در شرایطی که اقتصاد کشور با تحریم ها گلاویز است، صنعت پالایش با بکارگیری توان حداکثری از 9 پالایشگاه نفتی به همراه بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی دنیا؛ ستاره خلیج فارس، وارد عمل شده تا با افزایش ظرفیت پالایشی و رساندن آن به مرز روزانه 2 میلیون و 300 هزار بشکه تاکنون، بتواند کام این روزهای صنعت نفت را شیرین کند.

به گزارش شرکت پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران، توقف واردات بنزین به عنوان یک سوخت استراتژیک در بازار مصرف از سال گذشته، این فرصت را برای سیاستگذاران این حوزه فراهم کرد تا ضمن ممانعت از خروج ارز بستری برای صادرات این محموله ها آماده کنند. بستری که اولین آغازش از رینگ بین المللی بورس انرژی بود تا از این کانال 3000 تن بنزین به مقاصد بین المللی ارسال شود.

نائل آمدن به این دستاورد بین المللی در شرایط اضطراری و خاصِ حال حاضر، مرهون اقداماتی است که طی سال های گذشته در شرکت ملی پالایش و پخش به اجرا در آمده است.

باید اذعان کرد تاکنون طرح های متعددی در این حوزه به اجرا درآمده اند؛ از افزایش ظرفیت های پالایشی، انتقال فرآورده از طریق خطوط لوله، بهره برداری از طرح های بنزین سازی و ... گرفته تا توزیع فرآورده های یورو در کلان شهرها، ایجاد سامانه کارت هوشمند سوخت و طرح پیمایش که اجرای آنها توانسته است انقلابی در عرصه تامین و توزیع سوخت ایجاد کند.

در یک کفه از ترازوی صنعت پالایش، فرآورده هایی نظیر نفت‌گاز، نفت سفید، نفت کوره و گاز مایع قرار گرفته اند، اما در کفه دیگر، بنزین به عنوان یک سوخت استراتژیک جا خوش کرده است و روز به روز به سنگینی حجم خود می افزاید تا گوی سبقت را از دیگر محصولات برباید. به ویژه آنکه در دولت دوازدهم با تکمیل پروژه ها و اجرای طرح های میان مدت به منظور افزایش کیفیت و کمیت سوخت شدت و حدت کارها دوچندان شده است.

بدین ترتیب اوج این فرآیند را به صورتی واضح می توان در آمار صادرات و واردات 5 فرآورده اصلی پالایشگاه ها مشاهده کرد.

با نگاهی به آمار پالایش کشور طی 40 سال گذشته این امر محرز خواهد شد که یک جهش اساسی در آمار تولید از آن زمان تا کنون ایجاد شده است.

ظرفیت پالایش در سال 57، روزانه یک میلیون و 175 هزار بشکه بوده است، این رقم به دلیل شرایط خاص کشور پس از گذشت 12 سال در سال 68 به نازل ترین حد خود یعنی پالایش 751 هزار بشکه در روز می رسد. این میزان کم کم و در گذر زمان با رشد صعودی در سال 91 روی رقم یک میلیون و 800 هزار بشکه در روز می ایستد.

اما از سال 91 و با گذشت حدود 6 سال، ظرفیت پالایشی کشور بیشترین جهش خود طی دوران 40 ساله را تجربه می کند و تا مرداد ماه امسال با افزایش روزانه نیم میلیون بشکه ای به 2 میلیون و 300 هزار بشکه در روز می رسد.

با شتابی که دولت دوازدهم و مدیرعامل جوان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران در اجرای طرح ها داشته‌اند ظرفیت پالایش کشور با یک رکورد شکنی تا پایان سال به 2 میلیون و 400 هزار بشکه در روز خواهد رسید.

همچنین ظرفیت تولید بنزین به عنوان یک فرآورده استراتژیک در سبد سوخت کشور هم اکنون 115 میلیون لیتر است که از این میزان 75 میلیون لیتر آن با استاندارد یورو4 و 5 می باشد. ظرفیت تولید نفت گاز کشور نیز هم اکنون 125 میلیون لیتر است که 50 میلیون لیتر آن با استاندارد یورو4 و 5 است.

آرامش به کلانشهرها بازگشت

آلودگی های کلان شهرها به ویژه پایتخت در گذشته ای نه چندان دور یکی از پررنگ ترین اخباری بود که هر روز از تریبون های مختلف رسانه ای منتشر می شد. بنزین های تولیدی پتروشیمی ها درحالی بازار مصرف را قرق کرده بودند که ذرات آلوده معلق در هوا وضعیت را از مرز هشدار عبور داده بود، با گذشت این جریانات و متوقف شدن این روال، پالایشگاه ها توانستند با تولید بنزین و نفت‌گاز یورو 4 و5 آرامش خاطر را به کلان شهر نشینان بازگردانند.

از دولت یازدهم تا دولت فعلی، تولیدات محصولات یورو در سبد سوخت کشور روندی افزایشی داشته است. ظرفیت تولید بنزین و نفت گاز یورو که در آغاز به کار دولت یازدهم صفر بوده است هم اکنون به ترتیب به 75 و 50 میلیون لیتر در روز رسیده است.

هموار کردن راه برای ورود سوخت سی.ان.جی

آنچه دراین بخش حائز اهمیت است افزایش شیب مصرف به موازات بالارفتن تولید است؛ به عبارت دیگر بازار مصرف در یک ماراتن غیر قابل پیش بینی درصدد برآمده تا بازار تولید را جابگذارد. شاهد این مدعا مصرف روزانه 95.6 میلیون لیتری بنزین تا اواسط مردادماه امسال است.

یکی از سیاست های راهبردی برای کاهش مصرف بنزین، سوق دادن بازار به سمت مصرف سی.ان.جی به عنوان سوختی جایگزین و البته پاک است. مصرف سی.ان.جی از سال 84 به میزان روزانه 2.3 میلیون مترمکعب آغاز شد و با گذشت بیش از یک دهه به روزانه 20.9 میلیون متر مکعب در سال 97 رسید. یک جهش قابل توجه که می تواند مهر تاییدی بر سیاست های اجرایی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران باشد.

مهمترین پروژه های آماده بهره برداری رسمی در هفته دولت

بسیاری از طرح های پالایشی در خلال یک سال گذشته با حضور رییس جمهور بهره برداری رسمی شده اند که از جمله آنها می توان به پروژه های ارتقای کیفیت بنزین و نفت‌گاز تولیدی پالایشگاه تبریز به استاندارد یورو5 و همچنین طرح تولید روغن پایه و روغن های روانساز این پالایشگاه در 10 مرداد امسال و پروژه افزایش ظرفیت و بهبود کیفیت بنزین و نفت‌گاز پالایشگاه بندرعباس و فاز سوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس در 29 بهمن ماه پارسال اشاره کرد.

در هفته دولت امسال نیز پروژه های مهمی در صف انتظار بهره برداری رسمی قرار دارند که مهمترین آنها به شرح زیر است:

ساخت خط لوله 20 اينچ نايين / كاشان/ ري یکی از پروژه هایی است که با روی مدار آمدنش قرار است تا به توسعه 400 كيلومتري خطوط لوله انتقال فرآورده هاي نفتي کشور منتهی شود. این طرح همچنین افزايش ظرفيت انتقال فرآورده هاي نفتي به ميزان 150 هزار بشكه در روز و انتقال فرآورده هاي توليدي پالايشگاه های بندرعباس و ستاره خليج فارس به ميزان 200 هزار بشكه در روز را در پی دارد.

خط لوله آبادان/اهواز و اراک/ری از دیگر پروژه های آماده بهره برداری رسمی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی است که با هدف توسعه 425 کیلومتری خطوط لوله انتقال فرآورده، انتقال روزانه حدود 240 هزار بشکه از محصولات تولیدی پالایشگاه های آبادان و امام خمینی را فراهم می آورد.

این پروژه در قالب دو بخش شامل احداث خط لوله جدید آبادان به اهواز به قطر 26 اینچ و به طول تقریبی 135 کیلومتر و همچنین خط لوله جدید اراک/ری به قطر 26 اینچ و به طول تقریبی 290 کیلومتر اجرا شده است.

همچنین پالایشگاه اصفهان پروژه های ايستگاه تلمبه خانه و تصفيه خانه پساب شاهين شهر به منظور پروژه انتقال و تصفيه پساب بهداشتي این شهر و استفاده از آب خروجي تصفيه خانه مزبور به عنوان آب خام پالايشگاه، احداث واحد جامد سازي و گرانول گوگرد با ظرفيت 300 تن در روز با هدف حذف آثار مخرب زيست محيطي ذرات گوگرد در هوا و كاهش آلاينده هاي زيست محيطي ناشي از حمل و نقل گوگرد، احداث سکوهای بارگیری و نیز ساخت خط انتقال 230 ولت و پست 33/230 کیلو ولت به منظور ایجاد برق پایدار برای پالایشگاه و تامین برق واحدهای جدید در صف پروژه های آماده بهره برداری رسمی قرار گرفته است.

در پالایشگاه آبادان نیز پروژه تامین آب مورد نیاز این پالایشگاه از رودخانه بهمنشیر به منظور تامین آب خام ورودی به پالایشگاه به دلیل افت کیفیت آب خام رودخانه اروند و جلوگیری از هزینه های تعمیراتی مسیرهای آب خنک کننده، آماده بهره برداری رسمی است.

اجرای طرح ساماندهی بندرصادراتی ماهشهر نیز یکی دیگر از پروژه هایی است که با هدف احداث خط برق اختصاصی 132 کیلوولت، روزآمد کردن تاسیسات موجود، نوسازی و افزایش ظرفیت مخازن ذخیره، توان بارگیری و تخلیه محصولات نفتی، تجهیز اسکله های جدید به سیستم های کنترل پیشرفته، لایروبی و قابلیت پهلودهی کشتی های 80 هزار تنی، صادرات نفت کوره، نفت سفید، میعانات گازی، نفت گاز و بنزین، واردات بنزین و نفت گاز، صادرات انواع سوخت آغاز شد.

با اجرای این طرح ضمن ایجاد قابلیت پهلوگیری کشتی های 80 هزار تنی در بندرگاه و تسهیلات سوخت گیری کشتی ها (Bunkering)، 6 اسکله موجود بازسازی و مخازن جدیدی نیز به ظرفیت کل 3.7 میلیون بشکه ساخته شد.

بخش دریایی و خشکی این پروژه نیز آماده بهره برداری رسمی است.

انتقال دانش فنی و تولید کاتالیست های پالایشگاهی

يكي از فرآيندهاي مهم و داراي ارزش افزوده بالا در صنعت پالايش، شكست كاتاليستي برش هاي نيمه سنگين(گازوييل خلاء) و سنگين(ته مانده هاي نفتي) به فرآورده هاي ميان تقطير و سبكتر (به خصوص بنزين) با استفاده از فرايندهاي واحد FCC (شکست کاتالیستی) و واحد RFCC (شکست کاتالیستی برش ته ماند) است.

با توجه به نياز مبرم كشور به بنزين و تامین بالغ بر 1500 تن در سال كاتاليست مورد نياز در واحد FCC پالایشگاه آبادان و 6000 تن در واحد RFCC پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند اراك، ‌تفاهم نامه ي سه جانبه اي میان شركت ملي پالايش و پخش، ‌مركز همكاري‌هاي فناوري و نوآوري رياست جمهوري و شرکت شیمیایی "بهداش" منعقد شده است.

از دستاوردهای این پروژه می توان به دستيابي به دانش فني توليد صنعتي كاتاليست، استفاده از منابع موجود داخل برای ساخت کاتالیست ها، طراحی، ساخت و راه‌اندازی خط توليد كاتالیست‌های FCC/RFCC در کشور اشاره کرد.

این طرح هم اکنون دارای پیشرفت فیزیکی 95 درصدی است که در آینده نزدیک به بهره برداری می رسد و کشور را از واردات کاتالیست های استراتژیک و پر مصرف مذکور بی نیاز می کند.

در پایان باید خاطر نشان کرد سناریوی پیش رو در صنعت نفت با چند رویداد مثبت از جمله تکمیل فازهای 3 گانه ستاره خلیج فارس، مانیفست پالایشی کشور را تحت تاثیر قرار داد و تابوی واردات را در هم شکست؛ براین اساس میزان واردات بنزین از مهرماه سال گذشته به صفر رسید تا حقانیت خود را در میزان ارزآوری به اثبات برساند. کاهش واردات و افزایش تولید بنزین با اتکا به اهرم بنزینی کشور یعنی پالایشگاه ستاره خلیج فارس به حدود 115 میلیون لیتر در روز رسیده است؛ بنابراین این موفقیت را باید مرهون پروژه هایی دانست که در این مدت با مدیریت هوشمندانه به اجرا درآمده اند.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه