تقدم شعار «حفظ نظام» بر «عدالت» ؛ نقطه آغاز انحراف در جمهوری اسلامی

عصر ایران؛ جعفر محمدی - ایام شهادت امام علی علیه السلام، فرصت موجهی است برای پرداختن به یکی از اصل های فراموش شده انقلاب اسلامی مردم ایران در سال 1357 : "عدالت" .

بی گمان یکی از موتورهای محرکه انقلاب 57، عدالتخواهی مردمی بود که باور داشتند امکانات به طور ناعادلانه ای بین دو گروه "دربار و پیرامون" و "بقیه مردم" تقسیم شده است.

حتی طبقه متوسط که در سال های پایانی رژیم پهلوی، رندگی نسبتاً مناسبی داشت، برغم برخورداری هایش از مواهب مادی آن سال ها، معتقد بود که حق او بیش از این است و نظام ناعادلانه توزیع ثروت و فرصت، آنها را حق شان، محروم کرده است. این نگرش در طبقات پایین تر، به مراتب قوی تر و پر رنگ تر بود.

مفهوم عدالتخواهی  در انقلاب مردم ایران چنان جدی و فراگیر بود که بعد از پیروزی انقلاب، بسیاری از کارمندانی که حقوق های بالاتری از همکاران شان می گرفتند، بخشی از حقوق شان را بازمی گرداندند تا سهم دیگران شود.

همین امید به تقویت عدالت در جامعه بود که باعث شد مردم ایران از عزیز ترین دارایی خود، یعنی از جان خود و فرزندان شان در 8 سال جنگ تحمیلی نیز بگذرند و به معنی واقعی کلمه، تاریخ ساز شوند.


به باور من، جمهوری اسلامی که برآمده از انقلاب اسلامی است، از زمانی دچار انحراف در مسیر خود شد و نارضایتی های بعدی را با خود آورد که آرمان عدالت، جای خود را به شعار حفظ نظام داد.

هر چند که مرحوم امام خمینی(ره) حفظ نظام را اوجب واجبات دانستند ولی عده ای دچار کج فهمی شدند و این اوجب واجبات را پدیده ای انتزاعی تصور کردند و یادشان رفت یا تغافل کردند که حفظ هیچ نظامی با غفلت از عدالت میسر نمی شود.

در واقع، به جای آن که زیرساخت های حفظ نظام که اساس آن عدالت است، مورد توجه و عمل قرار گیرد، بسیاری از مسوولان، فقط خود حفظ نظام را دیدند و آن را جایگزین اصل عدالت کردند.

بدین سان، شاهد بی عدالتی هایی شدیم که بعضاً تحت عنوان حفظ نظام توجیه می شدند. وقتی کارهای خلاف قانون گروه های فشار و معروف به خودسرها، با توجیه این که دارند برای حفظ نظام نظم شکنی می کنند، نادیده گرفته می شد یا صلاحیت های برخی کاندیداها با همین شبه استدلال رد می شد یا در انتصابات معیارهای تخصصی جای خود را به ظواهر می داد و ... داشتیم از عدالت خواهی دور می شدیم و عاملان این رویدادها (اعم از آنان که واقعا از سر خیرخواهی این کارها را می کردند یا نفوذی هایی که می دانستند کجا را نشانه گرفته اند) داشتند جمهوری اسلامی را از مسیر اصلی خود دور می کردند.

امروز نیز بقای جمهوری اسلامی، در گرو تمهید "لوازم حفظ نظام" است نه در سر دادن "شعار حفظ نظام" و بنیادی ترین این لوازم، "عدالت گستری" است که فرموده اند:"العدل اساس الملک".

این عدالت گستری، صرفاً صدور احکام عادلانه در دادگاه ها نیست ( که آن هم هست) بلکه ترجمه عملی معنای عدل است: یعنی قرار دادن هر چیزی و شخصی سر جای خودش.

بنابراین، اولین گام در عدالت گستری جهت حفظ نظام، غربالگری مسؤولان است تا واقعاً کسانی که شایسته پست هایشان هستند باقی بمانند و شایستگانِ در حاشیه مانده، مسوولیت های کشور را بر دوش گیرند.

امام صادق علیه السلام می فرمایند که ملعون است کسی که عهده دار سمتی شود که بهتر از او برای تصدی اش وجود داشته باشد. این روایت که بسیار ثقیل و سهمگین است، ناظر به اجرای عدالت در مسوولیت های اجتماعی و سیاسی و ... است و خود تصور کنید که چقدر از مسوولان ما، فارغ از اصولگرا و اصلاح طلب و میانه رو و ... مشمول این نفرین هستند!


متاسفانه در همین گام اولیه عدالت گستری، کار به جایی رسیده است که افراد لایق، میهن دوست، مدیر و تحصیلکرده تمایلی به پذیرش سمت های اجرایی و سیاسی ندارند چون می دانند اولاً اجازه تصدی نخواهند یافت یا اگر هم عهده دار مسوولیتی شوند، آنقدر آزار خواهند دید که در نهایت یا باید از همرنگ جماعت شوند یا با یک استعفا، بقیه مدیران را خوشحال کنند!

اگر روزی برسد که هر جوان ایرانی مطمئن باشد که با کسب شایستگی ها و بدون توجه به عقاید و گرایش های سیاسی و ظاهر و لباس و ... می تواند گوشه ای نظام مدیریت کشور را بر اساس تخصص اش بر عهده بگیرد، آنگاه می توان گفت که گام نخست عدالت گستری به نحوه درست برداشته شده است. در چنان و جهی هم حفظ نظام میسرتر است و هم قوام جامعه و راحت مردم دست یافتنی تر.

این گام در عدالت گستری چنان مهم است که اگر اجرایی شود، سایر مولفه های عدالت مانند توزیع ثروت، قانونگذاری عادلانه، صدور احکام صحیح قضایی نیز قطعاً در پی آن خواهند آمد.

تقدم عدالت بر حفظ نظام، به حدی مهم است که مظهر عینی عدالت، یعنی حضرت علی علیه السلام،  تاکید می داشتند که اگر حکومت شان منجر به عدالت نشود، پشیزی نمی ارزد چه رسد به این که برای حفظ آن، بی عدالتی کنند.

* خواندن این سه متن را هم به شما پیشنهاد می کنم:

* نوشته ای که توجهم را جلب کرد/ غیررسمی سردبیر

* از گدای نصرانی تا زن فومنی: حرمت علی(ع) را حفظ کنیم

* شورای نگهبان و "اوجب واجبات"

بیشتر بخوانید:

امام جمعه خرم آباد: شورای نگهبان به دخالت نمایندگان در انتصابات رسیدگی کند

افروغ: از نگاه علی(ع)، نقد قدرت نه تنها حق مردم که وظیفه آنهاست

تماشاخانه

از کودکی برخی مردهای ایرانی تا قفس سرباز پارسی / لگدی که معنای زیادی پیدا کرد (فیلم)

فیلمی ناب از بازار تهران در حدود ۱۲۰ سال قبل / لباس پوشیدن مردان و زنان تهرانی جالب است (فیلم)

فیلم های دیگر