آقای کدخدایی! دیگران نباید از شما بترسند نه این که شما از دیگران نترسید!

  عصر ایران؛ مهرداد خدیر- برنامۀ تلویزیونی «بدون توقف» زمینه گفت و گوی صریح با آقای عباس علی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان را فراهم کرده و در چند قسمت پخش شده و احتمالا ادامه دارد. در این میان رسانه ها بیشتر به حجاب معمولی و نه حداکثری صدا و سیما برای خانم های شرکت کننده پرداخته اند و جنبه هایی از گفته های سخنگوی شورای نگهبان مورد توجه قرار نگرفته یا بخش های خاصی در اصطلاح ما مطبوعاتی ها «بولد» شده است.

حال آن که از جنبه های گوناگون قابل بررسی است. مثلا آنجا که آقای سخنگو گفته است: « ما حاضریم با انتخابات عمومی به شورای نگهبان بیاییم. من حرفی ندارم. بروید قانون اساسی را اصلاح کنید.»

آقای عباس‌علی کدخدایی در بخش دیگری هم اظهار داشته است: «شورای نگهبان مرجعی است که کلام آخر را در بحث انتخابات بیان می‌کند.»

دربارۀ انتخابات 88 نیز گفته اند:« اگر قرار بود شورای نگهبان در انتخابات 88 دخالت یا مهندسی کند، در بررسی صلاحیت ها این کار را انجام می داد.»

دربارۀ گزارۀ حساس آخر البته مجال اظهار نظر فراخ نیست اما در این حد می‌توان پرسید یعنی در آغاز سال 88 می‌شد صلاحیت آخرین نخست وزیر ایران و رییس دو دورۀ مجلس شورای اسلامی - و هر دو هم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام را رد کنند- و نکردند؟

مشکل اما بر سر این نیست که حقوق دانان شورای نگهبان را چرا قوۀ قضاییه معرفی می کند که می دانیم قانون اساسی چنین تصریحی دارد. اتفاقا کمترکسی با معرفی مشکل دارد و نمی دانم همکار رسانه‌ای‌مان چرا این موضوع (انتخابی شدن حقوق‌دانان) را مطرح کرد.

مشکل با بخش دوم است که آقای کدخدایی اشاره نکرده است. نمایندگان مجلس باید از بین معرفی شده‌ها دست به انتخاب بزنند اما کدام مجلس؟ مجلسی که با دخالت‌های گستردۀ شورای نگهبان عملا گریزی جز هم سویی با شورای نگهبان ندارد و این دیگر خواست قانون اساسی نیست.

کافی است به مذاکرات قانون اساسی در سال 58 مراجعه کنیم تا دریابیم تفسیر استصوابی از کلمۀ «نظارت» مد نظر نبوده و از ابداعات بعدی است.

مأموریت شورای نگهبان در قانون اساسی اعلام «عدم مغایرت» و نه حتی «انطباق» مصوبات مجلس شورای اسلامی با شرع و قانون اساسی است تا بین «عرف» و «شرع» توازن ایجاد شود و فقهای سنتی این دغدغه را نداشته باشند که با قاعدۀ رأی اکثریت قوانین شرع، نقض شود.بعدتر مجمع تشخیص مصلحت هم تعبیه شد تا اگر اختلاف، حادث شد وساطت کند.

بزرگ ترین چالشی که شورای نگهبان برای خود و پروسۀ انتخابات ایجاد کرده اما دخالت های گسترده در این امر کلیدی است تا جایی که احساس می شود یکی از مهم ترین دستاوردهای انقلاب که حق انتخاب کردن و حق انتخاب شدن است در معرض تحدید یا تهدید قرار گرفته است.

آنچه آقای کدخدایی گفته به یک تعبیر درست است چون آخرین مرجع، شورای نگهبان است که صحت انتخابات یک حوزه را تأیید می کند اما با اظهار نظر دربارۀ صحت انجام انتخابات نه صلاحیت افراد قبل و بعد از انتخابات/ مرجع است اما برای رجوع کاندیداهایی که احساس می کنند در بررسی هیأت های اجرایی حقی از آنها ضایع شده و مرجع است تا حال که بر پایۀ تظارت استصوابی عمل می شود مُر قانون و استعلام ها رعایت شده باشد نه سلایق.

همچنین موضوع این نیست که حقوق‌دانان با انتخابات عمومی به شورای نگهبان بیایند یا نه چون با وضعیت فعلی انتخابات عمومی هم از کانال شورای نگهبان می‌گذرد.

جا داشت یکی به وصیت نامۀ رهبر فقید انقلاب یا مشروح مذاکرات قانون اساسی اشاره می کرد. کافی است نگاهی به وصیت نامۀ امام خمینی بیندازیم که از نمایندگان مجلس می خواهند چنانچه نماینده‌ای را فاقد صلاحیت تشخیص دادند اعتبار نامۀ او را تصویب نکنند.

حال آن که اگر نظارت را استصوابی می دانستند می گفتند شورای نگهبان صلاحیت او را تأیید نکند و اگر کرد بعد از انتخاب رد کند.

چنین توصیه ای را اما در وصیت نامه نمی بینیم و توصیه به شورای نگهبان دربارۀ مصوبات است.

ادامۀ روند فعلی پروسه انتخابات را با مشکلات جدی رو به رو کرده و شورای نگهبان به عنوان فعال ما یشاء در امر انتخابات شناخته می شود و بعید نیست بخش هایی از جامعه را به این صرافت بیندازد که با خود بگویند اگر قرار است نصف کاندیداها را رد کنند و بعد هم مانند مینو خالقی نماینده منتخب اصفهان در مجلس دهم بتوان او را هم حذف کرد آیا بهتر نیست خود شورای نگهبان انتخاب کنند و در این اوضاع اقتصادی این همه هزینه نشود؟

جالب این که تازه بعد از این همه رد صلاحیت ها مصوبات مجلس برآمده از این نظارت ها هم گاه مانند آنچه دربارۀ لوایح مبارزه با پول شویی می بینیم تأیید نهایی نمی شود و شوراهای دیگر به موازات مجلس قانون گذاری یا دخالت می کنند.

هیچ کس نمی گوید هیچ نظارتی نباشد. اما اگر قرار باشد حلقه «استصواب» را هر روز تنگ تر کنیم که روسای جمهور سابق را هم برنتابد از انتخاب و انتخابات فاصله می گیریم.

مشکل یا پرسش یا چالش بر سر این است. نه این که حقوق دانان شورای نگهبان چگونه انتخاب می شوند که اتفاقا مکانیسم آن روشن است.

پرسش یا ابهام اصلی بر سر این است که دامنۀ دخالت شورای نگهبان تا چه حد گسترده است و آیا حد یقفی دارد یا نه؟ از سخنان آقای کدخدایی در این برنامه بر می آید که ندارد وبه قانون اساسی هم مستند می کند. به همین خاطر شماری از اهل سیاست ترجیح می دهند دنبال دردسر نباشند و به عرصه های دیگر بکوچند.

آقای کدخدایی جملۀ دیگری هم دارند که چون متوجه نشدم به آن نمی‌پردازم. ایشان گفته است «شورای نگهبان نمی‌ترسد. آن قدر شجاع است که حرف خود را بزند و محکم هم بایستد.»

چون دقیقا مشخص نیست «شجاع» در این جمله به چه معنی است. وقتی می‌گویند نمایندگانی از شورای نگهبان می‌ترسند تا دورۀ بعد صلاحیت آنان را رد نکند، دربارۀ خود شورای نگهبان نمی‌توان گفت «نمی‌ترسد». دربارۀ شورای نگهبان بیشتر انتظار می‌رود که بگویند «ازما نترسید» نه این که بگویند « نمی ترسیم!»

تماشاخانه

رازهای جالبی از تایتانیک که شاید هرگز درباره‌اش نشنیده باشید (فیلم)

تست موشک‌هایی با کلاهک‌های عجیب در کره شمالی (فیلم)

فیلم های دیگر