مدیریت ضعیف تنوع قومی در محتواسازی تلویزیون

تولید محتواهای رسانه‌ای به دلیل اینکه مخاطبان متنوع و متکثری مورد پوشش ان قرار می‌گیرند کاری است حساس، خطیر و دشوار و این امر زمانی اهمیت دوچندان می‌یابد که گستره مخاطبان یک رسانه یا پیام تولیدشده دارای تنوع قومی و اتننیکی، مذهبی، نژاد، طبقانی، جغرافیایی و امثالهم باشد.

در این وضعیت حساسیت‌های فراوان هر گروه از مخاطبان باید موردتوجه پیام‌سازان و برنامه‌ریزان رسانه قرارگرفته تا درنهایت هیچ‌یک از گروه‌های تحت پوشش مورد توهین سهوی یا عمدی محتواهای رسانه‌ای قرار نگیرند.

این امر مستلزم توجیه و آشناسازی گردانندگان رسانه‌ای با نحوه مدیریت تنوع قومی در برنامه‌سازی و توجه کامل به حساسیت‌های گروه‌های مختلف موجود در یک کیان سیاسی است.

متأسفانه کارنامه صداوسیمای ملی و حتی برخی از نشریات پرتیراژ کشوری در بازنمایی صحیح و همدلانه اقوام مختلف کشور چندان قابل دفاع نیست و در مواردی دانسته یا ندانسته سبب جریحه‌دار نمودن افکار عمومی قسمتی از مردمان و هم‌وطنان ایرانی خود می‌شوند.

در آخرین مورد نیز انتشار وسیع فیلمی "تقطیع شده " از یکی از برنامه‌های شبکه دوم تلویزیون ملی که در آن ظن اهانت به لباس کردی می‌رفت سبب ایجاد یک موج انتقادی و هجمه به مجری این شبکه شد.

هرچند نگارنده خود کُردزبان بوده و به لباس کردی نیز به‌عنوان یکی از نمادهای اصالت وجودی این مردم در پهنه خاورمیانه و فلات ایران افتخار می‌کند اما این وابستگی، مانع از تحلیل روند انتشار این فیلم "بریده شده" نخواهد شد.

هدف نه دفاع از رویکرد رسانه ملی و یا مجری این برنامه بلکه ایجاد فضایی برای گفتگو و دوری از تعصب و داوری در فضایی غیراحساسی و البته منطقی است.

چه کسی؟
مجری برنامه اصالتاً خراسانی و از طرف مادری تباری کُرد و کرمانجی داشته (کلات و شیروان خراسان) بنابراین این فرضیه که وی را نماینده گفتمان یک قومیت دوم (مثلاً فارس) علیه مؤلفه‌های هویتی قومیتی مردم کُرد ازجمله لباس آنان بدانیم، موردتردید قرار می‌گیرد!

موضوع و محتوا؟
کسانی که چون نگارنده روستازاده یا روزگاری شغل چوپانی را تجربه کرده باشند نیک می‌دانند مشابهت زیادی بین بالاپوش پسته (pasta) یا فرنجی کردی (faranji) با کپن (kapan) یا کپنک چوپانی (kapanak) وجود دارد، هر دو حالت نمدی دارند، جنسشان معمولاً پشم گوسفند است و رنگ و شکلشان هم یکی بوده و تنها اندازه کپنک چوپانی بزرگ‌تر و از شانه تا زانو و فرنجی از شانه تا کمر است. با توجه به گفتمان فیلم اصلی می‌توان احتمال داد که مجری در ابتدا فرنجی کردی را با کپنک چوپانی که در میان سایر اقوام ایرانی هم مشترک است اشتباه گرفته و سپس به‌اشتباه خویش اذعان می‌کند. (با توضیحات مهمان کُرد برنامه و ذکر عبارت " بسیار زیبا " از سوی مجری)

هدف از انتشار با تاخیر و تقطیع؟
صرفاً با دیدن تکه‌ای از یک فیلم و یا چند واژه از یک جمله نمی‌توان و نباید به قضاوت رسید. اینکه چرا این فیلم تقطیع شده و صرفاً حدود ۱۵ ثانیه پخش عمومی شده و ادامه فیلم سانسور شده و اینکه چرا چندین سال پس از اجرای این برنامه و نمایش عمومی آن، این‌چنین روانه فضای مجازی شده، باید اندیشید و دید هدف نهایی چه بوده است؟ تحریک قومی؟ افزایش خصومت بین قومی؟ به چالش کشیدن رسانه؟ صیانت و حفاظت از لباس و هویت قومی؟ فرافکنی و یا از یاد بردن یک موضوع مهم دیگر؟ جریان سازی رسانه‌ای و تحریک افکار عمومی مردم به واکنش هیجانی و احساسی و یا هر چیز دیگر؟ باید نشست و اندیشید هدف چه بوده است؟

به‌هرصورت چه این دیالوگ خارج از فُرم مجری (که البته به وی نقد جدی وارد است) و مهمان برنامه در باب لباس کُردی، سهوی و صرفاً یک تعمیم نادرست فرنجی و په‌سته‌ی کردی (با فتح پ) به کپنک نمدی چوپانی باشد و چه اقدامی عمدی و از روی یک ذهنیت قبلی وی (که احتمالش ضعیف‌تر است) هیچ‌یک توجیهی برای عدم تلاش ما مردم جهت فهم حقیقت و همچنین هجمه و حمله به سایر اقوام و مردمان دیگر نیست.

از یاد نبریم با اشتباه یک نفر و یا حتی یک مجموعه رسانه‌ای، نمی‌توان مجوز حمله و توهین به تاریخ و مؤلفه‌های هویتی یک گروه دیگر از مردم (فارس، لر، عرب، کرد، ترک، بلوچ و...) را به دست آورد و اگر چنان شود آنگاه چه فرقی با نژادپرستان و فاشیست‌هایی داریم که بقا و حیات خویش را صرفاً در فنا و تحقیر و هجمه به فرهنگ دیگران می‌بینند و بس!

براین باورم که افزایش خصومت بین‌قومی به‌هر دلیل و برهانی، محکوم و مذموم و غیر انسانی است.

رویا میرعلمی: پسرم مثل بلبل لری حرف میزنه! (فیلم)

تماشاخانه

مردهایی که نه برای زنان که برای «حقوق مردها» مهریه ۱۴ سکه‌ای را تصویب کردند؛ اصلاح قانون یا تضعیف حقوق زنان؟ (فیلم)

سوتی بد پیمان قاسم خانی جلوی استاد شجریان ؛ یکی از ضایع‌ترین خاطرات زندگیمه (فیلم)

فیلم های دیگر