۱۰ فروردين ۱۴۰۳
به روز شده در: ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - ۱۸:۲۰
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۶۰۲۷۳۴
تاریخ انتشار: ۱۸:۰۴ - ۲۱-۰۱-۱۳۹۷
کد ۶۰۲۷۳۴
انتشار: ۱۸:۰۴ - ۲۱-۰۱-۱۳۹۷
گفت و گو با حمیدرضا صالحی؛ فعال اقتصادی
حقوق ها باید بالا برود. در ترکیه، حقوق ها را بالا بردند و تورم افزایش پیدا کرد ولی به نقطه سر به سر رسید و آن وقت اقتصادشان واقعی شد.

تحلیل عوامل افزایش جهشی نرخ ارز/دولت برای انجام اصلاحات اقتصادی با مردم صحبت کند/با تداوم مسیر گذشته، افزایش نرخ دلار متوقف نمی شودعصر ایران؛ یوسف ناصری-در روز یک شنبه 19 فروردین ماه جاری، قیمت ارز افزایش جهشی داشت و بنا به اخبار منتشر شده نرخ دلار به بیش از 5 هزار و 450 تومان رسید. البته افزایش قیمت ارز در نیمه دوم سال 1396 شروع شده بود و در در حالی که نرخ ارز در شهریور ماه سال گذشته حدود 3 هزار و 800 تومان بود هم اینک به مرز 6 هزار تومان رسیده است.

در همین اوضاع و احوال حتی برخی چهره های معروف و شناخته شده ورزشی نسبت به افزایش جهشی قیمت ارز، در فضای مجازی واکنش هایی نشان دادند و از این طریق نسبت به افزایش نرخ ارز ابراز نگرانی کردند.

عصر ایران در همان زمان که نرخ ارز به بیش از 5 هزار و 400 تومان رسید با مهندس حمیدرضا صالحی گفت و گو کرد و علل و عوامل این افزایش جهشی و نگران کننده نرخ ارز را به بحث گذاشته است.

صالحی نایب رئیس سندیکای صنعت برق، دبیر کل فدراسیون صادرات انرژی و نایب رئیس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران است. او معتقد است تا دولت به طور واقعی با مردم صحبت نکند و اصلاحات اقتصادی را انجام ندهد افزایش های جهشی نرخ ارز دور از انتظار نیست. گفت و گوی عصر ایران با نایب رئیس کمیسیون صادرات اتاق صنایع و بازرگانی ایران را می خوانید.
***

*مقامات ارشد دولت در ماه های پایانی سال 1396 به مردم در مورد کنترل افزایش های جهشی نرخ ارز اطمینان می دادند. رئیس بانک مرکزی در اواخر سال گذشته می گفت نرخ ارز به تدریج متعادل خواهد شد و حتی آقای روحانی رئیس جمهور در بهمن ماه گفتند خیال مردم بابت دلار راحت باشد.
با توجه به این که جنابعالی در سندیکای صنعت برق و اتاق صنایع و بازرگانی ایران مسئولیت هایی دارید قاعدتا تحولات اقتصادی از جمله جهش های قیمتی نرخ ارز را رصد می کنید.
پیش بینی شما چطور بود و آیا انتظار داشتید در روزهای اخیر قیمت ارز به صورت جهشی به بالای 5 هزار و 400 تومان برود؟

-ما سابقه افزایش نرخ ارز را داشتیم و در دولت آقای احمدی نژاد این اتفاق رخ داده بود. هر زمان که دولت ها مقدار تورم موجود در کشورمان را در نرخ ارز لحاظ نکنند، نرخ ارز را به سمت واقعی شدن نبرند و با کمک دلارهای نفتی نرخ ارز را پایین نگه دارند، باعث می شود نرخ ارز به صورت تصنعی پایین باشد.

