۲۹ اسفند ۱۴۰۲
به روز شده در: ۲۹ اسفند ۱۴۰۲ - ۰۹:۳۱
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۶۹۳۱۶۷
تعداد نظرات: ۲۷ نظر
تاریخ انتشار: ۱۳:۵۹ - ۱۹-۰۷-۱۳۹۸
کد ۶۹۳۱۶۷
انتشار: ۱۳:۵۹ - ۱۹-۰۷-۱۳۹۸
به بهانۀ 80 سالگی فرزانه‌ای نازنین
ویژگی ممتاز او این است که در عین پژوهشگری در بالاترین رتبه، شاعر شوریده هم هست و در عین سیر در عالم خیال، از جامعه و سیاست، غافل نیست...

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- نود و هشت منهای هجده می‌شود هشتاد و این یعنی گوهر یگانه‌ای به نام محمدرضا شفیعی کدکنی امروز - نوزدهم مهر 1398 خورشیدی- هشتاد ساله می‌شود. جوانی در هیأت یک پیر؛ چندان‌که در جوانی به سببِ بسیار‌دانی، انگار پیری بود در هیأتِ جوانی.

80 ساله شدن او را نمی‌توان باور کرد اما واقعیت دارد. چون زمان به تندی می‌گذرد و به تعبیر بامداد شاعر، موجِ سنگین‌گذرِ زمان است که در ما می‌گذرد.

در بیان جایگاه استاد شفیعی کدکنی بسیار گفته‌اند و فراوان می‌توان نوشت اما شاید همچنان گویاترین وصف برای او همانی باشد که بدیع‌الزمان فروان‌فر زیر برگۀ پیشنهاد استخدام او پس از دریافت دکتری ادبیات فارسی در دانشگاه تهران و درست 50 سال پیش و در حالی که شفیعی تنها سی سال داشت، نوشت: «احترامی است به فضیلت او».

شفیعی کدکنی؛ هم چراغ هم آیینه

آوازۀ شفیعی چنان افتاد که دانشگاه‌های آکسفورد (انگلستان) و پرینستون (آمریکا) نیز از او برای تدریس و پژوهش، دعوت کردند.

شفیعی کدکنی اما هیچ‌گاه در برج عاج استادی یا روشنفکری ننشسته و در گفتار و رفتار و حتی پوشش، چونان شاعران و دانشجویان زندگی کرده است و مگر شاعری زبردست و همواره جویای دانش نیست؟

با این که پژوهش‌های فراوان دارد و در این عرصه به کسانی چون دکتر زرین‌کوب پهلو می‌زند اما به خاطر دفتر شعر «در کوچه باغ های نِشابور» نزد کثیری بیشتر به عنوان یک شاعر شهرت دارد:

حسرت نبَرم به خوابِ آن مُرداب
کآرام درونِ دشتِ شب، خفته است

دریایم و نیست باکم از توفان
دریا، همه عمر، خوابش آشفته است...

شفیعی کدکنی بی هیچ اغراق و مجامله، دریاست و با وجود توفانی که درون او موج می‌زند آرام می‌نماید.

او البته برای تفکیک شخصیت آکادمیک و علمی و دانشگاهی و به سیاق آنچه در دهۀ 40 رایج بود نام شاعرانه «م. سرشک» را برای اشعار خود برگزید مانند اخوان ثالث که «م. امید» و شاملو که «الف. بامداد» یا هوشنگ ابتهاج که «ه. الف. سایه» را اما شهرت اصلی چنان بود و هست که اشعار با نام شفیعی کدکنی بیشتر شناخته می شود تا «م. سرشک».

او ابتدا با غزل شروع کرد و طبیعی است که زاده و بالیدۀ خراسان به شاعران خراسانی علاقه‌مند باشد:

به جان جوشم که جویای تو باشم
خسی بر موج دریای تو باشم

تمام آرزوهای منی، کاش
یکی از آرزوهای تو باشم

صاحب نظری چون عبدالحسین زرین‌کوب، شعر او را چنین توصیف می‌کند:«شعر، شعر جوهر دار و شعر بی نقاب، همین است. دست مریزاد، دوست عزیز».

از کارهای درخشان این استادِ واقعاً استاد، تصحیح اسرار التوحید و مصیبت نامه و منطق‌الطیر است و در توان و شیوایی شیوۀ تدریس او همین بس که دانشجویان رشته‌های دیگر هم مشتاق کلاس‌های او بودند و از تصاویر خاطره انگیز، همان هاست که استاد نشسته بر میز و داشجویان همه جا نشسته و سراپا گوش‌اند.

ویژگی منحصر به فرد شفیعی این است که در عین پژوهش‌گری در بالاترین رتبه، شاعری شوریده است و در عین سیر در عالم خیال از جامعه و سیاست، غافل نیست چندان که می‌گوید عصر 28 مرداد 1332 که خبر کودتا را شنید چنان گریست که تا آن روز نگریسته بود.

این که هم به معنی دقیق کلمه کلاسیک باشی و هم مدرن، هم شیفتۀ نثر و شعر کهن و مسلط به شعر نو، هنری است که از کمتر کسی برمی‌آید و شفیعی کدکنی چنین است.

در میانۀ دهۀ 60 دو سه بار تنها توفیق حضور در کلاس‌های او دست داد و از خاطر نمی‌برم که در نوبت نخست، نمی‌توانستم باور کنم آن مرد جین پوشیده و جوان که من به گمان دیگری با او سخن گفته بودم همان شفیعی کدکنی باشد.

دربارۀ او جان کلام و حق، همان است که دکتر زرین‌کوب گفته است: «کمتر دیده ام محققی راستین، در شعر و شاعری هم پایه‌ای عالی را احراز کند و خرسندم که این استثنا را در وجود آن دوست عزیز کشف کردم.»

خراسان، سرزمین زبان و ادب پارسی است و مردانی چون دکتر شفیعی کدکنی این سامان را نیز در جهان پرآوازه کرده اند. زادۀ کدکنِ تربت حیدریه که در تهران و اروپا و آمریکا هم هویت خود را فراموش نکرد و تا کار پژوهشی و علمی خود را به اتمام می رساند به میهن بازمی گشت و با این حال این گونه هم نبوده که به هر وضعیتی تن دهد.

محبوبیت و ارتباط با اهل موسیقی نیز از نکات جالب و دیگر کارنامۀ شفیعی است. کافی است به یاد آوریم شعر «مهربان تر از برگ» او را که محمد رضا شجریان با همراهی همایون شجریان اجرا کرده و حسین علیزاده و کیوان کلهر نوازندگان آن بوده اند.

برخی از اشعار او «مانند سفر به خیر» نیز به ضرب المثل بدل شده است:

«به کجا چنین شتابان/ گَوَن از نسیم پرسید/ دل من گرفته زینجا/ هوس سفر نداری؟/ ز غبار این بیابان/ همه آرزویم اما/ چه کنم که بسته پایم/ به کجا چنین شتابان/ به هر آن کجا که باشد / به جز این سرا، سرایم/ سفرت به خیراما/ تو و ودوستی خدا را/ چو از این کویر وحشت/ به سلامتی گذشتی/به شکوفه ها به باران/ برسان سلام ما را برسان سلام ما را...»

برای کسانی که جنبه شاعرانۀ شفیعی را بیشتر دوست می دارند و جدای اشعار مایل اند به بهانۀ شعر با نگاه تحقیقی او نیز آشنا شوند بهترین و گویاترین و شیرین ترین کتاب «با چراغ و آینه» است که در همان آغاز به نقل از «آبرامز» می نویسد:

«دو راه برای روشن‌گری وجود دارد: یا شمعی شدن و یا آیینه‌ای که روشنی شمع را باز می‌تاباند» و شفیعی کدکنی، شمع و آیینه یا چراغ و آیینۀ روزگار ماست و خوشا بر ما که هم‌روزگار اوییم...

ارسال به دوستان
انتشار یافته: ۲۷
در انتظار بررسی: ۱۵
غیر قابل انتشار: ۰
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۳۲ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
0
38
آرزوی سلامتی و موفقیت برای این استاد نازنین داریم....
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۳۹ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
1
32
تولدتون مبارك استاد كدكنی عزیز
خداوند به شما عمری طولانی عطا كند تا بیشتر از ثمره آن بهره مند شویم
حکمت
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۴۶ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
2
37
سلبریتی ناب،بی غش ،زلال، پاک نفس،پاک دست،بی حاشیه،
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۴:۴۸ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
27
11
خدیر لعنتی هی میخوام باهات قهر باشم یه چیزی مینویسی نمیزاری .. وقتایی که سنگ مصدق و نوچه هاش رو به سینه میزنی کفرمو در میاری ولی بعدش میای یه چیزی مینویسی آدم دلش میره .. خداییش چرا ملی مذهبی ها و توده ایها اینجورین؟؟ .. در درون تحصیلکرده ان و اهل ادبیات و روح لطیف و در بیرون دارای مغز داغون سیاسی و اقتصادی که فوق العاده هم به خاطرش فداکاری میکنن .. بیا و مرد باش یه بار بنویس دست آورد ملموس این دو گروه چی بوده؟ کدوم بار و درد رو از دوش مردم برداشتن؟ در نهایت اینکه آرزو میکنم اجساس و عشق شما دو گروه در جامعه جاری و ساری باشه ولیکن خدا ملت رو از عقل و منطقتون محافظت بفرماید
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۵:۰۹ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
1
18
بسیار زیبا و دلنشین
ممنون از شما
سیاوش بیدگانی
Iran (Islamic Republic of)
۱۵:۱۰ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
1
26
حقيقتا اگه یک نفر لایق لقب استادی باشه همین پیر فرزانه است و بقول آقای دهباشی مدیر مجله بخارا اگه استاد در دانشکده علوم انسانی دانشگاه تهران نباشه باید در دانشکده علوم نسانی رو تخته کرد.
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۵:۴۸ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
0
23
زنده باشن
ناشناس
United States of America
۱۶:۳۶ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
1
18
عالی بود ممنون
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۷:۱۵ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
0
20
.کتاب و زیرنویس های گزیده غزلیات شمس ایشان واقعا فوق العاده است .
همیشه این کتاب همراه من است و خیلی استفاده برده ام .
انشاالله خداوند نگهدار این دانشمند ایران باشد.
فرخنده صدیق
Iran (Islamic Republic of)
۱۷:۲۵ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
0
20
به گونه ای شگفت انگیز "کدکنی" دنیای روزنامه نگاری هستید. چه درباره ی یک سیاستمدار بنویسید چه درباره ی یک استاد واقعا استاد! خواندنی ترین هستید. و خوشا به ما که هم روزگار شما و کدکنی بوده ایم...
خان خله
Iran (Islamic Republic of)
۱۷:۲۸ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
0
10
نبینی که دست را و قلم را تهمت کاتبی هست و از مقصود خبرنه.... عین القضات همدانی از کتاب در کوچه باغ های...
امیر
Iran (Islamic Republic of)
۱۸:۰۲ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
0
19
سپاس از جنابِ مهرداد خدیر. با این‌که در وصفِ جای‌گاهش، واژگان ناتوان می‌نمایند؛ اما متنی به‌غایت شایسته و به‌جا بود.
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۸:۰۵ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
1
18
آقای خدیر چقدر زیبا می نویسی درود بر شما درود بر استاد شفیعی کدکنی و سلام و درود و جاودانه ها بر ایران
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۹:۰۷ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
0
12
ز غبار این بیابان/ همه آرزویم اما/ چه کنم که بسته پایم/ به کجا چنین شتابان/ به هر آن کجا که باشد / به جز این سرا، سرایم ...
احسان
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۲۷ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
0
12
دمت گرم و سرت خوش باد
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۱:۰۳ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
0
13
خداوند ایشان را برای شعر و ادب ایران بزرگ حفظ کناد، آمین
بصیر
Iran (Islamic Republic of)
۲۲:۴۴ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
0
13
سایه پرمهر استاد گرامی برسرمامستدام باد. قدر دان علم ودانش شماباشد بصیر
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۲۳:۴۰ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
0
14
واقعا استاد بزرگی است به یاد دارم یکی از دوستان در بانک‌ تجارت دانشکده ادبیات دانشگاه تهران خواست دست اورا ببوسد در جوابش گفت :تو‌انسانی و‌شان خود را پایین نیاور...
بهنام
Iran (Islamic Republic of)
۲۳:۵۱ - ۱۳۹۸/۰۷/۱۹
1
11
زیباست هم شعر و نثرش هم سیرت و صورتش
سایه اش بر سر زیبا پرستان مستدام
ناشناس
Austria
۰۰:۱۳ - ۱۳۹۸/۰۷/۲۰
1
11
فقط میگم احسنت
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۰:۵۹ - ۱۳۹۸/۰۷/۲۰
0
10
پاینده باشند و تندرست
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۴:۳۵ - ۱۳۹۸/۰۷/۲۰
29
3
باز هم آقای خدیر و نوشتجاتی در مدح برخی اشخاص خاص
آقای خدیر بهتره این جناب کدکنی ابتدا به انتقادات فراوانی که به کتاب هایش وارد شده و ادعاهای بی سندی که داده جواب بده بعد بیای ازش تعریف و تمجید کنی
اشخاصی مثل این که سال ها با عنوان به اصطلاح استاد دانشگاه پول مفت گرفتن و آب در آسیاب دشمنان اسلام و تاریخ راستین ریختند
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۷:۱۷ - ۱۳۹۸/۰۷/۲۰
7
0
خیلی کم و کوتاه بود. اصلا حق مطلب ادا نشد که جای خود حتی نزدیک هم نشدی اقای خدیر
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۹:۱۴ - ۱۳۹۸/۰۷/۲۰
1
9
درود خدمت استاد...
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۰:۱۷ - ۱۳۹۸/۰۷/۲۰
0
8
احسنت
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۱:۰۵ - ۱۳۹۸/۰۷/۲۰
0
13
چراغ جانت روشن باد ای چراغ زمانه ما
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۱:۳۰ - ۱۳۹۸/۰۷/۲۰
0
9
آرزوی تندرستی و بهروزی استادرا دارم و عاشق شعر هاشونم
تصورِ یکی از خبرنگارانِ سال ۱۳۳۷ درباره‌ی ایرانِ ۱۴۰۰ / چراغ قرمزی که 15 سال طول می کشد زمانی که به نمایندگی از رهبری در خارج از کشور بودم، تابلو‌هایی از عکس خانم با حجاب ایرانی و چادر زده بودند/ مشخص شد که یک موسسه بیمه عمر، شعارش را چادر مشکی ایرانی قرار داده بود دردنامه ای با جناب صدیقی هروئین ساخت لابراتور قزوین خبرساز شد خواص باورنکردنی گیاه دارویی «کلپوره» یا «مریم نخودی» کراکال ؛ محصولات شرکت اماراتی موفق در زمینه تولید سلاح های سبک را ببینید پرستاران در کدام کشورهای اروپایی درآمد بیشتری دارند؟ آمریکا چقدر به اورانیوم روسیه وابسته است؟ (+ اینفوگرافی) چرا فیزیکدانان رازهای «کهکشان» را در «اعماق زمین» جستجو می‌کنند؟ لوگو گوگل به‌مناسبت نوروز ۱۴۰۳ تغییر کرد؛ اما ایرانی‌ها از دیدن آن محروم‌اند(+عکس) عجایبِ «اختاپوس‌ها»؛ حیوانات احمق ارسطو که با دست‌هایشان فکر می‌کنند! راهنمای جامع جلوگیری از تعلیق اکانت واتس اپ و بازیابی آن مظلومیت 29 اسفند و بدفهمی معنی «ملی شدن» نفت! ساخت سلاح لیزری برای از بین‌ بردن باکتری‌های دندان مورد عجیب «ادرار زنجره»؛ موضوعی که دانشمندان را کنجکاو کرده است
وبگردی