صادر كننده: شخصي كه چك را صادر ميكند بايستي در تاريخي كه در چك ذكر ميكند به همان اندازه در بانك وجه نقد داشته باشد والا هم از نظر جزايي و هم از نظر مدني مسئوليت خواهد داشت.
صادركننده در زمان مندرج در چك نبايد، تمام يا قسمتي از وجه را از بانك خارج كند به شكلي كه در سررسيد در حساب وي وجه نباشد يا دستور پرداخت نشدن چك را نبايد را صادر كند يا مورد ديگر اينكه نبايد چك را به شكل غيرصحيح تنظيم كند.
درصورت عدممطابقت امضاء، قلم خوردگي و مسائلي از اين قبيل، بانك از پرداخت پول خودداري ميكند.
چنانچه صادركننده بعد از صدور متوجه شود كه چك از طريق كلاهبرداري يا سرقت از دست او رفته يا آن را گم كرده، ميتواند دستور عدمپرداخت وجه را به بانك بدهد و بايد بهصورت كتبي علت دستور عدمپرداخت را بيان كند.
هر گاه اثبات شود كه صادركننده چك بياساس دستور عدمپرداخت را صادر كرده است، علاوه بر پرداخت وجه به مجازاتهايي از قبيل حبس، جزاي نقدي و پرداخت كليه خسارت وارد شده به دارنده چك محكوم ميشود.
دارنده: شخصي است كه براي نخستينبار چك را به بانك ارائه ميكند. از اين جهت بانك موظف است هر كس براي نخستين بار چك را به بانك ميآورد هويت كامل و دقيق او را با ذكر تاريخ در پشت چك درج كند.
چند توصيه مهم به دارندگان چك كه ميخواهند از راه كيفري صادركننده را تعقيب كنند:
چك بلامحل
در موارد زير صادركننده چك قابل تعقيب كيفري نيست:
ه. هرگاه ثابت شود چك بدون تاريخ بوده يا تاريخ واقعي صدور چك مقدم بر تاريخ مندرج در متن چك باشد.
6- صادركننده چك يا ذينفع يا قائم مقام قانوني آنها ميتواند با تصريح به اينكه چك بر اثر كلاهبرداري يا خيانت در امانت يا جرائم ديگر تحصيل شده به بانك بهطور كتبي دستور عدمپرداخت بدهد و اگر دارنده چك آن را به بانك ارائه كرد گواهي عدمپرداخت را به دارنده با ذكر علت تسليم ميكنند.
7- دستوردهنده مكلف است پس از اعلام به بانك، شكايت خود را به مرجع قضايي تسليم و حداكثر ظرف مدت يك هفته گواهي تقديم شكايت خود را به بانك تسليم كند. پس از انقضاي يك هفته بانك از محل موجودي به تقاضاي دارنده وجه چك را پرداخت ميكند.
8- دارنده چك نيز ميتواند عليه كسي كه دستور عدمپرداخت داده شكايت كند و هرگاه خلاف ادعايي كه موجب عدمپرداخت شده ثابت شود دستوردهنده علاوه بر مجازات كليه خسارات را بايد بپردازد.
9- پرداخت چكهاي تضمين شده و مسافرتي را نميتوان متوقف كرد مگر آنكه بانك صادركننده نسبت به آن ادعاي جعل كند.
10- رسيدگي به كليه شكايات و دعاوي حقوقي و جزايي چك چه در دادگاه و چه در دادسرا فوري و خارج از نوبت خواهد بود.
11- وجود چك در دست صادركننده دليل پرداخت وجه چك و انصراف از شكايت شاكي است مگر اينكه خلاف آن ثابت شود. نكته: طبق قانون سابق براي اينكه صادركننده در فاصله بين صدور حكم و رسيدگي بازداشت نشود تنها قرار تاميني كه دادگاه ميتوانست از او اخذ كند وجهالضمان نقدي يا ضمانت نامه بانكي معتبر معادل مبلغ چك بود اما طبق قانون جديد دادگاه ميتواند يكي از قرارهاي تامين كفالت يا وثيقه اعم از وجه نقد يا ضمانت نامه بانكي يا مال منقول يا غيرمنقول را اخذ كند.
طرح شكايت عليه صادركننده چك بلامحل
چنانچه چك به هر دليل برگشت بخورد، پس از دريافت گواهي عدمپرداخت از بانك محال عليه و اطمينان از عدموصول چك از طريق مذاكره، نسبت به تنظيم شكوائيه اقدام نماييد:
الف - پس از تنظيم شكوائيه با همراه داشتن اصل چك به قسمت ارجاع شكاياتحوزه قضايي كه بانك محال عليه در محدوده آن واقع است مراجعه كنيد.
ب - معاونت ارجاع حوزه قضايي مربوطه در ذيل شكوائيه دستور تحقيقاتمقدماتي و اعلام نتيجه را به حوزه انتظامي واقع در محدوده سكونت صادر كنندهچك را صادر مينمايد. (آدرس اعلامي مشتكيعنه مندرج در برگ گواهي عدمپرداخت)
ج - پس از اخذ دستور مقام قضايي، به حوزه انتظامي مربوطه مراجعه كرده و برحسب رويه معمول، با كسب دستور فرمانده حوزه انتظامي يا جانشين وياخطاريه 3 روزه كه به اخطار
حسن نيت معروف است در معيت مأمور نيرويانتظامي به متهم ابلاغ ميشود.