تاریخچه: در سال 1994 بخش خبری شركت پخش آمریكایی ABC با نام World news Now به عنوان اولین برنامه تلویزیونی روی اینترنت پخش شد كه برای پخش آن از نرم افزار ویدئو كنفرانس CU–SeeMe استفاده شد. در ژانویه 1998 شركت رادیو اینترنتی Broadcast.com /AudioNet اولین برنامههای تلویزیونی خود را توسط شبكه اینترنت از روی تلویزیون WFAA–TV پخش كرد و سپس در 10 ژانویه 1998 پخش این برنامهها را از تلویزیون KCTU- LP دنبال كرد. در گذشته این فناوری به علت پهنای باند اندك شبكههای اینترنتی رشد چشمگیری نداشته است. طی سالهای آتی با توسعه چشمگیر پهنای باند و استفاده عموم مردم از شبكه اینترنت ( بیش از 100 میلیون خانوار ) پیشبینی میشود صنعت IPTV دوران درخشانی را تجربه كند. بسیاری از رسانههای تلویزیونی در تلاشند سیگنالهای خود را از طریق اینترنت منتقل كنند و به راحتی در اختیار كاربر قرار دهند. در آینده كانالهای IPTV به صورت رایگان در اختیار كاربران قرار میگیرند و برای دریافت آنها تنها به یك اتصال اینترنت و وسیلهای كه توسط اینترنت فعال میشود مانند (HDTV iPod كه به كامپیوتر شخصی وصل میشوند) نیاز است و حتی یك گوشی موبایل 3G هم میتواند تصاویر تلویزیونی را از اینترنت دریافت كرده و پخش كند.
در دسامبر سال 2005، mariposa HD اولین سرویسدهنده خدمات IPTV بود كه تصاویر را در فرمت HDTV به خانههای كاربران برد. پرتالهای وب متفاوتی دسترسی به كانالهای IPTV كه به صورت رایگان عرضه میشود را فراهم میآورند. عدهای وجود سریالهای تلویزیونی كه از طریق تبلیغات هزینههای خود را جبران میكنند مانند سریال تلویزیونی «گمشده» و «زنان خانهدار ناامید» را نشانه رواج هر چه بیشتر IPTV میدانند.
آیا تلویزیونها باید حذف شوند؟
رسانههای تازه امتداد رسانههای پیش از خود هستند، زمانی كه با اختراع رادیو تصور عمومی بر حذف روزنامهها بود شاهد كاربرد تكمیلی و موفق این دو رسانه در كنار یكدیگر بودیم. همچنین با ظهور اینترنت بسیاری اندیشه نابودی تلویزیون را در سر میپروراندند، حال آنكه آنچه به تمامی شاهدش هستیم حضور فعال رسانههای مختلف در كنار یكدیگر است كه نه تنها سبب كمرنگ شدن یك رسانه نشده است بلكه موجب تغییر كاركرد رسانه و به روزرسانی مفید آن بوده است. رسانههای جدید امتداد نیازهای بشری است كه هر كدام از آنها به شیوهای تازه نیازهای مخاطبان زمان خود را برطرف میسازد و به رسانههای پیش از خود افقی جدید را نشان میدهد. اختراع اینترنت و گسترش كاربریهای متنوع آن، همچنین گزارشهای آماری حاكی از این است كه در كشورهای توسعهیافته میزان استفاده از اینترنت به مراتب بیشتر از تلویزیون است، عدهای از نظریهپردازان را به سمت این باور هدایت كرد كه با توسعه رسانهای جدید به نام اینترنت، سایر رسانهها افول خواهند كرد ولی ظهور تلویزیون اینترنتی كه تركیبی از امكانات فناوریهای نوین ارتباطاتی و اطلاعاتی در كنار تلویزیون سنتی است، به شكلگیری تصور جدیدی در رابطه با آینده دنیای ارتباطات منجر شد.
داستان از زمانی شروع شد كه موجودی به نام ITV كه مخفف Interactive Television است، در دنیای رسانهها متولد شد.
تلویزیون اینترنتی یا (interactive tv) itv یك فناوری جدید است كه دنیای تلویزیون و اینترنت را به هم پیوند میدهد و محصول همگرایی صنعت رایانه، مخابرات و مولتیمدیا (چندرسانهای) است. با بهرهبرداری از این فناوری بیننده به دنیایی از اطلاعات وصل میشود. در حقیقت هدف از پیدایش این فناوری حفظ بیننده و ایجاد روشهای جدید استفاده از تلویزیون است.