در این حالت، اگر یک زمانی دلارهای نفتی نتوانست به داخل کشور بیاید که خلاء را پُر کند یا ما به التفاوت را پُر کند که از لحاظ علمی تورم داخلی منهای تورم خارجی است، این باعث می شود نرخ ارز به صورت فنری، پرش کند.
پیش بینی ما هم این بود و ما در مصاحبه ها و در سطح اتاق بازرگانی، بارها و بارها این موضوع را گفتیم. امروز هم نتیجه را می بینیم. واقعا باید گفت خود کرده را تدبیر نیست. این وضع قابل پیش بینی بود و فرمول علمی در رابطه با نرخ ارز است.

ما دچار تحریم های انتقال ارز به داخل کشور هستیم. بعد از توافق هسته ای انتظار این بود که ما بتوانیم مساله تبادلات پولی را حل کنیم. اما متاسفانه با آمدن آقای ترامپ در آمریکا، ورود دلارهای نفتی به ایران یک مقدار محدوده شده.

*در دوره یک ساله قبل از روی کار آمدن ترامپ یعنی در اواخر دوره ریاست جمهوری اوباما آیا واقعا تسهیلاتی فراهم شد که درآمدهای ارزی وارد کشورمان شود؟

-بله. درآمدهای ارزی ناشی از فروش نفت به راحتی به داخل کشور می آمد. انتقال ارز به راحتی انجام می شد ولی الان حتی ما به عنوان بخش خصوصی نمی توانیم انتقال دلار را انجام بدهیم.
بخش خصوصی ایران نمی تواند در خارج از کشور، پروژه دلاری بگیرد و دلار آن را جا به جا کند. انتقال ارز به داخل کشور حتی برای بخش خصوصی محدود شده است. چه برسد به دولت که بخواهد دلار را به داخل کشور بیاورد.

*در روزهای اخیر فرزند یکی از فعالان حوزه بانکی و پیمانکاری معروف کشورمان در کشور آمریکا دستگیر شد و اتهام او دور زدن تحریم های آمریکا است.
این موضوع صرفا به خاطر این بوده که می خواسته از سیستم دلاری آمریکا برای انتقال ارز استفاده کند؟

-بله، حدود 70 تا 80 درصد مبادلات دنیا با دلار انجام می شود. به نوعی این مبادلات در آمریکا رصد می شود. با سیستم های نوین و تکنولوژی هایی که دارند جا به جایی های دلار را در کل دنیا رصد می کنند.

*در ارتباط با این بازداشت اعلام شده که شرکت ایرانی یک پروژه ساختمان سازی به ارزش 115 میلیون دلار در ونزوئلا اجرا کرده است. الان انتقال پول پروژه با دلار به ایران مشکل پیدا کرده. اگر این شرکت ایرانی می خواست با یورو این انتقال پول را انجام بدهد به خاطر توافقات ایران با اروپا در قالب توافق هسته ای، هیچ مشکلی به وجود نمی آید؟

-نمی توانم بگویم هیچ مشکلی. چون ما تبادل بانکی نداریم. یک مشکل این است که بانک های خارجی با ایران کار نمی کنند. ممکن است بانک های ونزوئلا با ایران کار کنند ولی اگر یک بانک ونزوئلا دارد با آمریکا کار می کند دیگر اجازه کار با ایران را ندارد.

از آنجا که بانک های خارجی با ایران کار نمی کنند رابطه کارگزاری بین بانک های بزرگ و ایران وجود ندارد. حتی بانک های پاکستان که کشور همسایه است با ایران کار نمی کنند و رابطه کارگزاری ندارند. وقتی رابطه کارگزاری وجود ندارد به همین دلیل انتقال پول امکانپذیر نیست. اولین نکته در مراودات بین المللی، همین رابطه بانکی است.

رابطه بانکی پس از توافق هسته ای باید برقرار می شد و ما باید به عنوان یک دستاورد از این وضع استفاده می کردیم. اما بعدا ترامپ آمد و او حلقه ارتباطی شبکه بانکی دنیا با ایران را تنگ تر کرد. بخشی از این کار با دلاری است که در اختیار آمریکا هست و یک بخش هم از طریق تهدید است و این که بانک هایی که با ایران کار کنند دیگر حق ندارند با آمریکا کار کنند.

