«حق بر شهر» یک مفهوم حقوقی و یک دستاورد بی‌نظیر بشری‌ است که در یک دهه اخیر در مدیریت شهری نمود و ظهور بیشتری پیدا کرده و براساس این نظریه، صاحبان اصلی شهر، شهروندان هستند که حق دارند در یک شهر مطلوب زندگی کنند. ساخت شهر مطلوب، جز بر مدار حق شهروندان بر شهر ممکن نیست، حقی که البته شعاری نیست و باید الزامات اجرایی داشته باشد.

اینکه بگوییم، شهروندان باید بر تمام تصمیم‌گیری‌های مدیران شهری، حق نظارت و اعمال‌نظر داشته باشند، سخن بسیار درست و درعین‌حال بسیار درشتی است. چگونه می‌توان صدها پروژه کوچک و بزرگ شهری را طوری با نظارت و اعمال‌نظر مردم اجرا کرد که حق آنان بر شهر رعایت شده باشد؟

پس حق نظارت بر شهر ابزار می‌خواهد و اقتضای اجرای آن در مشارکت حرفه‌ای و تشکیلاتی مردم در ساختار نظارتی شهر و شهرداری است.

«شورایاری‌ها» یکی از ابزارهای مهمی هستند که برای تحقق این اقتضای حیاتی تشکیل شده‌اند و تنها زمانی می‌توان امید به تحقق شعار زیبنده «تهران شهری برای همه» بست که «همه» بتوانند در امر «تهران» شدن تهران، مشارکت مؤثر و کیفی داشته باشند. تأسیس نهاد شورایاری‌ها تلاشی ارزنده برای پرورش شهروند مسئول است و شهروند مسئول، شهروندی است که سودای مطالبه دارد و چون می‌خواهد «خوب» زندگی کند باید در «اُمور محله خود» اعمال‌نظر کند.

شهری که شهروندان ذی‌نفوذ و تلاشگر ندارد، نمی‌تواند شهر پویا و مطلوب باشد و از پس بحران‌های پیچیده شهری برنخواهد آمد.متأسفانه در سالیان گذشته توسعه تهران نامتوازن، فیزیکال و کم‌اعتنا به مقوله شهروندی بوده است و این توسعه کالبدی، انسان و حق زیستی او را نادیده گرفته است و برای عبور از ناهنجار‌های هویتی و ارزش‌های زیست‌محله‌ای در تهران، نیاز به آموزش شهروندی و توسعه‌پذیری در میان مردم تهران وجود دارد و از مهم‌ترین راه‌ها برای احصای این امر، نهاد شورایاری‌ها است. شورایاری‌ها می‌توانند در صورت حمایت و اعتنای جدی مدیران شهری به احیای محله‌های تهران بپردازند و یارانی پرنفوذ و قدرتمند برای شهر باشند.

افزون بر آنچه آمد، درباره نقش تعیین‌کننده شورایاران در عرصه‌های مختلف بخصوص توسعه اقتصاد شهری، تحقق شهر زیست‌پذیر، گسترش عدالت اجتماعی و... می‌توان سخنان بسیاری گفت که از حوصله‌ این مقال خارج است؛ اما مهم‌تر از اهمیت و ضرورت‌های تأسیس و تداوم کار نهاد شورایاری‌ها، تعریف رابطه قانونی و ارتقای جایگاه آن در نظام مدیریت شهری است.

شورایاری‌ها قرار نیست به بدنه اجرایی مدیریت شهری بپیوندند اما برای اعمال حق نظارتی خود باید قدرت قانونی داشته باشند و نمی‌توان از نقش تعیین‌کننده و ارزنده شورایاری‌ها سخن گفت اما به آن در حد یک تشریفات سیاسی و اجتماعی نگاه کرد.

در آستانه پنجمین دوره انتخابات شورایاری‌ها، مدیریت جدید شهری به ارتقای جایگاه این نهاد ارزنده همت جدی دارد و تأکیدات مکرر شهردار محترم از انتخابات شورایاری‌ها و دعوت همگانی وی از مردم برای مشارکت در این رویداد بزرگ شهری، نشان از آن دارد که شورایاری‌ها برای مدیریت جدید شهری، اهمیت استراتژیک دارند و مدیران جدید شهر می‌خواهند با قدرتمند کردن شورایاری‌ها، نقش نظارتی مردم را بر برنامه‌ها و تصمیمات خود گسترش دهند و از این طریق بر تحقق آرمان محوری خود یعنی «تهران، شهری برای همه» نزدیک شوند.

مدیریت جدید شهری آگاهانه اصرار دارد که زیست‌پذیر کردن تهران را باید از کوچه‌های آن آغاز کرد و آنکه در کوچه‌های تهران حکم می‌کند، شورایاری است. بواقع یکی از نمودها و تجلی‌های مهم حکمرانی خوب محلی توجه به شورایاری‌ها است و استقبال مردم تهران از شورایاری، می‌تواند مدیران منتخب آنها را در تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی مطمئن کند.

شایسته است اکنون مردم برای تحقق رؤیاها و عملی کردن مطالبات خود، پای صندوق بیایند و این بار به‌جای انتخاب مدیران و تصمیم‌گیران، خود را برای نظارت سیستماتیک بر منتخبان خود، انتخاب کنند و به بیان دقیق‌تر در انتخابات شورایاری‌ها، قرار نیست مسئولی انتخاب شود، قرار است مردم ناظرانی از میان خود برای نظارت و مطالبه انتخاب کنند و از این حیث، این انتخابات، تفاوتی ماهوی و بنیادی با دیگر انتخابات دارد.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه