۱۰ فروردين ۱۴۰۳
به روز شده در: ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - ۱۵:۱۰
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۷۸۹۴۹
تاریخ انتشار: ۱۰:۲۱ - ۰۴-۰۵-۱۳۸۸
کد ۷۸۹۴۹
انتشار: ۱۰:۲۱ - ۰۴-۰۵-۱۳۸۸
محمد رعدي

يکي از اقدامات پس از انقلاب اسلامي رونق بخشيدن و برپايي نماز جمعه بود که علاوه بر پيشينه فقهي آن شرايط حساس زمان نيروهاي انقلاب را به سمت آن سوق داد. مصاحبه‌ها و خاطرات نشان‌دهنده آن است که اولين فرد پيشنهاد‌دهنده تشکيل نماز جمعه تهران در بعد از انقلاب، مرحوم آيت‌الله سيدمحمود طالقاني بوده است.

محمد بسته‌نگار، داماد مرحوم طالقاني مي‌گويد: «در 29 تير 1358 آيت‌الله طالقاني با آيت‌الله منتظري تماس تلفني مي‌گيرند... ايشان به آيت‌الله منتظري گفتند كه من تاكنون چندين ‌بار خدمت امام خميني رسيد‌ه‌ام اما هر بار فراموش كرده‌ام كه در مورد اقامه نماز جمعه در تهران با رهبر انقلاب صحبت كنم. آيت‌الله طالقاني از آيت‌الله منتظري درخواست كرد پيرامون اين مساله با رهبر انقلاب صحبت كند»‌(1)

آيت‌الله منتظري نيز به نزد امام مي‌رود و ضمن مطرح کردن نماز جمعه تهران، آيت‌الله طالقاني را به عنوان امام جمعه پيشنهاد مي‌کند و مي‌گويد: «الان كه قدرت دست شماست دستور بفرماييد كه نماز جمعه شروع شود، البته من اسم مرحوم آقاي طالقاني را به عنوان يكي از افرادي كه مي‎توانند در تهران اقامه نماز جمعه كنند خدمت امام آوردم... در همان وقت امام به من گفتند شما راجع به تعيين و نصب ائمه جمعه خودتان اين كار را شروع كنيد.»‌(2)

اينگونه بود که امام خميني دستور برپايي نماز جمعه را داد و اولين نماز جمعه تهران در 5 مرداد 1358 به امامت آيت‌الله طالقاني در شرايطي که جمعيت زيادي براي اقامه نماز آمده بودند، برپا شد. حضور همه طيف‌هاي سياسي و همه گروه‌هاي مردم از ملي-مذهبي‌ها، غيرمذهبي‌ها تا حزب‌اللهي‌ها باعث پرشور شدن نماز جمعه شده بود. اكبر ‌هاشمي‌رفسنجاني در بيان متفاوت بودن نماز جمعه آن روز آيت‌الله طالقاني مي‌گويد: «اوايلي که آيت‌الله طالقاني(ره) نمازجمعه را شروع کردند، شرايط خاصي بود، مجموعه کساني که مي‏خواستند ايشان را تقويت کنند، به حضور در نمازجمعه عنايت داشتند، حضورشان در نمازجمعه به خاطر گرايش خاص سياسي‏شان بود که باعث شد بسياري از افراد و جريان‌هاي سياسي به نماز جمعه بروند و رسانه‏هايي هم که با خط امام ميانه خوبي نداشتند، در ترويج آن فعال شدند. طبعا آنها بعدها در نمازجمعه شرکت نکردند.»‌(3)

محمود مرتضايي فر اولين مکبر نماز جمعه نيز در مورد شرايط خاص آن روز مي‌گويد: «صبح زود اولين جمعه، اقامه نماز به دانشگاه تهران رفتم. كساني آنجا بودند كه افكار خاصي داشتند و اجازه نمي‌دادند من در آنجا تكبير اقامه كنم. داماد آقاي طالقاني آنجا بودند و به آن افراد گفتند اگر كسي غير از مرتضايي‌فر برنامه را اجرا كند، آقاي طالقاني ناراحت خواهند شد. برنامه را اجرا كردم.»‌(4) در کنار اين نمازجمعه پرجمعيت که به دستور امام برگزار مي‌شد، مرحوم آيت‌الله‌العظمي سيد‌احمد خوانساري نيز نماز جمعه‌اي مستقل در مسجد امام برپا کرد‌(5) که البته جمعيت آن بسيار کمتر از نمازجمعه آيت‌الله طالقاني بود.

نمازجمعه تهران به امامت آيت‌الله طالقاني زياد به طول نينجاميد؛ چرا که ايشان بعد از اقامه 7 نماز جمعه در 19 شهريور 58 درگذشت. امام خميني که قبلا نيز آيت‌الله منتظري را مسوول انتصاب ائمه جمعه کرده بود، طي حکمي وي را به عنوان امام جمعه تهران منصوب کرد: «من شما را- كه مجاهدى بزرگوار و فقيهى عاليقدر مى‏دانم- براى دژ محكمى كه آن فقيد سعيد پاسدار آن بود انتخاب و منصوب نمودم.»‌(6)

آيت‌الله منتظري آن زمان به‌خاطر شرکت در جلسات مجلس خبرگان قانون اساسي در تهران بود و در 15 هفته نماز جمعه را اقامه کرد. بعد از اتمام مجلس خبرگان، وي خواستار تغيير امام جمعه تهران شد تا به قم برود: «وقتي مي‎خواستم به قم بيايم رفتم خدمت امام و گفتم كار مجلس خبرگان قانون اساسي تمام شده و من عازم قم هستم. فردي را براي امامت جمعه تهران مشخص كنيد. گفتند: شما خودتان مشخص كنيد من كسي را در نظر ندارم. من گفتم: فكر مي‎ كنم آقاي خامنه‌اي براي اين مسووليت مناسب باشد، ايشان فرمودند: من در اين موضوع دخالت نمي‌كنم. حاج احمد آقا هم آنجا بود، گفت: شما آقاي گلزاده غفوري را براي اين مسووليت معرفي كنيد... من به احمد آقا گفتم: آقاي خامنه‌اي براي امامت جمعه مناسبترند، چون ركن نماز جمعه خطبه است و ايشان در خطابه تسلط دارند.»‌(7) امام نيز در 24 دي 58 طي حکمي انصراف آيت‌الله منتظري را پذيرفتند و آيت‌الله خامنه‌اي را به عنوان امام جمعه تهران منصوب کردند.‌(8)

 در آن زمان ايشان به عنوان خطيبي توانا مطرح بودند كه با نگاهي نو خطبه ايراد مي‌كردند. از آن زمان تاکنون آيت‌الله خامنه‌اي امام جمعه اصلي تهران هستند که تاکنون در حدود 240 نماز اقامه کرده‌اند.
ترور آيت‌الله خامنه‌اي در تير ماه سال 60، لزوم وجود ائمه جمعه موقت را اثبات کرد؛ طوري که چند امام جمعه موقت براي تهران در نظر گرفته شد. آيت‌الله ‌هاشمي‌رفسنجاني يکي از اين ائمه جمعه موقت بود که اتفاقا تعداد خطبه‌هاي او (اقامه بيش 400 نماز جمعه) بسيار بيشتر از امام جمعه دائم تهران است. ‌هاشمي‌رفسنجاني در اين سال‌ها هرگاه مي‌خواست موضوع مهمي مثل تاسيس دانشگاه آزاد يا ماجراي مک فارلين را مطرح کند، از تريبون نماز جمعه استفاده مي‌کرد و در ايام جنگ نيز که ايشان مسوول جنگ بود، خطبه‌هاي نماز جمعه بازتاب‌هاي فراوان داخلي و بين‌المللي داشت. ‌هاشمي خود در اين باره مي‌گويد: «من در آن زمان صريحتر از الان صحبت مي‏کردم. واقعا به مسائل اصلي و حساس روز مي‏پرداختم و بي‏پرده‏تر سخن مي‏گفتم... معمولا به عنوان يک وظيفه دفاعي تحليل‌هاي مثبت ارائه مي‏دادم و باعث تقويت روحيه‏ها مي‏شد. اين مجموعه براي مردم جاذبه داشت.»‌(9)
 
از ديگر خطيبان موقت نماز جمعه تهران در زمان جنگ، آيت‌الله‌العظمي سيدعبدالكريم موسوي اردبيلي بود که رياست قوه قضائيه را نيز در آن دوره برعهده داشت. در اين سال‌ها ايشان 96 نماز جمعه در تهران اقامه کردند. آيت‌الله اردبيلى كه در دوران حيات امام بارها تقاضاى كناره‏‌گيرى از مسووليت‌ها و پرداختن به اشتغالات علمى را از ايشان كرد و پاسخ منفى شنيده بود، در شهريور سال 68 يعني دو ماه بعد از فوت امام به قم هجرت كرد و در جايگاه يك عالم ديني ارشد قرار گرفت.‌(10) مدتي نيز آيات رباني املشي (3 نماز)، مهدوي کني (12 نماز) و طاهري خرم آبادي (9 نماز) در تهران اقامه کردند و ديگر ادامه ندادند.

