خوزستان/ خطر میکروپلاستیک‌ها در رسوبات "خورموسی"

به گزارش ایسنا، یکی از آلاینده‌هایی که اخیرا مورد توجه قرار گرفته‌اند، ذرات میکروپلاستیک هستند. میکروپلاستیک‌ها؛ ذرات پلاستیکی کوچک‌تر از یک میلی‌متر هستند که از تخریب تکه‌های پلاستیک بزرگ‌تر، ایجاد شده‌اند. این آلاینده‌ها می‌توانند به یکدیگر بچسبند و مسافت‌های طولانی را در اقیانوس‌ها طی کنند و از قاره‌ها دور شوند.

میکروپلاستیک‌ها می‌توانند به صورت مستقیم توسط انسان بلعیده شوند و یا از راه تنفس وارد ریه شده و به آن آسیب بزنند. علاوه بر خطرات ناشی از حضور فیزیکی این ذرات آلاینده، باید توجه داشت که این ذرات می‌توانند آلودگی‌های مختلف را نیز به سطح خود جذب کنند.

به دلیل ویژگی‌هایی که در محیط خور وجود دارد، خورموسی بسیار مستعد آلودگی است و غلظت آلاینده‌های آلی و غیرآلی، به خصوص جیوه در آب، پساب، رسوب و حتی موجودات زنده این منطقه بسیار زیاد است. با توجه به اینکه ذرات میکروپلاستیک می‌توانند نقش یک حامل را برای انتقال دیگر آلاینده‌ها داشتنه باشد، بررسی این ذرات در محیط رسوبی، ضروری است.

با توجه به نکات مطرح‌شده، پژوهشگران محیط‌زیست دانشگاه آزاد اهواز، در مطالعه‌ای غلظت ذرات میکروپلاستیک را رسوبات خورموسی بررسی کردند.

خورموسی در استان خوزستان و در مجاورت دو بندر مهم امام خمینی و ماهشهر قرار دارد و با توجه به وضعیت جغرافیایی طبیعی و به لحاظ قابلیت‌ها و توانمندی‌های بالقوه استان خوزستان، بستر مناسبی برای استقرار واحدهای کوچک و بزرگ صنعتی به ویژه صنعت نفت فراهم شده است.

برای انجام این مطالعه و بررسی وضعیت این آلاینده، در خرداد ماه سال ۱۳۹۶ از رسوب خورموسی نمونه‌برداری انجام شد. در مجموع ۱۵ نمونه به آزمایشگاه منتقل شد و در آن‌جا ذرات میکروپلاستیک مورد بررسی قرار گرفتند.

بررسی‌های انجام شده نشان داد که حدود ۴۹ درصد از میکروپلاستیک‌های یافت‌شده رشته‌ای، ۳۶ درصد چندوجهی و ۱۴ درصد کروی هستند. یکی از دلایل بیشتر بودن ذرات میکروپلاستیک رشته‌ای می‌تواند استفاده از تورهای ماهی‌گیری و طناب‌ها باشد.

رنگ بیشتر میکروپلاستیک‌های یافت‌شده سفید/شفاف و سیاه/خاکستری بود که به ترتیب ۳۲ و ۳۶ درصد از کل میکروپلاستیک‌ها را تشکیل می‌دادند. همچنین رنگ‌های زرد/نارنجی، قرمز/صورتی و آبی/سبز نیز در این نمونه‌ها وجود داشت. به طور کلی تنوع رنگ‌ها نشان‌دهنده منابع مختلف آزادسازی میکروپلاستیک‌ها به محیط‌زیست است. رنگی بودن این ذرات می‌تواند خطر بالقوه‌ای برای موجودات زنده باشد؛ چرا که ممکن است توسط آبزیان و پرندگان به عنوان غذا خورده شود و سلامت آن‌ها را به خطر بیندازد.

بیشترین درصد میکروپلاستیک‌ها در این مطالعه مربوط به ذرات با اندازه کم‌تراز ۱۰۰ میکرومتر بود. البته ذرات بسیار کوچک را می‌توان بسیار بیشتر از مقدار گزارش‌شده در نظرگرفت، زیرا تشخیص این ذرات بسیار سخت و گاهی غیرممکن است.

هرچه اندازه ذرات میکروپلاستیک کوچک‌تر باشد، سطح ویژه آن‌ها افزایش پیدا می‌کند و قدرت جذب آن‌ها بیشتر می‌شود. به همین دلیل با توجه به این‌که در این منطقه ذرات میکروپلاستیک کوچک‌تر از ۱۰۰ میکرومتر، بیشتر است؛ پتانسیل جذب آلاینده‌ها و افزایش زیست‌دسترس‌پذیری وجود دارد.

بررسی‌های این مطالعه حاکی از این است که غلظت ذرات میکروپلاستیک در نزدیکی مناطق شهری و صنعتی و مسیرهای حمل‌ونقل دریایی زیاد بوده و با نزدیک شدن به دریای آزاد (خلیج فارس)، غلظت‌ها کاهش می‌یابند.

در انجام این مطالعه احمدرضا لاهیجان‌زاده، مریم محمدی روزبهانی، سیما سبز علیپور و سید محمد باقر نبوی؛ پژوهشگران گروه محیط‌زیست دانشگاه آزاد اسلامی اهواز مشارکت داشتند.

نتایج به‌دست آمده از این مطالعه، بهمن ماه سال جاری به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «بررسی وضعیت ذرات میکروپلاستیک در رسوبات خورموسی در خلیج فارس»، در فصل‌نامه اقیانوس‌شناسی منتشر شده است.