سينما عليه سينما

*سيدحسين قوامي

«ابتذال در سينماي ايران»، نام مجموعه‌ايست كه براي سي‌دي‌فروشان دوره‌گرد «نان» و براي مخالفان سينما «نام» در پي داشته است. اما معمولا با تكذيب اهالي سينما مواجه شده و همواره از آن برائت جسته‌اند. تا اينكه سيمرغ‌هاي جشنواره بيست و هفتم فجر خبر آوردند، خبري در راه است!

امسال در روزهاي آغازين جشنواره بين المللي فيلم فجر، دو فيلم از دو كارگردان شناخته شده به نمايش درآمد كه به فرياد و «داد»ي شباهت داشت كه بر بي‌داد ناهنجاري‌هاي فرهنگي كشيده مي‌شد.
 بهرام بيضايي و تهمينه ميلاني در دو فيلم مجزا به يك موضوع پرداختند و در يك عمليات شبه انتحاري! بر حواشي پرهياهو و چارچوب غير اخلاقي و بي‌فرهنگي حاكم بر اوضاع فرهنگي كشور، طغيان كردند و فريادي به بلندي فيلم‌هاي «وقتي همه خوابیم» و «سوپراستار» كشيدند.

در اين فيلم‌ها حاشيه‌هاي پررنگ‌تر از متن و نگاه ماترياليستي حاكم بر مناسبات انساني به چالش كشيده شده و گويا كارگردانانش رو به پروتستانتيزم فرهنگي آورده و مشي اصلاح از درون را پيش گرفته‌اند.

گويا ديگر صحبت از گروه‌هاي فشار، متحجران، تنگ‌نظران و بدخواهان نيست و اين‌بار سينما عليه سينما شورش كرده و فيلم‌هايي ساخته شده كه هنگام بيرون آمدن از سالن، مي‌توان زمزمه‌هاي تماشاگران را شنيد كه مي‌گويند: «اينقدر آش شور شده كه خودشان هم به اعتراض درآمده‌اند»

«وقتي همه خوابیم»، سينماگران را به بيداري دعوت مي‌كند تا مگر كابوس حاكميت پول بر سينما و صورت زيبا بر سيرت نيكو، رنگ ببازد و از بين برود.
بهرام بيضايي از جنس سينماست و سن و سالش، شانه به شانه‌ي عمر سينماي معاصر ايران مي‌زند و چيزي كم از آن ندارد.

اين كارگردان موي سپيد پس از 8 سال سكوت، اكنون به فرياد آمده و از تهيه كنندگاني مي‌گويد كه براي سود بيشتر به چشم و ابروهاي زيباتر مي‌پردازند و براي درآمد كلان‌تر داستان‌هاي آبكي را مي‌گزينند.

تهمينه ميلاني نيز در رثاي اخلاقيات «سوپراستار»ها سوگنامه مي‌نويسد و از عرق و ورق و زرورق‌هاي استفاده شده مي‌گويد و به وضوح در نشست خبري فيلمش يادآور مي‌شود كه: «خيلي از آدم‌هايي كه معروفند، مهم نيستند؛ بلكه فقط معروفند»

البته هيچگاه نمي‌توان و نبايد تر و خشك را با هم سوزاند. همواره در هر جامعه و هر قشري خوب و بدي وجود دارد كه برآيند تصوير آن صنف را تشكيل مي‌دهد.

 بنابراين نه مي‌توان نافي مطلق اخلاق در جايي شد و نه مدافع سرسخت آن. به قول يك نويسنده‌ي غربي، ما كه ندانستيم گوره خر بدنش سفيد است و راه راه سياه دارد، يا سياه است و راه راه سفيد دارد؟!