جنجال الحاق"حج و زیارت" به "میراث فرهنگی و گردشگری"؛ حق با کیست؟

عصرایران- جدال و جنجال، گویا قرار نیست سیاست امروزین ایران را برای لحظه ای رها کند و این بار دعوا بر سر سازمان حج و زیارت است و اینکه همچنان این سازمان تحت نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد یا آنکه در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ادغام شود؟

دعوا از آنجا شروع شد که شورای عالی اداری، طی مصوبه ای سازمان حج و زیارت را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منفک و آن را ضمیمه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کرد.

البته، این اولین تغییر سازمانی در خصوص سازمان حج نیست چه آنکه پیشتر این سازمان بارها بین وزارت کشور، اوقاف و امور خیریه، و وزارت ارشاد، دست به دست شده و اینک نوبت به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری رسیده است تا تولیگری سازمان حج و زیارت را عهده دار شود.

اینک دولتی ها در یک سوی میدان قرار دارند و از تصمیم شورای عالی اداری دفاع می کنند و مجلسی ها به ویژه روحانیون مجلس و نیز شخص آیت الله محمدی ری شهری، نماینده ولی فقیه در سازمان حج و زیارت، در سوی دیگرند و به شدت با این تصمیم مخالف اند. حتی آیت الله ری شهری، انتصاب سرپرست جدید سازمان حج و زیارت توسط اسفندیار رحیم مشایی را غیرقانونی دانسته و از رییس قبلی این سازمان خواسته است همچنان به فعالیت خود در این پست ادامه دهد.

فارغ از صف بندی های سیاسی- که متاسفانه حتی در امور تخصصی نیز خودنمایی می کند- سوال مهم اینجاست که در یک فضای کارشناسی و به دور از تعصبات سیاسی و احیانا برخی منافع اقتصادی، سازمان حج و زیارت، قاعدتا می بایست زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باشد یا بهتر است به عنوان بخشی از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری فعالیت کند؟

برای رسیدن به پاسخ این سوال بهتر است مروری داشته باشیم بر انتقاداتی که این روزها بر مصوبه شورای عالی اداری وارد شده است؛ منتقدان می گویند:

1- کار سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، مرمت و نگهداری آثار تاریخی، رسیدگی به امور صنایع دستی و نیز تورگردانی است و اینها ربطی به سفر حج ندارند.

2- سفر حج که تفریحی و گردشی نیست که سازمان حج به زیرمجموعه سازمان گردشگری منتقل شود. در این باره مدیر روابط عمومی سازمان حج و زیارت به روزنامه جام جم گفته است که سفر حج سفری هدفمند است و با سفرهای تفریحی به ایتالیا و آنتالیا و ... تفاوت دارد.

3- این تصمیم کاهنده عظمت حج است و جایگاه حج و زیارت را تنزل می دهد. (این نکته ای است که مجمع نمایندگان روحانی مجلس در بیانیه خود بدان اشاره کرده اند.)

4- از آنجا که مجلس با استفاده از اهرم سوال و استیضاح بر وزارتخانه ها نظارت دارد، انتقال سازمان حج از وزارت ارشاد به سازمان گردشگری، سازمان حج و زیارت را از حوزه نظارت مجلس خارج می کند.

5- مقام معظم رهبری با این جابجایی موافق نیستند.

به نظر می رسد بررسی این نقدها و پاسخ به آنها، می تواند مشخص کننده سوال اصلی این نوشتار باشد.

استناد به برخی وظایف سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از جمله اینکه این سازمان وظیفه مرمت آثار باستانی را دارد، نمی تواند دلیل قانع کننده ای برای مخالفت با الحاق سازمان حج و زیارت به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری باشد.

اگر این استدلال درست باشد، می توان گفت که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متولی سینما، موسیقی و تئاتر و ...  است و اینها چه ربطی به حج دارد؟!

اتفاقا کسانی که مخالف الحاق سازمان حج به سازمان گردشگری هستند، مهم ترین وظیفه سازمان گردشگری که مدیریت سفرهای داخلی و خارجی است را نادیده می گیرند.

سازمان میراث فرهنگی و گردشگری طبق قانون موظف است تمام سفرهای داخلی کشور و نیز سفرهایی که به مقصد خارج انجام می گیرد و همچنین سفرهای خارج به داخل را مدیریت کند و به ارتقاء کیفیت سفرها بپردازد.

حال ممکن است برخی سفرها به سمت شیراز باشد یا مشهد یا مالزی و یا عربستان.

اما طبیعی است که هر کدام از سفرها باید به گونه ای متناسب با اهداف و ویژگی های آن سفر ساماندهی و مدیریت شوند زیرا هر سفری الزامات خاص خودش را دارد.
دقیقا به همین دلیل است که در دنیای امروز، گردشگری، به صورت کاملا تخصصی دنبال می شود و اتفاقا یکی از رشته های مهم و پر ترافیک گردشگری نیز "گردشگری مذهبی" است.

متاسفانه در یکی دو روز اخیر، ادبیاتی را از برخی مسوولان و نمایندگان شاهد بودیم که نشان می دهد هنوز حتی متوجه مفهوم گردشگری نشده اند با ادبیاتی مانند "سفر حج که برای گردش نیست" و نیز با شاهد مثال آوردن از برخی سفرهای خاص به مقاصدی مانند آنتالیا، گردشگری را یک کار سبک و مبتذل می دانند! و این در حالی است که همان قرآنی که دستور به نماز و روزه و جهاد و زکات داده، به گردشگری و مسافرت نیز دستور داده است (قل سیروا فی الارض ...).