*آقای روحانی در مصاحبه تلویزیونی بهمن ماه سال گذشته گفتند که سالیانه 90 میلیارد دلار درآمدی ارزی داریم و 75 میلیارد دلار مخارج ارزی. با ارقامی که آقای روحانی مطرح کردند 15 میلیارد دلار، مازاد ارزی داریم.

-بخشی از درآمدهای ارزی کشورمان مربوط به درآمدهای نفتی و میعانات گازی است. در این زمینه چون دولت، درگیر است در انتقال پول آنها به داخل ایران، با مشکل رو به رو هست. انتقال پیدا نکردن پول این اقلام صادراتی به ایران باعث شده نرخ ارز افزایش قیمت پیدا کند.

تحلیل عوامل افزایش جهشی نرخ ارز/دولت برای انجام اصلاحات اقتصادی با مردم صحبت کند/با تداوم مسیر گذشته، افزایش نرخ دلار متوقف نمی شود

*آقای خسروتاج (رئیس سازمان توسعه تجارت ایران و معاون وزیر صنعت و معدن) در همین فروردین ماه گفتند در سال 1396 مقدار 54 میلیارد دلار واردات کالا به کشور داشته ایم. چند روز بعد اما گمرک اعلام کرد که ما 50 میلیارد دلار واردات کالا داشته ایم.
در این میان 4 میلیارد دلار تفاوت رقم وجود دارد. اختلاف 4 میلیارد دلاری رقم کمی نیست. وقتی حساب و کتاب می کنند که نیازهای ارزی جامعه را پاسخ بدهند آیا این تفاوت رقم دردسر ایجاد می کند؟

-این تفاوت عددها زیر 10 درصد است. نمی گویم زیر 10 درصد را نادیده بگیریم ولی بالاخره ما نباید به سمت واردات بیش تر برویم. با توجه به وضعیت اقتصادی ای که پیش رو داریم، باید بتوانیم از داشته های خودمان بهتر استفاده کنیم. از طرفی ما باید ساختار اقتصادمان را درست کنیم که تولیدات ما باکیفیت و رقابتی باشد.

*در دی ماه سال 1396 که نرخ دلار 4 هزار و400 تومان بود برخی از فعالان پولی و بانکی می گفتند نرخ واقعی دلار 5 هزار تومان است. الان که نرخ ارز به بالای 5 هزار تومان رسیده و از نرخ 5 هزار و 400 تومان هم عبور کرده است با توجه به تورمی که داشته ایم آیا این افزایش قیمت دلار قابل دفاع است و چنین نرخی، نرخ واقعی است؟

-نمی توانیم بگوییم نرخ دلار، قابل دفاع است. مساله این است که اقتصاد ما و زیرساخت های فعلی اقتصاد ما باعث شده است، نرخ دلار به اینجا برسد. ما یا باید موتور تولید را روشن کنیم و اقتصاد مولد ما و تولید ناخالص ملی ما بالا برود تا نرخ دلار را پایین بیاورد. در صورت رونق گرفتن تولید، پول ملی ما قدرت خرید پیدا می کند و نرخ دلار هم واقعی می شود.

یا این که باید دلارهای نفتی را به اقتصادمان بریزیم تا نرخ دلار را کنترل کنیم. در سال های گذشته، دولت ها همین کار را انجام داده و با دلارهای نفتی نرخ دلار را پایین آورده است. در دوره 50 ساله گذشته، اقتصاد ما این طور بوده است.

حتی در زمانی که انقلاب شد و نرخ دلار 7 تومان بوده، می گویند نرخ واقعی دلار 7 تومان نبوده و نرخ واقعی 30 تومان بوده. از طریق دلارهای نفتی، نرخ دلار را پایین آورده اند. الان هم یک عده می گویند به خاطر لحاظ نشدن تورم در سال های گذشته، نرخ واقعی فرق دارد. یک بار در سال 1381 نرخ دلار، واقعی شد و بعد در سال های 1391 و 1392 دلار تا بالای 3 هزار تومان افزایش پیدا کرد.

