امروزه ديگر كمتر كسي است كه به دنياي رايانه وارد شده و گشتو گذاري در وب نداشته يا جستجويي هرچند كوچك در موتورهاي جستجو انجام نداده باشد.
بسياري از افراد پس از آن كه به سوالي برخورد ميكنند، اولين مرجع پاسخ آنها اينترنت است و پس از صرف مدت زمان كوتاهي پاسخ سوال خود را به طور مفصل و كامل در اينترنت پيدا ميكنند و چهبسا افراد پاسخي فراتر از حد انتظار خود دريافت ميكنندودر واقع امروز چيزي نيست كه در اينترنت وجود نداشته باشداما اينكه چرا در برخي موارد ما آنچه را كه ميخواهيم در اينترنت پيدا نميكنيم يكي به انتخاب جستجوگر، نحوه جستجو و مهارت ما در انتخاب كلمات كليدي مرتبط است و ديگر آنكه بسياري از جستجوگرها نيز قادر نيستند با درك منظور كاربر سايت محتواي پاسخ او را به وي پيشنهاد كنند كه اين ناشي از ضعف جستجوگر است.
وقتي وب به وجود آمد، هدف اين بود كه همه اطلاعات كاغذي به الكترونيكي تبديل شود و چيزي كه هماكنون نيز بخش عظيمي از وب را تشكيل داده، از همان نسل اول وب است كه بعد به وب 1معروف شد. در اين نسل تنها امكان مشاهده اطلاعات وجود دارد و يك دسته از افراد كه همان مديران سايت هستند، اطلاعاتي را براي ديگران در سايت قرار ميدهند و دسته ديگر كه همان كاربران هستند اين اطلاعات را مشاهده ميكنند؛ اما حق تغيير يا اضافه كردن اطلاعات را ندارند. اين نسل با امكان ايجاد صفحات به صورت پويا، استفاده از كوكيها به منظور شناسايي كاربران و شخصيسازي صفحات تقويت شد كه هماكنون نيز شاهد آن هستيم.
نسل دوم وب
با تغيير ديدگاهها و ابداع فناوريهاي جديد، بسياري از سايتهاي اينترنتي به گونهاي تغيير كردند كه اين امكان را در اختيار كاربران قرار ميداد تا خود در توليد اطلاعات و تكميل دادهها سهيم باشند.
در نسل دوم وب، كاربران قادر خواهند بود در جايي مثل ويكي پديا مقالات خود را قرار دهند يا مقالات ديگران را ويرايش كنند. در جايي مانند فليكر، عكسهاي خود را به اشتراك بگذارند يا در سايتي چون youtube ، فايلهاي ويدئويي خود را در معرض مشاهده ديگران قرار دهند. در بسياري از سايتهاي ديگر نيز امكان سوال و جواب و ارتباطات تعاملي وجود دارد. با استفاده از فناوريهاي جديد، امكان تغيير بخشي از صفحه و به روز شدن قسمتي از محتويات يك صفحه بدون بارگذاري مجدد كل سايت وجود دارد كه علاوه بر افزايش سرعت و كارايي و كاهش ميزان استفاده از پهناي باند، ظاهر سايت را بسيار جذاب كرده و امكانات متنوعي را در اختيار كاربران قرار ميدهد. با استفاده از اين خصوصيات، شبكههاي اجتماعي بسياري چون فيس بوك طراحي شدند كه با استقبال گسترده كاربران مواجه شده و هم اكنون در فهرست 4 سايت پر بازديد دنيا قرار گرفته است.
در نسل دوم وب، امكان طراحي نرمافزارهاي تحت وب وجود دارد به نحوي كه كاربر هنگام استفاده آنها احساس ميكند در حال اجراي يك نرمافزار مستقل نصب شده در رايانه خود است. اين مساله در حال پيشرفت است و با افزايش توان پردازشي سرويسدهندهها و سرعت ارتباطات اينترنتي فراگيرتر خواهد شد.
در حقيقت وب 2 مفهومي است كه براساس آن تعامل با محتواي وب به مثابه تعامل با محتواي موجود در رايانههاي شخصي است. دنيايي كه در آن هر كنشي، چون كليك روي هر دكمه و پيوندي، واكنشي بلادرنگ خواهد داشت. در وب 2، كاربر صرفا مصرف كننده محتوا نيست، بلكه خود نير در فرآيندي جمعي و غير متمركز به توليد محتوا ميپردازد و به طور كلي در چرخه حيات وب جديد، نقشي مستقيم و موثر ايفا ميكند.
نسل آينده وب
در نخستين گامها در جهت جهش به سمت وب 3،نقشهاي معنايي ارائه شده كه با استفاده از آن، ميزان اهميت رايانهها افزايش مييابدبرخي متخصصان اينترنت بر اين باورند كه نسل بعدي وب ويژگيهايي خواهد داشت كه شما را براي يافتن نتايج جستجو و پاسخ پرسشهايتان راحتتر و سريعتر ياري خواهد كرد. به عنوان مثال در مورد سناريويي كه مطرح كرديم گاهي لازم است شما چندين جستجو انجام دهيد تا در نهايت به نتيجه مطلوب نزديك شويد؛ اما شايد در آينده به جاي جستجوهاي متوالي وقتگير و خستهكننده كافي باشد در خواست خود را همان طور كه در ذهنتان وجود دارد در قالب يك يا چند جمله پيچيده براي موتور جستجو مطرح كنيد و باقي كار را به آن بسپاريد. مثلا بگوييد «من الان در ميدان وليعصر هستم و ميخواهم يك فيلم كمدي ببينم و بعد يك پرس جوجه كباب بخورم»! با اين كار، مرورگر درخواست شما را تجزيه و تحليل ميكند و سپس به جستجوي اينترنت براي پاسخهاي ممكن به درخواست شما ميپردازد و در نهايت، نتايج را با توجه به نياز شما به صورت سازمان يافته به نمايش ميگذارد.
اين كودك نوپاست
نسل آينده وب كه به وب 3 معروف است، نسبت به نسل فعلي وب بسيار هوشمندتر شده و تعاملات با آن بر خلاف امروز كه با كلمات و معناي لغوي آنها سر و كار دارد، براساس مفاهيم و رابطهها خواهد بود. به عنوان مثال اول فروردين با نوروز در ارتباط خواهد بود يا اگر در متني كلمه داريوش آمده باشد، نرمافزاري كه اين متن را ميخواند و تحليل ميكند، ميداند كه منظور از داريوش در آن متن، داريوش كبير تاريخ ايران باستان است يا داريوش مهرجويي، كارگردان معاصر سينماي ايران! به طور مشابه ممكن است در متني كلمه سرطان به نوعي بيماري و در متن ديگر به يك برج فلكي اشاره داشته باشد؛ بنابراين ميتوان گفت نسل سوم وب كه در حال متولد شدن است، كودكي با هوش خواهد بود كه محتواي وب را تا حد زيادي فهميده و آن را درك ميكند.
يكي از چشماندازهاي وب 3، توسعه هوش مصنوعي است كه حجم وسيعي از اطلاعات را براي ارائه بهترين محتواي ممكن به كاربران زير و رو ميكند. در وب 3، شاهد نرمافزاري خواهيم بود كه همواره علايق افراد را زير نظر ميگيرد و مفهوم جستجوي شما را كاملا درك ميكند و نتايج آن را به جاي كليد واژههاي كاربران، براساس هدف ذهني آنها فهرست ميكند.
صاحبنظران معتقدند وب 3 همانند يك دستيار كاملا حرفهاي، وقتي شما مشغول جستجو هستيد، مرورگر شما كمكم ميآموزد كه شما به چه موضوعاتي علاقهمنديد. هر چه مرورگر به سليقهها و علايق شما بيشتر واقف باشد شما را سريعتر به سمت هدفتان هدايت ميكند و شما براي يافتن آنچه در ذهن داريد كمتر مجبور به توضيح و تشريح خواهيد بود. حتي ممكن است زماني از مرورگر خود بخواهيد كه براي رفع گرسنگي فعلي شما چيزي را پيشنهاد كند. آن گاه براساس زمان درخواست، پيشينه، ذائقه و علاقه، سطح درآمد و موقعيت جغرافيايي، وضعيت جسماني و... شما پيشنهادي مطرح خواهد كرد.
نقشه معنايي
در نخستين گامها در جهت جهش به سمت وب 3، شركت Cognition ، يك نقشه معنايي ارائه كرده است كه با استفاده از آن، ميزان اهميت رايانهها افزايش مييابد. اين نقشه معنايي، معني و مفهوم كليات مختلف را به رايانه ياد ميدهد و قادر است كلمات را براساس زمان فعل و مفهوم كلي جملات درك كند. اين شركت به طور مجازي، تمامي معاني كلمات و عبارات انگليسي را طي 30 سال تلاش به رايانه آموخته و در قالب اين نقشه معنايي كه مطمئنا يكي از زيرساختهاي اصلي تشكيلدهنده وب 3 يا وب معنايي خواهد بود، ارائه كرده است. اين شركت ادعا كرده كه بزرگترين دايرهالمعارف آنلاين دنيا يعني ويكي پديا را به نقشه معنايي خود مجهز كرده است.