بنابراین فعالیت سازمان گردشگری، اگر نیک بنگریم مرتبط با یکی از آموزه های قرآنی است و لذا طبیعی است که سفرهای زیارتی از جمله حج ، در قالب گردشگری مذهبی توسط سازمان گردشگری مدیریت شوند.

اساسا یکی از مشکلات عمده کشور ما، موازی کاری در فعالیت هاست.
از یک سو در این کشور برای مدیریت امر سفر، سازمان عریض و طویلی به نام سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درست شده است و از سوی دیگر، امور بخش مهمی از سفرها یعنی سفرهای مذهبی و در راس آنها حج، به وزارتخانه  دیگر محول شده است. در حالی که می توان همه سفرها را در قالب یک مدیریت واحد اداره کرد و سامان بخشید تا از این دوگانگی جلوگیری به عمل آید.

گذشته از همه اینها، مگر طبق مصوبه صورت گرفته، سازمان حج و زیارت منحل شده است که اینگونه اظهارنظری می شود؟
فقط قرار است از این پس، رییس این سازمان را به جای وزیر ارشاد، رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری منصوب نماید و لذا این سازمان من بعد نیز به کارهای تخصصی خود درباره حج و زیارت و سفرهای مرتبط با آن ادامه خواهد داد با این تفاوت که از این پس، سفر حج و گردشگری مذهبی، در چارچوب سیاستگذاری سازمان متولی سفر در کشور صورت خواهد گرفت تا از دوگانگی و موازی کاری ها جلوگیری شود.

به علاوه چه کسی گفته که یک جابجایی سازمانی و اداری ، به معنای آن است که سفرحج همردیف سایر سفرها قرار می گیرد؟!و این در حالی است که در فرهنگ اسلامی ، هیچ سفری همسان سفر معنوی حج نیست.

اما در برابر اینکه گفته اند این مصوبه از عظمت حج می کاهد و جایگاه زیارت را تنزل می دهد باید پرسید مگر عظمت حج و جایگاه رفیع زیارت در فرهنگ دینی ما به این است که فلان سازمان زیرمجموعه فلان وزارتخانه باشد یا نباشد؟!

اگر این گونه است پس آیا زمانی که سازمان حج زیر نظر وزارت کشور بود، جایگاه رفیع تری داشت؟! و اگر این گونه است و العیاذ بالله عظمت و جایگاه حج و زیارت، به ساختارهای اداری ما مربوط می شود،چرا سازمان حج و زیارت به معاونت ریاست جمهوری تبدیل نمی شود تا جایگاه زیارت ارتقاء یابد؟!

حج، به عنوان یک آموزه قرآنی و تکلیف دینی جایگاه منحصر بفرد خود را دارد و تصمیمات بشری از جمله اینکه چه کسی حاجی ها را ببرد و بیاورد، ذره ای در عظمت این عبادت پرشکوه خلل وارد نمی کند.

اما اینکه گفته اند مجلس اهرم نظارتی کمتری بر سازمان میراث فرهنگی نسبت به وزارت ارشاد دارد، سخن نسبتاً درستی است که باید فکری اساسی برای آن شود به گونه ای که علاوه بر وزرا، معاونین رییس جمهور که عهده دار وظایف مهمی چون امور جوانان، ورزش، گردشگری و ... هستند نیز به طور مستقیم مشمول نظارت مستقیم مجلس شوند والا مگر مشکل فقط همین یک سازمان حج و زیارت است که الان از تحت نظارت مستقیم مجلس خارج شده است؟!

وانگهی اگر نمایندگان واقعا اراده کنند می توانند حتی دستگاه های زیر نظر رییس جمهور و حتی خود رئیس جمهور را نیز مورد نظارت و بازخواست قرار دهند.

اما درباره استناد برخی مخالفان مصوبه شورای عالی اداری به عدم موافقت رهبر معظم انقلاب، باید گفت که این کار آنها، هزینه کردن از رهبری است و اگر رهبری صلاح بدانند که در این باره سخن گفته و موضعی گرفته شود، با هیچ کس تعارف ندارند و شخصا و بدون نیاز به سخنگو، موضع خویش را اعلام می دارند که طبیعتاً قاطع امر نیز خواهد بود.

گذشته از اینها، مخالفان الحاق حج و زیارت به سازمان گردشگری، تاکنون مستند قانونی برای ادعاهای خود بیان نکرده اند. این در حالی است که شورای عالی اداری، قانوناً از چنین حقی برخوردار بوده و اساساً دولت می تواند در درون خود جابجایی هایی را انجام دهد. از این رو، مقاومت در برابر یک اقدام قانونی رویکرد چندان شایسته ای نیست.

نکته دیگری که به نظر می رسد نباید در بررسی موضوع فراموش شود این است که به نظر می رسد مخالفت های صورت گرفته ، عمدتاً به این دلیل است که رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ، شخصی به نام اسفندیار رحیم مشایی است که مخالفان بسیاری دارد.
این در حالی است که مشایی ، رئیس مادام العمر این سازمان نیست و لذا منطق و انصاف حکم می کند به جای اینکه به خاطر یک فرد ، با یک مصوبه قانونی مخالفت شود ، به سود و زیان سازمانی این تصمیم مورد ملاحظه قرار گیرد و نه حب و بغض های مربوط به یک فرد خاص که امروز هست و فردا نیست.

قیمت یک شانه تخم‌مرغ به ۲۴۵ هزار تومان رسید

تماشاخانه

عذرخواهی محمدرضا شایع از حضور در برنامه علی ضیا ؛ اشتباه کردم، شرمنده

باران نمی‌بارد یک بلاست وقتی می‌بارد بلایی تلخ‌تر / هیچ وقت مدیران از قبل آماده نیستند (فیلم)

فیلم های دیگر