ریاست جمهوری عبدالله عبدالله به سود طالبان است

 
 

 تابناک  ـ اهمیت رخدادهای افغانستان در ترتیبات امنیتی منطقه و از دیگر سو، تأثیر به قدرت رسیدن هر یک از جریان‌های سیاسی کنونی در این کشور بر نوع روابط با ایران، سبب شد در گفت‌وگویی تلفنی با «پیر محمد ملازهی»، تحلیلگر مسائل شبه قاره، به بررسی تحولات اخیر افغانستان با محوریت انتخابات پیش روی بپردازیم.

به گزارش خبرنگار «تابناک»، ملازهی در پاسخ به این که انفجاهاي اخیر در کابل چه پیامد‌ها و تأثیری بر انتخابات آتی افغانستان خواهد، داشت گفت: درباره این موضوع، دیدگاه‌های گوناگونی است، اما مهمترین آن این است که حملات تروریستی اخیر در کابل، نوعی نمایش قدرت از سوی طالبان است تا انتخابات پنجشنبه را تحت‌الشعاع قرار دهد.

در واقع، طالبان با این کار، دو هدف را دنبال می‌کند؛ نخست این که آنان این اندازه قدرت دارند که می‌توانند در پایتخت و در منطقه‌ای کاملا حفاظت شده و امنیتی عملیات انجام دهند و دوم آن که افراد تحت نفوذ طالبان و هواداران این جریان را در کابل، نه تنها رده‌های پایین و مردم معمولی، بلکه افراد صاحب نفوذی تشکیل می‌دهند که می‌توانند عملیات‌های آنها را پوشش دهند.

پیام روشن عملیات چند روز گذشته در کابل، این بود که وقتی طالبان این اندازه قدرت دارد که می‌تواند در امن‌ترین نقطه پایتخت عملیات انجام دهد، این امکان به طریق اولی در دیگر نقاط افغانستان میسرتر خواهد بود.

ملازهی در ادامه، موضوع طالبان در انتخابات پیش روی را این‌گونه توصیف کرد؛ پیش از پاسخ به این پرسش، روشن کردن یک موضوع مهم است و آن این که در انتخابات اخیر، دو نوع تفکر بیشتر نمود یافته است؛ تفکری که مدل ریاستی را برای اداره افغانستان پیشنهاد می‌کند؛ یعنی به تمرکز قدرت در دستان رئیس‌جمهور و دولت مرکزی معتقد است که نماینده اصلی این تفکر در انتخابات اخیر، حامد کرزای، رئیس‌جمهور کنونی افغانستان است.

تفکر دیگر، مبنی بر مدل پارلمانی است. آنان بر این باورند که باید سیستمی فدرالی حاکم کرد و تمرکز زدایی شود.
در این انتخابات، عبد‌الله عبد‌الله این تفکر را نمایندگی می‌کند، البته این دو تفکر، متأسفانه بر مبنای محور قومیت قرار گرفته است؛ کرزای پشتون‌ها را نمایندگی می‌کند و عبد‌الله عبد‌الله تاجیک‌ها را.

پشتون‌ها بر این باورند که نباید قدرتشان را در کابل تضعیف کرد، زیرا از زمان احمد شاه تاکنون، تنها در دو برهه یعنی یک دوره 9 ماهه که حبیب‌الله خان (بچه سقا) قدرت را در دست داشت و دوره محدود ربانی از نژاد تاجیک، قدرت را در کابل در اختیار داشته است؛ بنابراین، این ذهنیت در پشتونها هست که نباید قدرت را از دست بدهند و این موضوع امیدوارکننده‌ای برای کرزای است که بتواند حمایت این قوم بزرگ را در افغانستان جلب کند.

وی افزود: برداشت شخصی من این است که هم‌اکنون پیروزی عبدالله عبدالله به سود طالبان است؛ یعنی طالبان در صورت پیروزی وی، اهدافشان را راحت‌تر پیگیری می‌کنند که البته دلیلش بر دو موضوع استوار است؛ نخست این که هر چند پدر عبدالله عبدالله از پشتون‌هاست، به دلیل همراهی او با شاه مسعود، هم‌اکنون او را نماینده تاجیک‌ها می‌دانند؛ بنابراین، در صورتی که عبدالله عبدالله رئیس‌جمهور شود، طالبان که شاکله اصلی آن را پشتون‌ها تشکیل می‌دهند، موفق خواهند شد دیگر پشتون‌ها را علیه حکومت مرکزی متحد کنند؛ کاری که در صورت پیروزی کرازی ـ به دلیل اینکه او خود را نماینده پشتون‌ها می‌داند ـ محقق نخواهد شد.

دوم آن که هر چند عبدالله عبدالله، خودش آشکارا نمی‌گوید، اما پدرام، معاون او به روشنی اعلام کرده است، در صورت پیروزی در انتخابات، آنها مدل فدرالی را حاکم خواهند کرد و نتیجه این کار، این خواهد بود که طالبان می‌توانند قدرت را در بسیاری از مناطق پشتون‌نشین به صورت قانونی به دست گیرند.