بعد از فوت امام، آيت‌الله خامنه‌اي بر اين مساله كه «ائمه جمعه بايد خود را سرباز اين نظام بدانند، اين بروبرگرد ندارد»‌(11) پاي‌فشردند و امامان جمعه موقت تهران را تعيين کردند که البته همگي در زمان رياست‌جمهوري ايشان نيز از خطيبان جمعه بودند. آيات جنتي، امامي کاشاني، يزدي و ‌هاشمي‌رفسنجاني به عنوان ائمه جمعه موقت تهران مطرح شدند و به ترتيب هرکدام به خواندن نماز جمعه مي‌پرداختند. در اين بين بعد از ‌هاشمي‌رفسنجاني، امامي کاشاني حدود 300 نماز، جنتي بيش از 200 نماز و يزدي 166 نماز اقامه کرده‌اند. در سال 78 دو دوره رياست آيت‌الله يزدي بر قوه قضائيه به پايان رسيد. با به پايان رسيدن اين رياست، يزدي از امامت موقت جمعه تهران نيز استعفا داد و به قم رفت. آيت‌الله خامنه‌اي حجت‌الاسلام‌والمسلمين سيد احمد خاتمي را به عنوان جايگزين وي تعيين کرد. خاتمي عضو جامعه مدرسين حوزه علميه قم و عضو هيات رئيسه مجلس خبرگان رهبري است. هم‌اکنون وي به همراه سه خطيب جمعه ديگر اقامه‌کننده نمازجمعه تهران هستند.

اكنون وضعيت اقامه نماز جمعه در تهران به گونه‌اي ‌است كه ‌هاشمي‌رفسنجاني در اين‌باره مي‌گويد: «چون خطيب و امام جمعه از نظر مردم يکي از پيشاني‏هاي نظام است. طبعا کساني که از نظام ناراضي باشند، مي‏فهمند که نماز جمعه ترويج نظام است و حاضر نيستند سياهي‏لشکر اين نظام باشند و شرکت نمي‏کنند. البته الان افراد زيادي هم که علاقه‌مند و مخلص نظام هستند، شرکت نمي‏کنند، حداقل براي کساني که با نظام هماهنگ هستند، بايد شرايطي را فراهم کنيم تا با اشتياق شرکت کنند.»‌(12)

پي‌نوشت‌ها:
1- مصاحبه روزنامه کارگزاران با محمد بسته‌نگار، به نقل از پايگاه اينترنتي نوروز
2- خاطرات آيت‌الله منتظري، ج 1، ص 443 و 444
3- مصاحبه ‌هاشمي‌رفسنجاني با فصلنامه حکومت اسلامي، شماره 32، تابستان 83
4- مصاحبه روزنامه قدس با محمود مرتضايي فر، 13 بهمن 84
5- مصاحبه روزنامه کارگزاران با محمد بسته‌نگار
6- صحيفه امام، ج9، ص 492
7- خاطرات آيت‌الله منتظري، ج1، ص 444
8- صحيفه امام، ج 12، ص 116
9- مصاحبه ‌هاشمي‌رفسنجاني با فصلنامه حکومت اسلامي، شماره 32، تابستان 83
10- سايت رسمي آيت‌الله‌العظمي سيدعبدالكريم موسوي‌اردبيلي
11- بيانات در دهمين گردهمايي ائمه جمعه سراسر کشور، 21 شهريور 73
12- مصاحبه ‌هاشمي‌رفسنجاني با فصلنامه حکومت اسلامي، شماره 32، تابستان 83
 
منبع: اعتمادملی
 
ارسال به دوستان
با پدر پزشکی هسته‌ای جهان آشنا شوید ۲۷ هزار نخ سیگار قاچاق در نظرآباد کشف شد انتخاب ورونا برای رقابت با امین اسماعیل‌‌نژاد بازداشت ۹ نفر در ارتباط با حمله تروریستی کروکوس در تاجیکستان پرس لاین ؛ ماجرای کسب‌و‌کاری که می‌پرسد پهپاد ایرانی کرار، فرصت فرار باقی نمی‌گذارد واکنش دبیرکل جامعه پزشکی به مرگ دکتر پرستو بخشی: فشار ها بر پزشکان جوان به مرز هشدار رسیده چگونه "کیک مذاکره" را تقسیم کنیم؟ ۱۰ واقعیت جالب که ممکن است نظر شما را نسبت به قهوه تغییر دهد افشاگری جدید حسن روحانی از ماجرای گرانی بنزین و اعتراضات: اولین کسی که توئیت مخالفت زد، آقای رئیسی بود که نامه سران قوا را امضا کرده بود! دیدنی های امروز؛ از شستن پای زنان زندانی از سوی پاپ تا تصاویر برگزیده طبیعت 2024 نیفلو؛ تسکین درد زانو در کمتر از 15 دقیقه (+فیلم و عکس) پارک قیطریه و تمدن ۳۲۰۰ ساله‌ای که زیر آن خوابیده است! چند راهکار ساده برای ترک عادت ناخن جویدن سه چالش اساسی نظام در سال ۱۴۰۳ به روایت حسین علایی /حاکمیت باید یک تغییر معنادار در سیاست‌های اقتصادی و سیاسی خود ایجاد کند
وبگردی