ما اگر هر کدام از این سال ها را به عنوان سال مرجع در نظر بگیریم با وجود تورمی که داشته ایم، تورم در نرخ دلار لحاظ نشد و نرخ دلار به حد واقعی خودش نرسید. با این حال ما باید بدانیم که اقتصاد شکننده ما، تاب افزایش های سنگین نرخ دلار را ندارد. باید پیش بینی هایی داشته باشیم که این تنش ها را با حداقل هزینه کم کنیم.

*در سال 1384 آقای احمدی نژاد نرخ دلار را با قیمت 900 تحویل گرفته بود و در سال 1392 با نرخ 3 هزار و 200 تومان به دولت آقای روحانی تحویل داد. افزایش حدود 250درصدی در مدت 8 سال اتفاق افتاده بود.
بعد آقای روحانی آن رقم را گرفته و الان به بالای 5 هزار و 400 تومان رسیده. چیزی حدود 70 درصد افزایش قیمت در مدت 5 سال داشته ایم. با تورمی که وجود دارد و مشکلات و تنگناها و رفتاری که رئیس جمهور آمریکا دارد، آیا به نوعی افزایش نرخ دلار در دولت آقای روحانی، طبیعی است؟

-این اتفاقات قابل پیش بینی بود. چون تجربه آن را داشته ایم. دولت آقای روحانی به این موضوع توجه جدی نکرد.حتی در تریبون های رسمی، مقامات دولتی گفتند نرخ دلار پایین تر می آید. رئیس بانک مرکزی گفت بالا رفتن نرخ دلار غیر منطقی است و اصلا نرخ دلار نباید بالا برود.

موضع گیری هایی که دارند موضع گیری مسئولانه نیست. به عنوان یک ناظر به این موضوع نگاه می کنند و صحبت می کنند. در صورتی که این مقامات، مسئول وضعیت فعلی کشور هستند.

رئیس سازمان برنامه و بودجه، رئیس بانک مرکزی و از همه مهمتر رئیس دولت، مسئول هستند. به هر حال تیم اقتصادی دولت، نسبت به این وضعیت باید پاسخگو باشد، بگوید چرا نتوانست کنترل کنند و بگوید چرا پیش بینی چنین روزی را نکرده بود. نباید اینقدر خوش بینانه عمل کنند و خوش بینانه فکر کنند آینده خوبی خواهیم داشت و تصور کنند آینده همان چیزی است که آنها می خواهند. ما نمی توانیم تصورات و آرزوهای خودمان را به عنوان یک تحقق اعلام کنیم.

تحلیل عوامل افزایش جهشی نرخ ارز/دولت برای انجام اصلاحات اقتصادی با مردم صحبت کند/با تداوم مسیر گذشته، افزایش نرخ دلار متوقف نمی شود
*یکی از بحث هایی که در سال های اخیر مطرح بوده این بود که سفته بازی و خرید و فروش دلار که در زمان آقای احمدی نژاد رواج پیدا کرد، در دولت آقای روحانی وجود ندارد.
شخص آقای روحانی هم به این موضوع افتخار می کردند و می گفتند دوره افزایش قیمت لحظه ای نرخ ارز گذشته و ثبات برقرار شده. اما الان همان اتفاق زمان آقای احمدی نژاد ولی تا حدی ضعیف تر یا رقیق تر در دولت آقای روحانی رخ داده. شما می گویید موتور تولید روش شود ولی بخش تولید چگونه رونق بگیرد که این وضعیت به مردم فشار نیاورد؟

-ما باید تا می توانیم کمک کنیم تا موتور تولید روشن شود که ثروت کافی در کشور ایجاد شود و کیک اقتصادی کشور بزرگ شود. این نیازمند این است که حرکت های شجاعانه ای توسط دولت صورت بگیرد. دولت آقای روحانی در باب اصلاحات اقتصادی با وجود شعارهایی که داد اما عملا همان سیاست های گذشته دولت آقای احمدی نژاد را در پیش گرفت یعنی همان سیاست یارانه دادن و عدم حرکت به سمت اقتصاد آزاد.

