اگرچه تعدادی بیماری وجود دارد که می‌توانند به عنوان سلاح مورد استفاده قرار گیرند اما بیشترین نگرانی درباره بیماری‌هایی مانند سیاه زخم، آبله، بوتولیسم و طاعون است

عصر ایران- «بیل گیتس» موسس شرکت مایکروسافت چهار سال قبل (اول اسفند 1395) در سخنانی در نشست امنیتی مونیخ با اشاره به پیشرفت های حیرت انگیز مهندسی ژنتیک و احتمال دست یابی تروریست ها به این دانش فنی، هشدار داد که یک حمله 'بیوتروریسم' می تواند سبب مرگ دهها میلیون ها نفر در جهان طی کمتر یک سال شود.

گیتس ثروتمندترین مرد جهان در جریان سخنرانی‌اش در مونیخ گفت که مهندسی ژنتیک می‌تواند به‌ عنوان یک سلاح تروریستی مورداستفاده قرار گیرد.

گیتس که برای اولین بار در این نشست امنیتی جهانی سخنرانی می کرد، گفت: ما ارتباط بین امنیت سلامتی و امنیت بین‌الملل را نادیده می‌گیریم و این ‌یک خطری جدی برای ما بشمار می‌آید.

مؤسس شرکت مایکروسافت افزود: بیماری همه‌گیر بعدی می‌تواند به دنبال استفاده از مهندسی ژنتیک برای ایجاد یک نمونه مصنوعی از ویروس آبله و یا یک نمونه کشنده از ویروس آنفلوانزا، سرچشمه بگیرد.

وی اضافه کرد: این‌ها ( نمونه‌های کشنده از ویروس‌های واگیردار) چه به دلیل یک تغییر ناگهانی در طبیعت و یا توسط یک تروریسم ایجاد شوند، به دلیل رشد سریعشان در محیط قادر هستند که در عرض کمتر از یک سال سبب مرگ بیش از 30 میلیون نفر شوند. این متخصصان بر این باور هستند که دلایل محتملی وجود دارد که جهان می‌تواند ظرف 10 تا 15 سال آینده، شاهد شیوع چنین بیمارهای کشنده‌ای باشد.

پیش بینی که البته تنها سه سال بعد در زمستان 1398 به اسم کرونا به وقوع پیوسته و همچنان ادامه دارد.

گیتس آن روز گفت: این میزان از فاجعه ممکن است دور از ذهن بیاید اما این مساله یک ‌بار در زمانی نه‌چندان دور اتفاق افتاده است . در سال 1918 میلادی، یک نمونه خاص و مرگبار ویروس آنفلوانزا سبب مرگ بین 50 تا 100 میلیون نفر در جهان شد.

او همان موقع با نگاه به "تروریسم داعش" که بر پهنایی از خاورمیانه اعلام خلافت کرده بود به روسای جمهور کشورهای غربی توصیه کرد که: بیشترین نیازهای ما برای مقابله با شیوع این‌گونه بیماری ها، در واقع همان چیزهایی است که برای مقابله با حملات بیوتکنولوژی بین‌المللی لازم است.

از نظر گیتس کسب آمادگی برای مقابله با شیوع جهانی این بیمارهای همه گیر، چه به صورت طبیعی و چه بیوتروریسم، به‌اندازه بازدارندگی هسته‌ای و جلوگیری از فجایع ناشی از تغییرات آب و هوایی مهم است: «بیماری‌های همه‌گیر طبیعی ممکن است در مقیاس وسیعی صورت گیرد اما شیوع تعمدی این گونه بیماریها یا بیوتروریسم، از همه آنها گسترده‌تر خواهد بود.»

او سخنان خود را در کنفرانس مونیخ چینی پایان داد: «شما ممکن است فکر کنید می‌توانید آثار مخرب سلاح هسته‌ای را پس از کشته شدن 100 میلیون نفر متوقف کنید. اما بیماری آبله متوقف نخواهد شد، اگر این بیماری شیوع پیدا کند، تلفات آن بیشتر از تلفات سلاح هسته‌ای خواهد بود.»

گیتس با این ایده که نوآوری ها، همکاری ها و برنامه‌ریزی دقیق می‌توانند به شکل مؤثری تهدیدات ناشی ازاین‌گونه تهدیدات را کاهش دهند، از سالها قبل در بنیاد خیریه‌اش بودجه تحقیقاتی صرف پروژه های تشخیص سریع شیوع بیماری‌های فراگیر و افزایش سرعت تولید واکسن می‌کند.

گرمایش جهانی پدیده‌ای است که منجر به افزایش میانگین دمای زمین و سطح اقیانوس‌ها شده‌است و دانشمندان تاکنون مطالعات بسیاری را در این باره انجام داده‌اند اما درباره بیوتروریسم چه می‌دانیم؟ آیا راهی برای مقابله با این حمله وجود دارد؟ در ادامه به طور مختصر به توضیح این موضوع پرداخته‌ شده است*.

بیوتروریسم چیست؟

بیوتروریسم(Bioterrorism) استفاده یا تهدید به استفاده از باکتری‌ها، ویروس‌ها یا سموم به عنوان سلاح است.

احتمال حمله بیوتروریسم چقدر است؟

در ۲۰ سال گذشته چندین حمله کوچک موفق و ناموفق در ایالات متحده و مکان‌های دیگر رخ داده است. اگرچه پیش‌بینی این موضوع سخت است و بسیاری از کارشناسان بیوتروریسم را عملی می‌دانند که احتمال وقوع آن کم است اما در صورت وقوع عواقب بد و جبران ناپذیری خواهد داشت. عواقب چنین حمله‌ای می‌تواند ویرانگر باشد بنابراین آمادگی برای مواجهه با چنین حمله‌ای امری ضروری است.