این کارشناس مسائل قاره در ادامه افزود: نکته مهم دیگری که از سوی عبدالله عبدالله و جریان حامی او دنبال می‌شود، موضوع خط مرزی افغانستان و پاکستان است. آنها اعلام کرده‌اند، در صورت پیروزی خط مرزی، دیوراند را به عنوان خط تمام شده مرزی خواهند پذیرفت.

بنابراین، باید توجه داشته باشیم که در سه دهه اخیر، بسیاری از درگیری‌ها بین افغانستان و پاکستان و قبایل مرزی آنها به دلیل همین خط مرزی بوده، زیرا پشتون‌های افغانستان بر این باورند که دو ایالت پشتون نشین که در آن سوی این خط مرزی و در خاک پاکستان است، باید به افغانستان داده شود و حل این موضوع، می‌تواند به جنگ‌های چند دهه‌ای در این منطقه پایان دهد.

ملازهی همچنین درباره راهبرد طالبان در انتخابات اخیر نیز گفت: در مجموع، طالبان نمی‌خواهد کرزای پیروز انتخابات باشد؛ بنابراین، همه تلاشش این است که پشتونها (حامیان اصلی کرزای) در این انتخابات شرکت نکنند تا کرزای شکست بخورد.
وی درباره وضعیت کنونی رقابت در انتخابات افغانستان و احتمال پیروزی نامزدهای اصلی هم گفت: آنچه در حال حاضر در افغانستان مطرح است، این که به دلیل تعدد نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، حدود چهل نفر نامزد شده‌اند، این احتمال هست، رقابت به دور دوم کشیده شود که احتمال بسیار این رقابت بین حامد کرزای و عبدالله عبدالله خواهد بود، اما من معتقدم با این روند، کرزای شانس این را دارد که در دور نخست هم پیروز انتخابات باشد، زیرا عبدالله عبدالله هر چند چهره شناخته شده‌ای است، پشتیبانی لازم را از سوی همه اقوام ندارد.

در روزهای اخیر هم ناتو توانسته چند شهر پشتون‌نشین را از دست طالبان آزاد کند که این به سود کرزای است. از سوی دیگر، چهره‌های شاخص و تأثیرگذاری مانند ژنرال فهیم ـ که از نزدیکان سابق عبد الله عبد الله بوده ـ و ژنرال دوستم به حمایت از کرزای برخاسته‌اند یا با اینکه شیعیان خود نامزدی مانند دکتر بشر دوست را دارند، اما چهره‌های مذهبی و سیاسی معروف شیعه مانند خلیلی و محقق نیز از کرزای حمایت کرده‌اند.

وی افزود: حتی به تازگی اسماعیل خان، والی هرات نیز از کرزای حمایت کرده‌اند و به این لیست حمایت‌ها، باید ایالت‌های «قندهار» و «لنگرهار» را هم افزود.

ملازهی درباره نقش زمان در این انتخابات هم بیان داشت: زنان تحصیل کرده و روشن فکر، نقش پررنگی دارند؛ البته دو عامل پشتیبانی شبکه‌های تلویزیونی و رسانه‌های خصوصی و همچنین ذهنیت تاریک زنان افغان از دوره حاکمیت طالبان را هم باید در این مشارکت گسترده مؤثر دانست.

در این انتخابات هم شاهد حضور زنان به عنوان نامزدهای انتخاباتی و هم به عنوان فعالان سیاسی ستادها هستیم و این موضوع کاملا محسوس است.
به باور من، زنان در مناطقی غیر از مناطق جنوبی و قبایلی که اصولا رأی زنان تام و تمام تابع همسرانشان است، تأثیر جدی خواهند داشت.

ایشان در پایان، نظر خود درباره تأثیر ایران بر انتخابات و نقطه تمایز آن نسبت به انتخابات دوره پیش را این گونه بیان داشت: انتخابات این دوره افغانستان به شدت تحت تأثیر انتخابات ایران قرار گرفته است و این تأثیرپذیری را در شعارها، نمادسازی، مناظره‌های تلویزیونی و حتی رنگ‌های انتخاباتی به عنوان نماد نامزدها، می‌توان دید. این اثرگذاری به اندازه‌ای است که بسیاری از تحلیلگران مسائل افغانستان بر این باورند که به احتمال فراوان، نتیجه انتخابات هم شبیه ایران خواهد بود؛ به این معنا که کرزای پیروز انتخابات خواهد شد و رقیبان وی به شدت به نتیجه انتخابات اعتراض خواهند کرد.

در واقع، هم‌اکنون به دلیل بی‌اعتمادی و اختلاف افغان‌ها نسبت به پاکستانی‌ها، آنها اثرپذیری بسیاری از مسائل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی ایران دارند.