کتک ‌درمانی، آجر درمانی، سگ‌ درمانی!

روزنامه «خراسان» در ادامه نوشت: در این فیلم پس از آنکه بیماران را مجبور می‌کردند وارد یک استخر یخ‌زده و کثیف شوند، آنها را بشدت با چوب هدف ضرب و شتم قرار می‌دادند. به کار بردن الفاظ رکیک و تهدید افراد تحت درمان در این مرکز، بخشی از رفتار غیرانسانی کارکنان این مرکز درمان اعتیاد است که فیلم منتشرشده، بخشی از آن را نشان می‌دهد.

انتشار این فیلم در شبکه‌های مجازی واکنش‌ کاربران بسیاری را در پی داشت و منجر به اقدام بهزیستی شیراز و تعطیلی این مرکز شد. البته این ویدئو اولین فیلم از برخوردهای زشت و زننده در کمپ‌های ترک اعتیاد نیست و در سال‌های اخیر ویدئوهای مشابه زیادی از این رفتار تحقیرآمیز را دیده‌ایم. امروز می‌خواهیم دلیل این‌گونه رفتارها را در برخی از این کمپ‌ها که به نظر می‌رسد به رویه تبدیل شده است، بررسی کنیم و همچنین از شیوه‌های مدرن دیگر کشورها برای ترک اعتیاد بنویسیم.

کتک‌ درمانی، آجر درمانی و سگ‌ درمانی!

دو میلیون و ۸۰۸ هزار نفر، آمار رسمی مصرف‌کنندگان مستمر مواد مخدر در کشور است؛ آماری که البته به طور غیررسمی بیش از چهار میلیون نفر هم اعلام می‌شود پس بهتر است قبل از اینکه به چرایی استفاده از روش‌های خشن برای ترک اعتیاد در برخی کمپ‌ها بپردازیم به روش‌های غیر معمول و همچنین غیر علمی که در این کمپ‌ها برای درمان اعتیاد استفاده می‌شود، اشاره کنیم؛ روش‌هایی که باعث شده بیشتر معتادان به خاطر روبه‌رو نشدن با آنها از کمپ‌های ترک اعتیاد فراری باشند. البته این روش‌ها در برخی کشورهای دیگر مثل صربستان و آمریکا هنوز هم به عنوان روشی برای ترک اعتیاد در حال اجراست.

آجر درمانی

شاید باورتان نشود اما در برخی از کمپ‌های ترک اعتیاد از معتادانی که برای ترک به آنجا مراجعه کرده‌اند یا خانواده‌هایشان آنها را به زور به آنجا برده‌اند تا از شر اعتیاد نجات پیدا کنند، به عنوان یک کارگر استفاده و آنها را مجبور می‌کنند به عنوان عمله‌های بدون دستمزد در ساخت و سازهایی که در خارج از شهر انجام می‌شود، شرکت کنند. البته بیشتر افراد حاضر در این کمپ‌ها، کمتر از چند روز بعد از ترک کمپ دوباره به مواد رو آورده‌اند.

سگ‌ درمانی

یکی دیگر از روش‌هایی که در برخی کمپ‌های ترک اعتیاد استفاده می‌شود، سگ‌درمانی در آب سرد است. «امین» ۲۵ ساله که برای ترک اعتیاد در یکی از کمپ های ترک اعتیاد بوده به مجله دیدار آشنا گفته است: «من ۲۱ روز در کمپی زندگی کردم که کوچک‌ترین تنبیه آنجا رهاشدن در استخر آب سرد در چله زمستان بود! آن هم با حضور چند سگ وحشی که اطراف استخر پرسه می‌زدند.» ظاهرا یک استخر و چند سگ از جمله ملزوماتی است که در تمام این مراکز پیدا می‌شود.

خاطراتی که مقیمان بعضی از این کمپ‌ها به زبان می‌آورند، گاهی اوقات قلعه‌های مخوفی را تداعی می‌کند که در آنها خبری از آن «عشق» وعده‌داده‌شده برای ترک اعتیاد نیست.

کتک‌ درمانی

همان طور که از اسمش برمی‌آید، در این روش معتاد برای ترک اعتیاد باید کتک بخورد. در خاطرات معتادی که در یکی از کمپ‌ها با این روش مواجه شده، آمده است که معتاد را بشدت می‌زدند و می‌گفتند اگر بدون ترک از اینجا خارج شوی بار دوم دوز کتک را افزایش می‌دهیم. در این کمپ‌ها به بهانه‌هایی مثل سرپیچی از دستور، بی‌توجهی به قوانین، درخواست انصراف و ترک پیش از موعد کمپ یا اقدام به فرار، باید کتک بخورید!

