رضاخان و محمدرضا چقدر پول از کشور خارج کردند؟

سابقه انتقال دارایی‌ها به خارج از کشور، به زمان رضاخان برمی‌گردد. او مبالغ زیادی از منابع ارزی کشور را به بانک‌های خارجی انتقال داده بود

به گزارش  پایگاه مرکز اسناد اتقلاب اسلامی، یکی از خیانت‌های مهم رژیم پهلوی انتقال سرمایه کشور به خارج بود؛ کاری که توسط پهلوی اول و دوم به کرّات صورت گرفته است. آنچه مشهود است سرعت انتقال ثروت در میان خاندان پهلوی در دهه پنجاه است. در کتاب «مفاسد خاندان پهلوی» در این‌باره آمده است:

با گسترش اعتراضات و مبارزات مردمی در سال‌های پایانی عمر رژیم پهلوی و با به خطر افتادن اموال و دارایی‌های خاندان پهلوی، آنان و وابستگانشان با فروش املاک به دولت و دیگران، دارایی‌های غیرمنقول خود را نقد کردند و به خارج انتقال دادند.

سابقه انتقال دارایی‌ها به خارج از کشور، به زمان رضاخان برمی‌گردد. او مبالغ زیادی از منابع ارزی کشور را به بانک‌های خارجی انتقال داده بود و سالانه حدود شصت میلیون میلیون تومان - معادل ۲۵ میلیون دلار - به خارج ارسال کرد. او که سپرده‌ای در حدود ۳۰۰ میلیون تومان در بانک‌های خارج داشت، اظهار کرده بود: «۷۰۰۰ میلیون تمام جمع کردم که به ملت یاد بدهم که با جدیت همه کار می‌شود کرد و نباید تنها به نان و گوشت قناعت نمود». این مبلغ، معادل ۵۴۰۰ خرواری طلای مثقالی ۲۰ تومان آن روز بود. میزان موجودی رضاخان در بانک‌های انگلستان ۵۶ میلیون پوند بود که این مبلغ بعدها به محمدرضا منتقل شد.

تجربه‌ اخراج رضاخان از ایران، پهلوی‌ها را هوشیار کرده بود. آنان تا می‌توانستند زمین، مستغلات و دارایی‌های خود را نقد کردند و به خارج انتقال دادند. محمدرضا پهلوی که یک بار در روزهای قبل از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ مجبور شده بود با برجا گذاشتن اموال غیرمنقول خود و خانواده‌اش از ایران فرار کند، از فردای ۲۸ مرداد در صدد آن برآمد که این اموال را هم به اضعاف قیمت و تحت عناوین به ظاهر انقلابی و اصلاحی به این ملت فقیر بفروشد و پول‌های بادآورده را به خارج منتقل کند.

او هواپیمای اختصاصی خود را به قیمت ۸ میلیون ریال به سازمان برنامه فروخت. او به شرکت نفت ایران دستور داد که چند هتل از جمله هتل هایت شمال، هتل مشهد، هتل اوین و تأسیسات و قمارخانه‌های جزیره کیش را بخرد و بابت هر هتل ۱۰۰ میلیون تومان و برای تأسیسات و قمارخانه جزیره کیش، ۵ میلیارد تومان از صندوق شرکت ملی نفت ایران را به او بپردازد. در این معامله، منابع عظیمی نیز به دلال‌ها و مقام‌های عالی وقت شرکت نفت پرداخت شد. شرکت ملی نفت و شرکت هواپیمای ملی ایران و شمار دیگری از بنگاه‌های دولتی دستور یافتند که سایر تأسیسات بنیاد پهلوی را نیز خریداری کنند. محمدرضا پهلوی با این روش، دارایی‌های خود را آزادانه به خارج منتقل کرد.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، روزنامه نیویورک تایمز به نقل از منابع بانکی جهان، ارزش اوراق بهادار متعلق به محمدرضا پهلوی را بیش از یک میلیارد دلار اعلام کرد و نوشت: «مبلغی بین ۲ تا ۴ میلیارد دلار تنها در طول سال‌های ۵۶ و ۵۷ از سوی خانواده سلطنتی از ایران به امریکا منتقل شده است. یکی از حساب‌های بانکی محمدرضا پهلوی در سوئیس، ۲ میلیارد سپرده داشت.»

سایر اعضای خاندان سلطنتی نیز به تدریج دارایی‌های غیر نقدی خویش را به دولت یا دیگران فروختند و سرمایه‌های خود را به خارج انتقال دادند. در سال‌های عادی، هر سال ۲ میلیارد دلار از ثروت کشور به صورت ارز خارج می‌شد ولی وقتی اوضاع ایران ناآرام شد، ۳۰ مهر تا اول آذر ۱۳۵۶ دو میلیارد و چهارصد میلیون دلار از کشور خارج شد. کارمندان بانک مرکزی، لیست کسانی را که این ارز را خارج کرده بودند، منتشر کرد. این لیست حاوی نام بیش از ۱۷۱ نفر بود که در رأس آنها نام افراد خانواده سلطنتی به چشم می‌خورد. پول‌های خانواده محمدرضا پهلوی در آمریکا ۱۶ میلیارد دلار تخمین زده شده است.

علاوه بر انتقال سرمایه و وجوه نقدی، اشیا و اقلام گران‌قیمت مانند جواهرات و سنگ‌های قیمتی،‌ تابلو، اشیای عتیقه و ... نیز از سوی خاندان پهلوی به خارج انتقال یافت. محمدرضا پهلوی همراه اثاث و لوازم خود، چهار جعبه بزرگ (هر یک به اندازه نیم‌قد انسان) جواهرات از ایران خارج کرد. سایر اعضای خانواده به طور جداگانه جواهراتشان را بردند. اشرف و ملکه مادر، مدتی قبل از پیروزی انقلاب، سر فرصت این کار را انجام داده بودند. محمدرضا پهلوی تنها با فروش کمی از جواهراتش در امریکا، ۳۰ میلیون دلار به دست آورد.

بر اساس خبری که در روزنامه حریت ترکیه در تاریخ ۱۵ آبان ۱۳۶۹ به چاپ رسید، فرح مبلغ ۳۵۰ میلیون استرلینگ معادل ۱۹۵۰۰۰۰۰۰۰ لیره ترک، از فروش جواهرات به ساجده حسین همسر صدام حسین به دست آورد.

آیا فعالیت‌های انسانی باعث زلزله می‌شود؟

تماشاخانه

مردهایی که نه برای زنان که برای «حقوق مردها» مهریه ۱۴ سکه‌ای را تصویب کردند؛ اصلاح قانون یا تضعیف حقوق زنان؟ (فیلم)

سوتی بد پیمان قاسم خانی جلوی استاد شجریان ؛ یکی از ضایع‌ترین خاطرات زندگیمه (فیلم)

فیلم های دیگر