مولدین اقتصاد کشور که به هر حال مردم هستند آهسته آهسته از صحنه اقتصاد خارج شدند. ما می دانیم به ازای هر سه نفر ایرانی، فقط یک نفر در اقتصاد نقش دارد. در حالی که باید مشارکت اقتصادی مردم در تولید ملی و تولید ناخالص ملی افزایش پیدا می کرد و نه این که دولت، مثل گذشته یارانه پروری را ادامه بدهد و از طرفی پول نفت را بین مردم پخش کند.

دولت باید به سمت این می رفت که مردم روی پای خودشان بایستند و همه در اقتصاد کمک کنند تا افزایش ثروت ملی و افزایش ارزش پول ملی رخ بدهد و قدرت خرید مردم به معنای واقعی افزایش کند.

همه این اتفاقات قابل پیش بینی بود. تا زمانی که یک تحول در تیم اقتصادی دولت رخ ندهد و افراد جدید با افکار جدیدی وارد دولت نشوند فایده ندارد. تا وقتی مقامات دولت با مردم به طور شفاف و صادقانه صحبت نکنند که ما چه راهی را در پیش داریم و همه باید کمک کنند، تغییر مثبتی روی نمی دهد. البته از طرفی هم باید با دنیا تعامل ما خیلی بهتر شود و کاملا باید از حالت تنش خارج شویم.

*آقای پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس گفته 30 میلیارد دلار در ماه های پایانی سال 1396 از کشورمان خارج شده. در حوزه های اقتصادی که شما فعال هستید آیا متوجه شدید که همکاران و سرمایه گذاران ایرانی، سرمایه های خودشان را به بیرون از کشور بردند؟

-در چند سال اخیر که اتفاقاتی در فضای کسب و کار رخ داد خیلی از صنایع ما علاقه مند بودند که صنایع را به خارج از ایران ببرند. به کشورهای عربی و آن طرف مرزهای کشور ببرند و با فضای کسب و کار آنجا بتوانند توان خودشان را حفظ کنند و تولید داشته باشند. اما در یک، دو سال اخیر شاهد این بودم که برخی می خواستند پول و دارایی خودشان را از ایران خارج کنند.

تحلیل عوامل افزایش جهشی نرخ ارز/دولت برای انجام اصلاحات اقتصادی با مردم صحبت کند/با تداوم مسیر گذشته، افزایش نرخ دلار متوقف نمی شود

*این خروج سرمایه در ماه های آخر سال 1396 خیلی محسوس بود؟

-محسوس تر شد. این صحبت ها مطرح بود که سرمایه خودشان را به خارج از کشور ببرند ولی من حساب نکرده ام که 30 میلیارد دلار از کشور خارج شده. به هر حال بله، این فضا وجود داشت. برخی به دنبال انتقال پول بودند. می خواستند پول خود را به دلار تبدیل کنند و به خارج از کشور ببرند.

تحلیل عوامل افزایش جهشی نرخ ارز/دولت برای انجام اصلاحات اقتصادی با مردم صحبت کند/با تداوم مسیر گذشته، افزایش نرخ دلار متوقف نمی شود

*پیشنهادی که شما مطرح می کنید و می گویید تولید رونق بگیرد در دراز مدت می تواند تحقق پیدا کند. درآمد اقشار متوسط و پایین تر درآمدی جامعه محدود است. در کوتاه مدت برای این که به این اقشار جامعه فشار زیادی نیاید راهکار کوتاه مدت هم دارید؟

-ما نباید شاهد از بین رفتن داشته های خودمان باشیم. ما الان در کشور 120 هزار میلیارد تومان فقط سوبسید انرژی و آب می دهیم. چرا این 120 هزار میلیارد تومان در جیب مردم نرود، چرا حقوق و دستمزدها افزایش پیدا نکند و چرا کیک اقتصاد بزرگ نشود.

*یعنی قیمت حامل های انرژی از جمله بنزین آزاد شود و افزایش پیدا کند؟

-حقوق ها باید بالا برود. ترکیه این کار را انجام داد. در ترکیه، حقوق ها را بالا بردند و تورم افزایش پیدا کرد ولی به نقطه سر به سر رسید و آن وقت اقتصادشان واقعی شد. تعداد شش صفر هم از پولی ملی خودشان حذف کردند. قیمت نان که یک میلیون لیر بود بعد از حذف صفرها، یک لیر شد.

تحلیل عوامل افزایش جهشی نرخ ارز/دولت برای انجام اصلاحات اقتصادی با مردم صحبت کند/با تداوم مسیر گذشته، افزایش نرخ دلار متوقف نمی شود

*باز انجام این اصلاحات اقتصادی در کوتاه مدت ممکن نیست.

-می دانم در کوتاه مدت ممکن نیست. کاری نیست که یک شبه انجام شود ولی باید با مردم صادق باشیم و بگوییم یک درآمد نفتی داریم و این درآمد نفتی به جای این که به یارانه تبدیل کنیم و شما بخورید و از بین برود، ما آن را به زیرساخت های اقتصادی برای شما تبدیل می کنیم. برای مثال الان هر ماه به مردم یک شهر 600 میلیارد تومان یارانه می دهیم. در حالی که آن شهر، بیکاران جوان دارد. ما می توانیم با آن 600 میلیارد تومان، چند هزار شغل برای جوانان ایجاد کنیم.

*با فرض این که واقعا پول یارانه برای ایجاد شغل صرف شود ولی اقناع مردم برای حذف یارانه نقدی نمی تواند به سرعت انجام شود. در چنین حالتی، شما پیش بینی می کنید در ماه های آینده، باز از این نوع نوسانات ارزی خواهیم داشت؟

تحلیل عوامل افزایش جهشی نرخ ارز/دولت برای انجام اصلاحات اقتصادی با مردم صحبت کند/با تداوم مسیر گذشته، افزایش نرخ دلار متوقف نمی شود

-متاسفانه، بله. با توجه به شرایط بین المللی که پیش رو می بینم و تنش هایی که در روابط بین المللی داریم، من این نگرانی را دارم. تیم اقتصادی دولت، باید این موضوع را پیش بینی می کرد.

ما نباید منابعی را که داریم هدر بدهیم. از طرفی هم مشارکت عمومی مردم باید بالا برود. صادرات ما باید افزایش پیدا کند. صادرات باعث می شود درآمدهای ارزی ما بیش تر شود. درآمدهای ارزی بالا برود می تواند نرخ دلار را کنترل کند. ما اگر می خواهیم صادرات داشته باشیم، باید یک تولید رقابتی داشته باشیم. تولید رقابتی به وام های کم بهره نیاز دارد و نیاز به تیراژ تولید بالا دارد. دیپلماسی اقتصادی کشور باید در خدمت صادرات باشد.

صادرات باید یک مساله مهم شود. تیراژ تولید بالا برود تا قیمت تمام شده تولید پایین بیاید. کیفیت تولید هم باید بالا برود. در این حالت می توانیم کالای با کیفیت و با قیمت مناسب برای بازار ایران و بازار خارجی داشته باشیم.

همه اینها می تواند در یک برنامه اقتصادی برای یک دوره کوتاه مدت، میان مدت وبلند مدت، تعریف شود و با مردم، باید شفاف صحبت کرد که از این بحران خارج شویم. اما اگر همان مسیر گذشته را ادامه بدهیم باید منتظر روزهای ناگوارتر هم باشیم.

ارسال به دوستان
وبگردی