چرایی استفاده از خشونت برای درمان اعتیاد

نگاهی به پژوهش‌های علمی و تحقیقاتی صورت‌گرفته نشان می‌دهد استفاده از خشونت برای درمان اعتیاد به هیچ‌وجه مفید نیست و با ترک کمپ، بیشتر افراد اقدام به مصرف دوباره مواد می‌کنند. سردار سعید منتظر المهدی، معاون اجتماعی ناجا هم دو سال پیش اعلام کرده بود بیش از ۹۰ درصد معتادان در چرخه موجود پس از ترک، مجدد به مصرف موادمخدر رو می‌آورند.

با این حال یکی از مشاوران مراکز ترک اعتیاد درباره چرایی استفاده از روش‌های غیر علمی و تحقیرآمیز به ایرنا گفته است: «در وهله اول این‌گونه به نظر می‌رسد که با تحقیر فرد معتاد می‌خواهند کاری کنند که حساب کار دستش بیاید. این گونه به نظر می‌آید که متولیان کمپ‌ها از طریق ابزار تحقیر می‌خواهند معتادان را از ژست و زندگی بیمارگونه‌شان آگاه و این‌گونه بستر پاکی آنها را فراهم کنند.»

البته بر اساس دستورالعمل تأسیس، مدیریت و نظارت بر مراکز مجاز خصوصی یا سازمان‌های مردم‌نهاد، دولتی، غیردولتی، درمان و کاهش آسیب معتادان، ذکر شده است هرگونه رفتار خشونت‌آمیز با بیماران به بهانه درمان، خلاف مقررات محسوب می‌شود و منجر به تعطیلی مرکز خواهد شد.

شیوه دیگر کشورها برای درمان اعتیاد

کشورهای مختلف راه‌های گوناگونی مانند برنامه‌های گسترده بازپروری معتادان، اختلال در تولید مواد مخدر یا حمایت از اقشار آسیب‌پذیر را در برابر این معضل امتحان کرده‌اند. نگاهی کوتاه به برنامه کشورهای مختلف، شاید بتواند برای رسیدن به راه حلی موثر، راهگشا باشد.

عمل جراحی مغز

یکی از خبرهایی که چند هفته پیش سر و صدای زیادی در فضای مجازی داشت، ترک تضمینی مواد با عمل جراحی مغز بود. متخصصان معتقدند با این عمل، اعتیاد ذهنی فرد به مواد مخدر از بین می‌رود و در یک نمونه از این روش درمانی، مردی که ۱۸ سال اعتیاد داشت، در آمریکا تحت عمل جراحی قرار گرفت و تمام آزمایش‌ها نشان داد این فرد پاک شده است و عجیب‌تر اینکه دیگر هیچ رغبتی به استعمال مواد مخدر ندارد. البته همان طور که حتما حدس زده‌اید این روش هزینه زیادی در پی خواهد داشت.

روش تی‌.سی

تجربه کشورهای مختلف در درمان اعتیاد نشان می‌دهد جهان به سمت درمان بلندمدت اعتیاد حرکت می‌کند و درمان‌های سرپایی و کوتاه‌مدت دیگر جوابگو نیست. امروز جهان به این درک رسیده که مراکز درمانی مبتنی بر اجتماع که با عنوان «تی.سی» شناخته می‌شود، ‌الگوی موفقی است که باید توسعه پیدا کند.

در درمان اعتیاد اصل مهم این است که بدانیم ۲۰ درصد درمان دارویی نقش دارد و بیش از ۸۰ درصد موفقیت مراحل درمان به عهده درمان‌های غیر دارویی مانند مشاوره، ‌روانکاوی و مددکاری است که همگی این شرایط در مراکز تی.سی یک‌جا ارائه می‌شود.

ترک جسمی و سم‌زدایی از دید این نوع درمان کافی نیست و تنها آغاز آن است و ضرورت درمان روان‌شناختی در کنار آن احساس می‌شود؛ پس رفتارهایی چون عاطفه نامناسب، عزت نفس ضعیف و ناامیدی، رفتارهای ضد اجتماعی، تحمل کم برای ناراحتی‌ها، ناتوانی در حل مشکلات و مهارکردن احساسات (بویژه خشم و عصبانیت)، احساس گناه، اضطراب، قضاوت ضعیف، دروغ‌گویی، نداشتن احساس مسئولیت فردی و اجتماعی و ... خصوصیات کلی و مشترک معتادان محسوب می‌شود که نیازمند درمان و برنامه دقیق درمانی است. در این روش در کنار روان‌شناسان، خانواده هم نقش مهمی را ایفا می‌کند.