جت آبی: پدیده ای زیبا، بالای اتمسفر (+عکس و فیلم)

به نظر می رسد که آذرخش های جت آبی زمانی که ناحیه بالای ابر با بار مثبت با مرز بین ابر و هوای بالا با بار منفی تعامل داشته باشد، شکل می گیرند.

عصر ایران - دانشمندان در ایستگاه فضایی بین المللی سرانجام دیدی واضح از پدیده جت آبی، آذرخشی به رنگ آبی روشن که از ابرها به سمت بالا حرکت می کند، داشته اند.

تشخیص این آذرخش های عمودی از روی زمین دشوار است زیرا تخلیه الکتریکی از بالای ابرها صورت می گیرد. اما دانشمندان از فضا می توانند این پدیده جالب توجه را مشاهده کنند. در 26 فوریه سال 2019، ابزارهای موجود در ایستگاه فضایی بین المللی یک جت آبی که از یک آذرخش‌ابر نزدیک نائورو، جزیره ای کوچک در اقیانوس آرام مرکزی، خارج شده بود را ثبت کردند. دانشمندان این رویداد را در گزارشی جدید که به تازگی در نشریه Nature منتشر شد، تشریح کردند.

دانلود

فیلم اصلی

دانشمندان ابتدا پنج تابش شدید نور آبی را مشاهده کردند که هر کدام حدود 10 تا 20 میلی ثانیه طول کشید. سپس، جت آبی به شکل مخروطی باریک از ابر منشعب شده و به استراتوسفر، لایه اتمسفری که حدود 6 تا 31 مایل (10 تا 50 کیلومتر) بالاتر از سطح زمین امتداد دارد، گسترش یافت. جت های آبی بیشتر نیتروژن استراتوسفری را بر می انگیزند که در شکل گیری رنگ آبی آنها نقش دارد.

بر اساس این گزارش، به نظر می رسد که آذرخش های جت آبی زمانی که ناحیه بالای ابر با بار مثبت با مرز بین ابر و هوای بالا با بار منفی تعامل داشته باشد، شکل می گیرند. جت آبی در نتیجه این برخورد الکتریکی، جایی که بارهای مخالف جای خود را در ابر تغییر می دهند و الکتریسیته ساکن آزاد می شود، شکل می گیرد. با این وجود، نویسندگان به این نکته اشاره داشتند که ویژگی های جت های آبی و ارتفاعی که آنها در بالای ابرها گسترش می یابند، به خوبی مشخص نشده اند، از این رو، این مطالعه به درک ما از این پدیده می افزاید.

درک جت های آبی و دیگر پدیده های مرتبط با توفان های آذرخشی در قسمت بالایی اتمسفر مانند اسپرایت ها (Sprites) و اِلف ها (Elves) اهمیت دارد زیرا این رویدادها می توانند بر امواج رادیویی که از هوا عبور می کنند، تاثیر بگذارند که به طور بالقوه می تواند بر فناوری های ارتباطی تاثیرگذار باشد.

همچنین، کارشناسان به این مساله مشکوک هستند که پدیده های قسمت بالایی اتمسفر مانند جت های آبی ممکن است بر غلظت گازهای گلخانه ای در اتمسفر تاثیرگذار باشند زیرا لایه ازن در استراتوسفر قرار دارد، یعنی جایی که این پدیده ها رخ می دهند.

اِلف ها که مخففی برای "انتشار نور و آشفتگی فرکانس بسیار پایین به واسطه منابع پالس الکترومغناطیسی" است، انتشارهای نوری هستند که به صورت حلقه های در حال گسترش در یونوسفر، لایه ای از ذرات باردار که 35 تا 620 مایل (60 تا 1,000 کیلومتر) بالاتر از سطح زمین امتداد دارد، ظاهر می شود. اِلف ها زمانی رخ می دهند که امواج رادیویی الکترون ها را در یونوسفر هل می دهند و موجب افزایش سرعت و برخورد آنها با ذرات باردار دیگر می شوند که انرژی را به شکل نور آزاد می کنند.

تیمی که تابش ها، اِلف و جت آبی را مشاهده کردند از مانیتور تعاملات اتمسفر-فضا (ASIM) آژانس فضایی اروپا، مجموعه ای از دوربین های اپتیکال، نورسنج ها، آشکارسازها پرتو اکس و آشکارسازهای پرتو گاما که به یک ماژول در ایستگاه فضایی متصل شده اند، استفاده کردند.

ترجمه: محمدمهدی حیدرپور

بیشتر بخوانید: