پیامی به دختران ایران: شما مثل خاتون نباشید!

عصر ایران ؛ نهال موسوی - چند روز از پایان سریال خاتون گذشته است و هنوز از شوک پایان بی منطق و خارج از چهارچوب روایت داستان آن به سر می برم.

واقعا چرا باید سرانجام یک سریال در قسمت آخر آن به چنین نقطه ای برسد که در تضاد کامل با تمام 22 قسمت قبلی است؟!

خاتون داستان زنی به همین نام است که بنابر شرایط زندگی که دارد متفاوت از زنان سنتی زمانه خودش ظاهر شده است. او دختر یک مبارز سیاسی است که زبان فرانسه بلد است، تیراندازی می‌کند و از همه مهمتر قرار نیست که فقط یک زن خانه دار باشد، او کنشگر است و به همین دلیل هم با شوهر خانزاده ارتشی خود به مشکل خورده و اساس قصه بر پایه این شخصیت انقلابی و شورشی است که بعدتر میان وظیفه همسری و آزادی خواهی دست به انتخاب آزادی می زند. اگرچه مسیر سختی پیش روی اوست ولی همین انتخاب است که او را خاتون کرده تا سریالی برای او ساخته شود.

یک جمله کلیشه ای تکراری وجود دارد و آن هم این است که مشکل سینمای ایران فیلمنامه است، که متاسفانه در مورد سریال خاتون این گزاره کاملا صدق می کند و باید گفت بزرگترین مشکل سریال خاتون فیلمنامه آن است و به این جمله تکراری باید اضافه کرد یکی از بزرگتین مشکلات فیلمنامه در سینمای ایران پایان و چگونگی تمام کردن فیلم است.

از منظر کشش دراماتیک قصه سریال خاتون، فراز و فرود رویدادها، شکل روایت، شخصیت پردازی، بازی بازیگران، کارگردانی، طراحی صحنه و لباس، تدوین، موسیقی و ... هم می توان سریال خاتون را مورد بررسی قرار داد اما پیام اصلی سریال چنان سردرگم و حتی آزار دهنده است که ترجیح این است که به هیچ نکته دیگری غیر از آن نپردازیم.

از زمان ارسطو که در کتاب فن شعر از پایه و اساس درام نوشته است تا به امروز یک قانون تقریبا ثابت وجود دارد و آن هم این است که هر نمایش، فیلم یا سریالی یک نقطه اوج پایانی دارد ( در ساختار کلاسیک و یا شاه پیرنگ )، نقطه اوج پایانی روشن کننده سرانجام قصه و شخصیت‌های آن است. اگر فیلم باشد تقریبا 20 دقیقه پایانی حائز اهمیت می شود و در سریال قسمت آخر آن است که حکم جمع بندی تمام سریال را پیدا می کند.

اگر شما در یک فیلم 100 دقیقه ای 80 دقیقه ابتدایی بسیار خوب به بیننده ارائه دهید ولی در 20 دقیقه پایانی منطق دراماتیک داستان به هم بریزد مخاطب خواهد گفت که فیلم ضعیف یا بدی را دیده است، چون نتوانسته آن را درست به سرانجام برساند. این اتفاق برای سریال هم صادق است و اتفاقا سریال خاتون از این منظر لطمه خورده است.

شخصیت پردازی خاتون از ابتدا سریال بدین گونه است که او زنی فراتر از زمانه خود است، اهل مطالعه است (حتی کتابهایی به زبان اصلی)، تیرنداز خوبی است،در برابر مادر شوهر فئودال ماب خوب ایستاده و به زن دوم پدر شوهر و بچه های او رسیدگی می‌کند، زمانی که احساس می‌کند باید در مقابل اشغالگران عملی انجام دهد اقدام می کند و ... در یک کلام خلاصه خاتون آن زن سنتی که در خانه باشد و فقط پخت و پز کند و بچه بزرگ کند و نگاهش به شوهر نظامی اش باشد و هرچه او گفت را بپذیرد نیست.

حال در قسمت آخر سریال خاتون تبدیل می‌شود به یک زن که فقط گریه کردن را بلد است، دیگر هیچ نشانی از آن زن قوی و با اراده سابق نیست. وقتی در شرایط مرگ و زندگی هم قرار می‌گیرد تنها کاری که می کند این است که این بار شوهر سابق و شوهر کنونی هر دو مراقب او هستند و فقط به او دستور می دهند که پشت یک ستون پنهان شود و از آنجا تکان نخورد، او هم تنها کاری که می کند این است که از آنجا به گریه و شیون می‌پردازد!

حتی ظرفیت شخصیتی و مهارت خوبی که از ابتدا سریال برای او ساخته شده که خاتون تیرانداز قهاری است را خود فیلمنامه نویس از یاد برده است، والا حتما باید از این تیرانداز بودن خاتون در صحنه درگیری مفصل قسمت آخر بهره می‌بردند.

خاتون که قرار بود آن زن خاص، مقاوم و تسلیم ناپذیر باشد، در قسمت آخر تبدیل شده به همان زنی که بهتر است یک گوشه ای پنهان شود و مردان به او بگویند چه کند و چه نکند و او هم مطیع ، سربه زیر است! متاسفانه پیامی که فقط و فقط انفعال و سر فرود آوردن در برابر نیروی اشغالگر قویتر را برای مخاطب به همراه دارد.

این چه منطقی است که سریالی با این همه زحمت ساخته شود تا در نهایت پیامی غیر از تسلیم و انفعال برای دختران این سرزمین نداشته باشد. حیف از این فرصتی که به هدر رفت! 

بیشتر بخوانید:

مریلا زارعی؛ تیک‌آف «جیران» با بازی درخشان/ مادرانه، مکارانه و عاشقانه

خاتون؛ داستان عشق در زمان اشغال / پایانی دل‌انگیز

واکنش بازیگر روسی سریال "خاتون" در پی حمله روسیه به اوکراین (+عکس)

رقص مهران مدیری در سریال «خاتون» (فیلم)

تماشاخانه

دو نوازی پورناظری‌ها در چند متری نقش برجسته بیستون / پدر و پسر درخشیدند (فیلم)

لحظه هدف قرار گرفتن آنچه گفته می‌شود ریزپرنده بوده، در آسمان اصفهان (فیلم)

فیلم های دیگر