نحوه كار تكنولوژی مذكور به این صورت است كه مخاطبان تلویزیون در حین دریافت برنامههای تلویزیون قادر هستند از طریق اینترنت به بانك اطلاعاتی شبكه مورد نظر دست یابند و به صورت آنلاین در آنچه مشاهده میكنند دخل و تصرف كنند. هر كاربری خود تعیین میكند كه چه چیزی را و چگونه میخواهد ببیند؟
به عنوان مثال اگر شما در حال تماشای بازی فوتبال ایران در جام جهانی هستید و دوست دارید به جای تصویر علی كریمی در مسابقه، تصویر خود را ببینید، این امكان به شما داده میشود كه صورت خود را به جای صورت علی كریمی كپی كنید و احتمالا بعد از اتمام بازی، گلهای زیادی را به ثمر رساندهاید!
همچنین كسانی كه به دنبال كار یا خانه هستند میتوانند به پایگاههای اطلاعاتی كه به صورت مجتمع و كامل روی تلویزیون قرار داده شده است مراجعه كنند و اطلاعات لازم خود را به آسانی از این پایگاههای پویا و به روز به دست آورند. امكان دیگر تلویزیون اینترنتی جدول زمانبندی پخش برنامههاست و مزیتش نیز این است كه كاربر میتواند زمان پخش یك برنامه را تغییر داده، یا برنامه دلخواه خود را رزرو كند و بعد با پیغامی كه داده میشود از زمان پخش آن برنامه باخبر شود و یا اینكه كاری كند كه برنامه به طور خودكار برای او ذخیره شود. یكی دیگر از قسمتهایی كه در آن پویایی تلویزیون اینترنتی به بهترین وجه دیده میشود؛ بخش سفارشات خرید اجناس، موسیقی یا فیلم دلخواه است. فرض كنید تبلیغ كالایی را در تلویزیون دیدهاید و میخواهید از مدلهای دیگر آن محصول هم مطلع شوید و سفارش خرید دهید. در تلویزیون اینترنتی این امكان فراهم شده است... در صورتی كه هماكنون ما برای چند ثانیه، تبلیغ یك مدل از كالایی را میبینیم و برنامه بعدی شروع میشود. همچنین ITV این امكان را میدهد كه هنگام لذت بردن از یك موسیقی از مشخصات آهنگ باخبر شوید و آن موسیقی را خریداری یا بارگذاری كنید. حتی میتوانید باITV سینمای مجازی را به خانه بیاورید. بدان معنا كه به جای رفتن به ویدئوكلوپ میتوانید فیلم مورد نظرتان را از خانه سفارش دهید. بازیهای فردی یا دستهجمعی، اطلاع از اوضاع آب و هوا، چت با ستارگان سینما و تلویزیون، مشاركت زنده در مسابقات تلویزیونی، اطلاع از آخرین اخبار و مشاهده متن كامل اخبار دلخواه، دسترسی به وبسایتهای مورد علاقه، و چت كردن با دوستان مجازی از دیگر امكاناتی هستند كه تلویزیون اینترنتی به مخاطبان خود میدهد.
اما شاید برای شما این سوال پیش آمده باشد كه تلویزیون اینترنتی چگونه كار میكند؟
این تكنولوژی جدید در دنیا به دو شیوه ارائه میگردد:
1- اینترنت محور: در این حالت موسسات رادیویی و تلویزیونی، ضمن قراردادن برنامههایشان روی آنتن به كاربران خود این اجازه را میدهند كه از طریق اتصال به اینترنت قادر باشند تا حدی در برنامه دخل و تصرف كرده و آنچه را میخواهند دریافت كنند. برای این كار صفحات پخش برنامه به گونهای طراحی میشود كه در پایین، بالا یا اطراف آن آیكونهایی وجود دارد كه مخاطب با كلیك كردن آنها میتواند از امكانات خاص تلویزیون مجازی استفاده كند؛ امكاناتی كه پیش از این به آنها پرداختیم. BBC از جمله شبكههای تلویزیونی است كه از این روش استفاده میكند.
2- تلویزیون محور: در این حالت كامپیوتری ابتدایی به نام Set-Top-Box كه توانایی اتصال به اینترنت را هم دارد به تلویزیون وصل میشود.
صفحات پخش برنامه مانند حالت قبل دارای آیكونهایی جهت درگیر كردن هرچه بیشتر مخاطب با برنامه میباشد. بدینصورت هنگامی كه در حال دیدن برنامه مورد علاقه خویش هستید، میتوانید با استفاده از ست – تاپ- باكس كه خود شامل یك رایانه ابتدایی، كیبورد و مودم است، پیام خویش را از طریق شبكه برای فرستنده برنامه ارسال كنید و فرستنده یعنی موسسه رادیویی و تلویزیونی پس از دریافت پیام شما، امكانی را كه درخواست كردهاید در اختیار شما خواهد گذاشت.
