عصر ایران؛ مهرداد خدیر- انتشار گزارش دولت آمریکا درباره پرونده قتل "جمال خاشقجی" روزنامه نگار منتقد دولت سعودی در کنسول گری عربستان سعودی در استانبول ترکیه را می توان با قصد جو بایدن برای بازگشت به برجام هم مرتبط دانست.

برابر آنچه در تارنمای رسمی رادیو ملی آمریکا آمده سازمان‌های اطلاعاتی آمریكا دربارۀ قتل "جمال خاشقجی" ستون نویس روزنامۀ واشینگتن پست در سال 2018 به این جمع بندی رسیده اند که این جنایت با اطلاع و تایید شخص محمد بن سلمان ولیعهد سعودی صورت پذیرفته است. با این حال محمد بن سلمان در فهرست تحریم آمریکا قرار نگرفته است.

ربط ماجرا با بازگشت به برجام این است که بایدن ابتدا باید مهم‌ترین مخالفان منطقه ای برجام - عربستان سعودی و اسراییل- را آرام کند تا سنگ‌اندازی یا حرکت خودسرانه‌ای انجام ندهند.

منطقۀ خاورمیانه چهار بازیگر اصلی دارد: ایران، عربستان سعودی، ترکیه و اسراییل.

بایدن قصد بازگشت به برجام را دارد اما در عین حال نمی‌خواهد ایران دست بالای نظامی را در منطقه داشته باشد و حملۀ اخیر در سوریه را می توان در این راستا ارزیابی کرد. ضمن این که جمهوری اسلامی در این موارد خویشتن‌داری و هوش‌مندی نشان می‌دهد و خود مستقیم درگیر نمی‌شود.

پروندۀ جمال قاشقچی هم شمشیر داموکلسی بالای سر بن سلمان است تا اگر بخواهد بازی دربیاورد و بر سر اجرای برجام سنگ بیندازد به جریان اندازند.

عربستان مطیع برای آمریکا مطلوب‌تر است تا بن سلمان سرکش و می‌دانیم که بایدن از کمک های ولیعهد و در واقع حاکم سعودی به ترامپ در دوران انتخابات خشم‌گین است.

دربارۀ اسراییل تحلیل ماشاءالله شمس‌الواعظین دقیق و فنی است: «خبرگزاری آسوشیتد پرس تصاویر ماهواره‌ای منتشر کرده که نشان می‌دهد اسراییل در حال ساخت یک سامانۀ عظیم اتمی در کنارپروژۀ دایمونا در صحرای نقب است.»

به اعتقاد این روزنامه نگار کهنه‌کار و تحلیل‌گر خاورمیانه «پیام انتشار این تصاویر این است که اسراییل نمی‌تواند هم زمان با اعتراض به برنامۀ اتمی ایران برنامۀ اتمی نظامی خود را گسترش دهد.»

در مورد ترکیه هم بایدن اگرچه میانه ای با اردوغان ندارد ولی نگران واکنش منفی اردوغان به بازگشت آمریکا به برجام نیست چون روابط ایران و ترکیه به رغم پاره ای نواسانات، هیچ گاه تیره نبوده و اردوغان دست کم از حیث ظاهر از بازگشت آمریکا به برجام استقبال می‌کند.

بنا بر این می‌توان گفت بایدن در حال مقدمه چینی برای بازگشت به برجام است منتها ابتدا باید زمینه را مساعد کند و بعد به برجام بازگردد.

در این صورت هم خاطر او از مخالفت های عربستان و اقدامات خودسرانه اسراییل آسوده می شود و هم با بازگشت ایران به جامعه بین المللی می تواند باب مذاکره را باز کند و هم سراغ مسألۀ اصلی خود برود که همانا چین است.

با این همه احتمالا پاره ای تحرکات یا تحریکات تروریستی از جانب اسراییل منتفی نیست و با بازگشت آمریکا به برجام نباید دستگاه های اطلاعاتی از این احتمال غفلت کنند.

با این وصف روزی که آمریکا به برجام بازگردد دور نخواهد بود. روزی که بایدن مطمئن شده باشد نطق بن سلمان و نتانیاهو با آتوهایی که در دست او دارند کور شده و رجب طیب اردوغان نیز قاعدتا همراهی می‌کند.