رفتار دوگانه صداوسیما در مورد به کاربردن واژگان غیرفارسی

روزنامه اطلاعات نوشت: اخیراً در برنامه‌های خبری تلویزیون شاهد بخشی هستیم که می‌توان آن‌را اصطلاحاً «گاف‌گیری» نامید. یعنی عزیزان می‌گردند و سخنرانی‌ها و فیلم‌ها و اظهارات مقامات مختلف، سیاستمداران و حتی خبرنگاران خود را رصد و هر جا به کلمه یا اصطلاحی فرنگی در بیانات حضرات برخوردند آن‌را جدا می‌کنند و به عنوان گاف رسانه‌ای یا کلامی و ظاهراً در حراست از زبان و ادبیات فارسی در گزارشی می‌آورند و آن را مورد نقد قرار می‌دهند

این برنامه و گزارش‌ها البته چون دنبال سوژه هستند و متولی و مسئول مربوطه باید در راستای وظیفه‌اش چیزی پیدا کند و برنامه‌ای تحویل دهد، گاه به قول معروف دچار تنگی قافیه می‌شود و به چیزهایی بند می‌کند و آن را مورد نقد قرار می‌دهد که دیگر وارد زبان فارسی شده و تغییر ماهیت داده و به دلیل تکرار و گستردگی استفاده و شیوع کلامی به بخشی از زبان و ادب پارسی و ادبیات رایج بدل شده است و تغییر آن نه ممکن است و نه مطلوب؛ لذا دست‌انداختن یا گاف گرفتن از مقامات و اصحاب سیاست و رسانه و خطبه، گاه خیلی بی‌مزه و بی‌ربط می‌شود و به همین خاطر رفته رفته این برنامه، خلاف شأن نزول و فلسفه ایجابی‌اش، گرفتار نقض غرض می‌شود و اثرگذاری‌اش را به کل از دست می‌دهد.

یکی از دلایل این عدم تأثیر و بی‌مزگی و لوث شدن مسأله، خود تلویزیون است.

با مزه و شاید هم تلخ و عجیب اینکه درست اندکی پس از پخش چنین برنامه‌هایی، وقتی نوبت به آگهی‌های رنگارنگ تلویزیون که ماشاء‌الله در هر شبکه‌ای به قدر وسع و به تکرار و در زمان‌های طویل در حال پخش است می‌رسد، به شاهکار نحوه مدیریت وحراست از زبان پارسی بهتر پی می‌بریم؛ زیرا برخلاف توصیه خبرنگار و گزارشگر که دنبال گاف کلامی مقامات، خود را به زمین و آسمان می‌زند تا چیزی پیدا کند و با لبخند تحویل بیننده بدهد، در اینجا چیزی که اتفاقاً اصلاً پیدا نمی‌شود یا کمتر پیدا می‌شود واژگان فارسی و ایرانی است:

پراید ـ کوئیک ـ هوم‌کر ـ دیپوینت ـ درماکلین ـ سان‌کوئیک ـ آیری ـ دیجی ـ اسنپ ـ آلتون ـ کلور ـ اوه ـ ایزی‌لایف ـ‌ جی پلاس ـ سافتلن ـ لایو ـ سان استار ـ اسنپ‌فود ـ آمارانت ـ اکتیو ـ بس ـ مرسی ـ پرسیل ـ مدیسا ـ آلووکس ـ تاپ، اکسترا و …

ممکن است گفته شود که تمامی این کالاها و برنامه‌ها و نام‌های تجاری از مراکز قانونی کشور مجوز گرفته‌اند و اشکالی هم ندارند که ظاهراً سخن نادرستی نیست؛ اما حرف این است که وقتی ما در جذاب‌ترین تبلیغات تلویزیونی مرتب با واژگان غیرفارسی و فرنگی برخورد داریم و اتفاقاً در آنجا گلایه‌ای هم نمی‌کنیم و پول آن‌را می‌گیریم (که پول خوبی هم هست) و کوچک‌ترین نگرانی از بابت کاربرد گسترده واژگان بیگانه نداریم، پس چرا بیهوده دست به چنین کارهایی می‌زنیم و سر به سر نماینده و وزیر و وکیل و مجری می‌گذاریم که چرا گفته «رانت» یا چرا از کلمه سوبسید استفاده کرده یا گفته «کامپیوتر»؟!…

دوستان انگار خبر ندارند که در جای دیگری بر سر زبان و ادب پارسی بلا آورده شده و کار از جای دیگری خراب شده است.

فرهنگستان زبان و ادبیات پارسی و صدا و سیما و مقامات مربوطه بهتر است به جای اقدامات نمادین و در برخی موارد نمایشی و احتمالاً فرمایشی، برای کمک به فرهنگ و ادب و زبان پارسی، اندکی عمقی‌تر و ریشه‌ای‌تر به آسیب‌شناسی مساله بپردازند و ریشه این میل و اشتیاق به استفاده از کلمات و واژگان فرنگی که حتی در نامگذاری برندهای ایرانی هم به روشنی و گستردگی خود را تحمیل کرده است و نیز دلیل غربت و عزلت زبان و ادب پارسی را با موشکافانه، عالمانه و درست، دریابند و به دنبال آدرس‌ها یا نشانه‌های غلط نروند و نفرستند.

آیا با هر بار تعویض شمع خودرو، باید کوئل‌ها را نیز جایگزین کرد؟

تماشاخانه

اینجا مخوف‌ترین جای ایران است: زیر پا «باتلاق اسید»، بالای سر «ابر سمّی»! (فیلم)

دو دقیقه سینمای ناب از بهرام بیضایی (تماشا کنید)

فیلم های دیگر