هماكنون تلویزیون اینترنتی در اكثر كشورهای توسعهیافته به بهرهبرداری رسیده است و یكی از دلایل پیشرفت آن رقابت بین شبكههای مختلف بر سر جلب رضایت بیننده است. طبق تحقیقات، اروپاییها بیشتر مایل به ارتقای سطح كیفی برنامهها و بهرهبرداری از امكانات تبلیغی تلویزیون اینترنتی هستند و آمریكاییها از سرویس سینمای مجازی و سرویسهای خدمات اینترنتی این تلویزیون استقبال میكنند.
پروتكلها
IPTV ها هم تصاویر تلویزیونی زنده (چند رسانهای) و هم تصاویر تلویزیونی ذخیره شده (براساس تقاضای افراد) یا VOD را پخش میكنند. برای برگرداندن تصویر و مرور دوباره آن یا به كامپیوتر نیاز داریم یا یك جعبه تنظیم كه به تلویزیون وصل میشود. تصاویر در فرمتهای انتقالی MPEG2 یا MPEG4 پخش میشوند و در صورتی كه زنده باشند توسطIP Multicast و در صورتی كه به صورت ذخیره شده پخش شوند (VOD) توسطIP Unicast منتقل میشوند. در سیستمIP Multicast اطلاعات بهطور همزمان به چندین كامپیوتر ارسال میگردند. فرمت جدید با نام MPEG4 (H.264/MPEG-4 AVC ) به سرعت جای خود رابه فرمت MPEG 2 داده است.
در سیستمهای IPTV كه برپایه استانداردها تولید میشوند، پروتكل اصلی مورد استفاده برای تصاویر تلویزیونی زنده، نسخه شماره2 IGMP است كه اتصال به كانال تلویزیونی را ممكن میسازد و امكان تغییر كانال تلویزیونی را فراهم میآورد. تصاویر تلویزیونی ذخیره شده (VOD) RTSP است.
امروزه در كنار IPTV تصاویر تلویزیونی از طریق كابل ماهواره و كابلهای زمینی دریافت میشوند. با این وجود كابل را میتوان دوطرفه كرد و از آن برای انتقال IPTV نیز استفاده نمود.
پلاتفرمهای (برنامههای)IP محور مزایای زیادی دارند و میتوانند تلویزیون را به بقیه خدماتIP محور مانند اینترنت پرسرعت و VoIP وصل كنند.
شبكههایIP سوئیچدار هم اطلاعات را در حجم وسیع و با سرعت بالا عرضه میكنند. با استفاده از فناوری پخش تلویزیونی در شبكههای ماهوارهای یا تلویزیونی معمولی تصاویر به سرعت در اختیار كاربر قرار میگیرد و وی با استفاده از جعبه تنظیم میتواند كانالهای مورد علاقه خود را پیدا كند. در واقع كاربر میتواند تنها از میان كانالهای تلویزیونی كه شركت ماهوارهای یا تلویزیونی توانسته توسط «كابل» به خانهاش منتقل كند، كانال مورد نیاز خود را یافته و تصاویر «تلویزیونی» را روی آن مشاهده كند.
عملكرد شبكهIP سوئیچدار متفاوت است. اطلاعات روی شبكه باقی میمانند و تنها اطلاعاتی كه مشتری انتخاب میكند به صورت تصاویر تلویزیونی در منزل وی پخش میشود. در این صورت پهنای باند مصرف نمیشود و حق انتخاب مشتری به ابعاد «كابلی» كه وارد خانهاش میشود، محدود نمیشود.
از مزایای دیگر IPTV میتوان به امكان استفاده از برنامههای نرمافزاری با قابلیتهای جالب اشاره كرد كه میتوانند برنامههای تلویزیونی را براساس عنوان یا پدیدآورنده اثر جستوجو كنند یا قابلیت مشاهده برنامهها به صورت تصویر در تصویر را فراهم آورند. در قابلیت تصویر در تصویر، فرد میتواند بدون خارج شدن از كانال فعلی به «گشتوگذار در بقیه كانالها» بپردازد و به سرعت و بدون تاخیر كانالها را تعویض كند كه این مسئله مزیت بزرگی محسوب میشود، چرا كه در انواع دیگر خدمات، پهنای باند دیجیتال تعویض كانالهای تلویزیونی با تاخیر اندكی صورت میگیرد. یك پلاتفرمIP قابلیتهای فراوانی را در اختیار كاربر قرار میدهد و مشاهده برنامههای تلویزیونی را كاملا جذاب و شخصی میكند. برای نمونه، كاربر در هنگام مشاهده یك مسابقه فوتبال میتواند آمار مربوط به موفقیت بازیكن فوتبال را مشاهده كند یا حتی در مواردی زاویه دوربین را تغییر دهد. همچنین از طریق كامپیوتر شخصی به تصاویر و موسیقیهای تلویزیونی دسترسی پیدا كند یا با استفاده از یك تلفن بیسیم، برنامه مورد علاقهاش را در زمان مناسب ضبط كند. حتی كاربر میتواند زمانی كه در منزل حضور ندارد تنظیمات لازم را برای فرزندان خود انجام دهد و برای مثال یك برنامه مستند در مورد مدرسه را برای آنان نمایش دهد.
مهمترین كدكهای به كار رفته برای VOD عبارتند از: VC-1 , MPEG4 , MPEG2.
یكی دیگر از مزایای شبكههایIP محور امكان یكپارچهسازی این شبكهها با شبكههای دیگر است. در سیستم خدمات یكپارچه، خدمات موجود به گونهای با یكدیگر تعامل میكنند كه در نهایت خدمات جدیدی را در اختیار كاربر قرار میدهند. از نمونههای بسیار خوب میتوان به سیستم مزاحمیاب تلفنی – تلویزیونی (Caller ID) اشاره كرد كه شماره تماس فرد را روی صفحه تلویزیون نمایش میدهد (یا آنرا به پست الكترونیك فرد و... ارسال میدارد). خدماتIP محور به كاربران اجازه میدهد تا از هر مكان و در هر زمانی اطلاعات را برروی صفحه تلویزیون، كامپیوتر یا تلفن همراه خود مشاهده كنند و در صورت نیاز این خدمات را به صورت یكپارچه درآورند.IPTV نیاز به انجام دو عملیات موازی برای ارائه خدمات به صورت آنلاین و آفلاین را مرتفع میسازد.
ارتباط با شبكههای تلویزیونی در اینترنت
وقتی بخواهید برنامهای را روی اینترنت جستوجو كنید؛ برای اطلاع از زمان پخش آن در تلویزیون، یا بهدست آوردن اطلاعات بیشتر درباره برنامه مورد نظر كافی است با مراجعه به سایت شبكه مربوط به آن برنامه و جستوجوی عنوان به اطلاعات كاملی دست یابید.
برنامههای شبكه یك شبكه سراسری جمهوری اسلامی را میتوانید به آدرس اینترنتیhttp://ch1.iribtv.ir پیگیری كنید. سایت رسمی شبكه كه علاوه بر اطلاعات مربوط به جدول پخش برنامهها برای شما فرصت آشنایی با گروههای مختلف در شبكه، دسترسی به آرشیو، برنامههای شاخص و برنامههای در حال ساخت را هم فراهم میكند. همچنین میتوانید نظر خود را درباره محتوای برنامهها، پیشنهادات و انتقادات موجود، به مسوولان سایت اعلام نمایید.
شبكه چهار – شبكه روشنفكران، اطلاعات اینترنتی خود را در این پایگاه http://ch4.iribtv.ir/ در دسترس مخاطبان قرار میدهد. جدول پخش برنامه، اخبار و همایشها، سانمای علمی، متن برنامهها و تلهتئاتر بخشهای اصلی سایت به حساب میآیند. در این آدرس همچنین مخاطبان میتوانند برای اطلاع از موضوع برنامهها، نمونههایی، از برنامه را دانلود كرده و تماشا نمایند.
اما آنچه جالب به نظر میرسد، بخشی است به نام پخش زنده. در تمام این سایتها با نواری در كنار صفحه مواجه هستیم كه دارای گزینههای مختلفی است كه یكی از آنها پخش زنده برنامهها در سایت به آدرسی مشخص است. زمانی كه روی این گزینه كلیك میكنید علاوه بر یك صفحه جدید وب، برنامه Media Player Windows هم باز میشود (البته باید پیش از آن، این برنامه را روی دستگاه خود نصب كرده باشید) كه میتوانید از آن طریق برنامههای در حال پخش شبكه را به دلخواه مشاهده فرمایید. علاوه بر شبكههای نامبرده، میتوانید با مراجعه به این آدرس http://live.irib.ir/ برنامههای شبكههای دیگر از جمله: شبكههای جامجم، شبكه الكوثر، شبكه سحر، شبكه العالم، شبكه تلویزیونی اینترنتی لبیك و سیمای قرآن را هم مشاهده فرمایید. اینها و صدها آدرس دیگر كه میتوانید با جستوجو در فضای اینترنت بیابید، همگی بخشهایی از اتفاق ارتباطی این روزها به نام تلویزیونهای اینترنتی هستند كه میكوشند تا مخاطبان خود را به سوی برآورده شدن كامل نیازها و خواستهایشان سوق دهند. هریك از ما به عنوان بینندگان آگاه باید بتوانیم بهترین استفاده را از این روند رو به رشد در رسانهها ببریم و در ارتقای سطح كیفی زندگی خود همواره بكوشیم. لطفا فرم زیر را پر کنید. فیلد های الزامی با ستاره مشخص شده اند.
منبع: کارگزاران