خطر انقراض برخی خزندگان و دوزیستان در پی تنش آبی کشور

رضا فرجی در گفت و گو با ایسنا با اشاره به اصلی‌ترین تهدیدهایی که متوجه خزندگان و دوزیستان کشور است، خاطرنشان کرد: اصلی‌ترین تهدید برای خزندگان و دوزیستان دنیا و کشور ما تغییرات اقلیمی است. خشکسالی، کاهش بارندگی و بارندگی‌های بی‌موقع زندگی موجودات زنده به‌خصوص خزندگان و دوزیستان که به تغییرات آبی و دمایی حساس هستند را به خطر می‌اندازد.

وی ادامه داد: در کشور ما نیز بسیاری از منابع آبی درگیر شده‌اند و دوزیستان که بخشی از چرخه زندگی خود را در آب می‌گذرانند در خطر قرار گرفته اند. این پدیده به علت از دست رفتن آب تالاب‌ها و دریاچه‌های داخلی کشور رخ داده است.

فرجی با اشاره به دیگر چالش‌های موجود برای زندگی خزندگان و دوزیستان گفت: تخریب زیستگاه، آلودگی آب، ورود فاضلاب و مسمومیت از دیگر عوامل تهدیدکننده زندگی این گونه‌هاست.

وی درباره گونه‌های درخطر انقراض خزنده و دوزیست کشور اظهار کرد: نمی‌توان به‌طور مشخص گفت که کدام گونه‌ها در خطر انقراض قرار دارند. گاندو یا تمساح مردابی یکی از این گونه‌هاست که به دلیل حوزه پراکنش محدود و جمعیت کم و زندگی در استان‌هایی که دچار تنش آبی هستند در خطر انقراض قرار گرفته است همچنین انواع لاکپشت‌های خشکی و دریایی به‌خصوص لاکپشت فراتی در معرض تهدید جدی انقراض هستند. افعی البرزی نیز گونه‌ای است که در میان مارها به علت  برداشت غیرمجاز و  تخریب زیستگاه در خطر قرار گرفته است.  

فرجی با تشریح برنامه‌های سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت از این گونه‌ها گفت: برنامه‌های سازمان برای حفاظت از زیستگاه و گونه تدوین شده است. برای مثال افعی دم عنکبوتی سه سال پیش در لیست گونه‌های در معرض انقراض قرار گرفت و ضمیمه کنوانسیون «سایتیس» شد.

وی اضافه کرد: کنوانسیون سایتیس، کنوانسیون تجارت بین المللی گونه‌های گیاهی و جانوری در معرض انقراض است. وظیفه کشورهای عضو این کنوانسیون پیشگیری از تجارت گیاهی و جانوری این گونه‌هاست. گونه‌های در خطر انقراض در یک لیست و در سطوح یک، دو و سه بر اساس میزان تهدیدات دسته بندی شده‌اند. تجارت گونه‌های سطح یک به کلی ممنوع است و دولت‌ها تنها اجازه فعالیت‌های تحقیقاتی و پژوهشی روی این گونه‌ها را دارند. در سطوح دو و سه حساسیت‌ها کمی کاهش می‌یابد. وقتی گونه ای در این لیست قرار می‌گیرد همه متعهد به حفاظت از آن و ممانعت از تجارت غیرقانونی آن هستند.

فرجی افزود: سمندر لرستانی، کردستانی و آذربایجانی گونه‌های هستند که در معرض خطر تجارت غیرقانونی قرار دارند. سمندر لرستانی به علت ظاهر بسیار زیبا در سال‌های اخیر در آکواریوم‌ها و متاسفانه در سبد خرید شب عید نیز دیده و در برخی کشورهای دیگر نیز خرید و فروش شده است. ما این گونه را در فهرست گونه‌های در خطر انقراض قرار دادیم و جلوی تجارت بین المللی آن را گرفتیم و تجارت داخلی آن نیز با کمک یگان حفاظت محیط زیست کنترل شده و تقریبا به صفر رسیده است همچنین چشمه‌ها و  زیستگاه این گونه‌ها نیز احیا و مرمت شده است.  

رییس دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست در پایان ضمن اشاره به وظیفه دیگر دستگاه‌ها برای حفاظت از گونه‌های در خطر انقراض گفت: بر اساس اصل ۵۰ قانون اساسی حفاظت از محیط زیست وظیفه عمومی است. همه دستگاه‌های اجرایی باید دست به دست سازمان حفاظت محیط زیست بدهند و در چارچوب برنامه‌های حفاظتی و مدیریتی کمک کنند تا این گونه‌ها حفظ شوند.

برای مثال در موضوع طاعون نشخوارکنندگان کوچک وظیفه حفاظت با سازمان حفاظت محیط زیست است و مسئولیت واکسیناسیون گونه‌ها با دستگاه دیگری است. اگر واکسیناسیون به درستی انجام می‌شد تلفات به میزان فعلی گزارش نمی‌شد. باید توجه بیشتری از سوی دستگاه‌ها معطوف به محیط زیست شود و با این همکاری شرایط بهتری رقم بخورد.