از چه بیماری‌هایی می‌توان به عنوان سلاح‌های بیولوژیکی استفاده کرد؟

اگرچه تعدادی بیماری وجود دارد که می‌توانند به عنوان سلاح مورد استفاده قرار گیرند اما بیشترین نگرانی درباره بیماری‌هایی مانند سیاه زخم، آبله، بوتولیسم و طاعون است.

آیا می‌توان از سیاه زخم مصون ماند؟

یک واکسن برای سیاه زخم وجود دارد اما برای همگان در دسترس نیست و بیشتر در دسترس افراد نظامی و افرادی که بر روی این بیماری تحقیق می‌کنند و با آن در تماس هستند، قرار دارد. تنها یک دوز از این واکسن تزریق نمی‌شود بلکه شش دوز از واکسن در طول ۱۸ ماه و تزریق تقویت کننده نیز به صورت سالیانه صورت می‌گیرد. برخی افراد که نگران حمله/ ابتلا به سیاه زخم هستند از پزشکان خود می‌خواهند به آنها واکسن سیاه زخم تزریق کنند اگرچه این ترس قابل درک است اما پزشکان این واکسن را ندارند و نمی‌توانند آن را تهیه کنند. در صورت بروز حمله ممکن است از واکسن برای کنترل بیماری استفاده شود اما در حالت عادی تزریق آن تجویز نمی‌شود. سیاه زخم از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.

پزشکان در برخی موارد برای افراد مبتلا به چنین بیماری آنتی بیوتیک تجویز می‌کنند، آیا این کار توصیه می‌شود؟

خیر ، به چند دلیل تجویز آنتی بیوتیک ایده بدی است. استفاده بی‌رویه از آنتی بیوتیک‌ها به ویژه برای زنان باردار و کودکان می‌تواند مضر باشد. سیاه زخم در مراحل اولیه علائمی مشابه آنفلوانزا دارد. استفاده از آنتی بیوتیک بدون تجویز پزشک توسط افرادی که ترس ابتلا به سیاه زخم دارند، ممکن است بیش از آنکه به مشکل آنها کمک کند به بدن آنها آسیب برساند. علاوه بر این استفاده نامناسب از آنتی بیوتیک‌ها ممکن است منجر به مقاومت آنتی بیوتیک نسبت به سایر باکتری‌ها شود. در صورت ابتلا به سیاه زخم، این آنتی بیوتیک‌ها فقط تا زمان انجام آزمایشات و مشخص شدن بهترین دارو برای مقابله با این بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرند.

آیا می‌توان در برابر آبله مصون ماند؟

آخرین مورد طبیعی ابتلا به آبله در جهان در سال ۱۹۷۷ اتفاق افتاد. ایالات متحده واکسیناسیون معمول آبله را در سال ۱۹۷۲ متوقف کرد و در نتیجه شرکت‌های دارویی تولید واکسن را متوقف کردند. تقریباً هفت میلیون دوز واکسن در ایالات متحده باقی مانده است. در برخی موارد شک و شبهه‌ای وجود دارد که چند کشور یا گروه‌های سرکش، ویروس را از اتحاد جماهیر شوروی سابق به سرقت برده‌اند. از آنجا که ما نمی‌دانیم تروریست‌ها ویروس را به سرقت برده‌اند یا اینکه این افراد چه کسی را هدف قرار داده‌اند، نمی‌توانیم تعیین کنیم که چه کسی باید این مقدار محدود واکسن را دریافت کند. در صورت شیوع آبله، از واکسن ذخیره شده برای کنترل شیوع بیماری استفاده خواهد شد.

امکان دارد افرادی که در کودکی واکسن آبله را زده‌اند مجددا به آن مبتلا شوند؟

مشخص نیست که آیا افرادی که در کودکی واکسینه شده‌اند هنوز مصون هستند یا خیر اما احتما اینکه بیشتر افرادی که واکسینه شده‌اند مستعد ابتلا به آبله هستند، وجود دارد.

آیا می‌توان برای محافظت از خود در برابر حمله بیوتروریسم کاری کرد؟

اگرچه افراد به تنهایی نمی‌توانند کار خاصی در این مواقع انجام دهند اما مقامات کشورها می‌توانند کارهای مهمی انجام دهند. بهترین محافظت در برابر حمله بیوتروریسم یک سیستم بهداشت عمومی قوی و آماده و ارائه دهندگان خدمات بهداشتی است که می‌توانند بیماری ناشی از یک عامل بیوتروریسم را تشخیص دهند و این کار نیز با برنامه‌ریزی بین بهداشت عمومی، مدیریت اورژانس و اجرای قانون عملی می‌شود. اداره بهداشت عمومی و آژانس‌های بهداشت عمومی محلی چندین سال است که برای آماده سازی حمله بیوتروریسم تلاش می‌کنند. بخش مدیریت اضطراری یک شریک فعال در این برنامه‌ریزی بوده است. برخی از آموزش‌های ارائه دهندگان خدمات بهداشتی انجام شده و در حال برنامه‌ریزی برای ارائه اطلاعات بیشتر نیز هستند. این آموزش نه تنها شامل ارائه اطلاعاتی درباره آبله و سیاه زخم بلکه سایر عوامل بیوتروریسم نیز می‌باشد.

* ایسنا

کانال عصر ایران در تلگرام

بیشتر بخوانید:

هشدار «بیل گیتس» در مورد مرگ ده‌ها میلیون نفر درصورت حمله "بیو تروریسم»

تماشاخانه