کشیشان و جادوگران

«معمولا جادوگران را زنده‌زنده می‌سوزاندند اما این چند نفر را دار زدند.

روزنامه اعتماد در ادامه نوشت: ماجرا از زمستان ۱۶۹۲ در ماساچوست شروع شد که آن زمان یکی از مستعمره‌های پادشاهی انگلیس بود. چند دختر نوجوان به تلقین کشیشی از فرقه پیورتن مدعی شدند شیطان در وجودشان رخنه و روح‌شان را آلوده کرده است. پس از آن چندین زن و چند مرد به جادوگری متهم شدند، به این که به شیطان خدمت می‌کنند و او را در گسترش شرارت و تباه‌کردن انسان‌ها یاری می‌دهند. نه همه اما بیشتر مردم و نیز حکومت آن مستعمره این سخنان را باور کردند و متهمان را به دادگاه کشاندند.

در این هیستری عمومی، بیشتر از ۲۰۰ نفر به اتهام جادوگری محاکمه شدند و دادگاه از میان آنها ۳۰ نفر را جادوگر شناخت و برای ۱۹ نفرشان حکم مرگ صادر کرد (۱۴ زن و ۵ مرد). شماری هم در مدت حبس در زندان جان باختند، چون محاکمه چند ماه طولانی شد.

این ماجرا در شهر سالم – که امروزه نامش به دنورز تغییر کرده (و با دنور کلرادو متفاوت است) – روی داد و از این‌ رو آن را دادگاه‌های جادوگری سالم می‌نامند. واقعیت این بود که آن سال در آن شهر کوچک و نیز در گوشه و کنار ماساچوست اتفاقات عجیب و توضیح‌ناپذیری روی داده بود. مردم محلی از دل تاریکی شب صداهای ناهنجار و ناآشنا می‌شنیدند، بعضی بچه‌ها – اغلب دختربچه‌های خردسال – روز روشن جیغ می‌زدند و رفتارهای نامتعارفی از خودشان بروز می‌دادند، عده‌ای می‌گفتند گاهی کسی – که دیده نمی‌شود – نیشگون‌شان می‌گیرد یا چیزی شبیه به سوزن در تن‌شان فرو می‌کند.

هر چه خبر این اتفاقات بیشتر گسترش می‌یافت، شمار کسانی که مدعی تجربیات مشابه بودند نیز بیشتر می‌شد تا جایی که در دوره‌ای چنین به نظر می‌رسید که شیاطین و جادوگران بر ماساچوست مسلط شده و دروازه جهنم را به آنجا باز کرده‌اند. کشیش‌های پیورتن که نفوذ زیادی در آن مستعمره داشتند از فرصت بهره گرفتند و حتی خودشان به ترس و جهل مردم دامن زدند تا همه دگراندیشان و فرقه‌های دیگر را حذف و منزوی کنند.

آن مقطع یکی از مقاطع اوج افراط‌گرایی مذهبی در کل تاریخ غرب است که به رونق گرفتن بازار اتهام‌زنی و برپایی دادگاه‌هایی با حکم از پیش معلوم منتهی شد. عده‌ای از آن «جادوگران» را سال ۱۶۹۲ حلق‌آویز کردند و تصمیم داشتند دیگر متهمان را هم به همین شکل مجازات کنند اما زیاده‌روی کرده بودند.

وجدان همان مردم فرورفته در جهل و خرافه، از اعدام دسته‌جمعی عده‌ای زن و مرد – که برخی از آنان انسان‌هایی بسیار شریف و نجیب بودند – متزلزل شد و شرایط به ضرر آن خشکه‌مقدس‌ها تغییر کرد. از آن پس نه فقط در ماساچوست که در هیچ‌کدام از مستعمرات دیگر کسی را به اتهام جادوگری اعدام نکردند و دادگاه‌های جادوگری سالم به نقطه عطفی در تاریخ جادوگری تبدیل شد. حتی ماجرا از این هم فراتر رفت و افراط پیورتن‌ها در ماساچوست، خدشه‌ای جبران‌ناپذیر به اصل دین و مذهب در مستعمرات وارد کرد.

به نوشته مورخ امریکایی، جرج لینکلن بر، بعد از این ماجرا قطعی شد که دیگر امکان حکومتی بر پایه دین در امریکای شمالی وجود ندارد و دست مذهب برای همیشه از سیاست کوتاه شده است. اما در سالم واقعا چه روی داده بود؟ هنوز هیچ توضیح کاملی برای آن اتفاقات عجیب وجود ندارد.

برخی مورخان بی‌اعتقاد به قدرت‌های فراطبیعی می‌گویند نوعی قارچ ریز در مزارع گندم اهالی آنجا رشد می‌کرد که گاهی ناخواسته وارد غذای مردم می‌شد و تغذیه از آن عوارضی مثل توهم و پریشانی و حالات جن‌زدگی داشت. پژوهشی علمی که سال ۱۹۷۶ میلادی منتشر شد وجود چنین آفتی و نیز عوارض ناشی از آن را تایید می‌کند اما تحدید موضوع به وجود قارچ‌های ریز در گندم، برای تبیین همه حقایق آن ماجرا کافی نیست.»