۲۲ آذر ۱۴۰۳
به روز شده در: ۲۲ آذر ۱۴۰۳ - ۱۴:۰۱
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۸۳۹۲۹۰
تعداد نظرات: ۴ نظر
تاریخ انتشار: ۱۳:۲۸ - ۲۲-۰۲-۱۴۰۱
کد ۸۳۹۲۹۰
انتشار: ۱۳:۲۸ - ۲۲-۰۲-۱۴۰۱
به بهانۀ سالروز لغو قرارداد مشهور توتون

شورش علیه رژی/ حکم تحریم تنباکو از چه کسی بود؟

شورش علیه رژی/ حکم تحریم تنباکو از چه کسی بود؟
امین الدوله در «خاطرات سیاسی» می‌گوید: "استعداد مردم، حکم را به کرسی نشاند و جناب میرزا هم به خود گرفت و انکار نفرمود".

  عصر ایران؛ رضا شاه‌ملکی- امروز سالروز لغو امتیازنامه مشهور دخانیات معروف به رژی یا همان قرارداد توتون و تنباکو است که در 27 رجب 1307 به فرمان ناصرالدین شاه قاجار به تالبوت انگلیسی و شرکت او داده شد. بنا به مشهور لغو امتیاز با فتوای میرزای شیرازی از روحانیون نامدار وقت که بسیار مورد وثوق بود صورت پذیرفتت.

  متن حکم معروف منسوب به حاج میرزا محمد حسن شیرازی(میرزای شیرازی) این است:شورش علیه رژی/ حکم تحریم تنباکو از چه کسی بود؟


  (بسم الله الرحمن الرحیم. الیوم استعمال تنباکو و توتون بِاَیّ نحو کان در حکم محاربه با امام زمان علیه‌السلام است. حرر الاحقر محمد حسن الحسینی)

  شیخ کربلایی در رساله دخانیه، از اسناد اصیل و معتبر در دسترس، تصریح دارد: «‌اصل حکم بر هیچکس مشهود نیفتاد».

   امین الدوله هم در «خاطرات سیاسی» می‌گوید: "... مردم حکم موهوم میرزای شیرازی را بی‌سند معلوم، مفترض الاطاعه شمردند".

   فریدون آدمیت در «شورش بر امتیاز رژی» منشا جعل حکم را از ملک التجار و بازرگانان دیگر می‌داند.(ص74)

  یحیی دولت آبادی هم نسبت حکم به میرزای شیرازی را "دروغ" می‌خواند./حیات یحیی، ج1/

    شیخ کربلایی به روشنی می‌نویسد:

   «این شایعه به مأخذ درستی پیوسته نبود-اما چون مردم خواستارش بودند- دل در امید صدق شایعه بستند» /رساله دخانیه/ همان

   جنبش دلیرانه و عصیان فراگیر مردمی بر علیه کمپانی رژى که سرانجام آنرا عقب راند، از سر فصل‌های تحرکات سیاسی تاریخ معاصراست.


   در هرحال جوّ عمومی و بحران اعتراضات مردم از مشهد و تبریز و تهران و... و همراهی طبقه تجار با مردم و همراهی و تهییج روحانیت شیعه، کار را بر شاه و اتابک تنگ کرد* و فتوای منتشر شده ضربه نهایی را وارد ساخت. متن یکی از نامه هایی که از جانب مردم به ناصرالدین شاه و البته به صورت ناشناس نوشته شده را می‌خوانیم:

   «ما به جان آمده‌ایم. این دفعه از آن دفعات نیست. تورا پارچه پارچه می‌کنیم، سهل است. نسل قاجاریه را از جهان بر می اندازیم.» (آدمیت/ شورش بر امتیاز نامه رژی/ص3)

  دکتر فوریه پزشک ناصرالدین شاه نیز در خاطرات خود می‌نویسد: «نشانه‌های آشکار ناخرسندی به چشم می‌خورد...نامه‌های تهدید آمیز بی‌امضا به اندرون می رسند...» سه سال در دربار ایران/ص 77

   در هر صورت، شد آنچه شد. گویا کسی به جز عده‌ای درباریان در پی راست و نادرست حکم نبود و البته پاسخ روشنی هم داده نمی شد.


   امین الدوله در خاطرات... می‌نویسد:


   «لاجَرَم استعداد و ترصد مردم این حکم را درست به کرسى نشانید و آوازه نفاس جناب میرزا به عرض رسید و ایشان هم به خود گرفته انکار نفرمودند...»** ص60

   *روایت کمتر شنیده شده ای از دوست‌علی معیری نوه ناصرالدین شاه، ادعا دارد خود شاه از دادن امتیاز پشیمان شده بوده و این برنامه‌ریزی‌ها را انجام داده تا به کمپانی بقبولاند مردم و روحانیت پرنفوذ شیعه ناراضی‌اند و قادر به پیش‌گیری نیست و امتیاز باید لغو شود.  (معیری/ یادداشتهایی از زندگی خصوصی ناصرالدین شاه)


**با این‌حال میرزای شیرازی با تحریم کنندگان هم‌داستان بود و بارها در تلگراف‌های خود به دربار از "پریشانی اوضاع ملک و رعیت" انتقاد کرده بود. (برای نمونه در تلگراف 27 ذی الحجه 1307 به کامران میرزا.‌

ارسال به دوستان
انتشار یافته: ۴
در انتظار بررسی: ۲۹
غیر قابل انتشار: ۰
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۷:۰۷ - ۱۴۰۱/۰۲/۲۲
4
13
خیلی جالب بود . چند روز پیش روی نیمکتی نشسته بودم چند جوان دانشجو بحث کنان نزدیک می شدند و این جملاتشان قابل شنیدن بود : آره ،چی بود اسمش ؟ شیرازی ، آره همون که تنباکو رو ترکوند !!!!!! همزمان ضعف اطلاعات و ادبیات خیابانی در همه بحثها .
ناشناس
Germany
۰۰:۵۳ - ۱۴۰۱/۰۲/۲۳
4
16
تاریخ رو باید از نو خواند. میرزای شیرازی، شیخ فصل الله.
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۱:۵۹ - ۱۴۰۱/۰۲/۲۳
7
6
شاید نتوان انتسابِ آن جمله مشهور (الیوم استعمال تنباکو ... در حکم محاربه با امام زمان است) را به جناب میرزای شیرازی رحمه الله اثبات کرد ولی به نظر می رسد که می توان فتوا دادنِ ایشان به حرمت استعمال تنباکو در آن شرایط را ثابت نمود.
به احتمال زیاد کسان دیگری فتوای میرزای شیرازی رحمه الله به حرمت استعمال تنباکو را به صورت جمله ی مشهور سابق الذکر، برای مردم نقل نموده اند.
نه آن که از اصل و اساس میرزای شیرازی فتوا به حرمت نداشته است.
بلکه اصلاً به خاطر این که میرزا واقعاً فتوا به حرمت داشته است با آن جمله ی مشهور، مخالفت ننموده است.
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۰۶:۱۷ - ۱۴۰۱/۰۲/۲۳
15
9
بهتر بود ، نویسنده، محققانه و آزاد، مساله را بررسی می‌کرد نه این‌گونه با پیش‌داوری و تفسیر به رای.
عصر ایران

نوینده محقق و تاریخ پژوه است و دست کم از 6 منبع یاد کرده است.

واکنش یک حقوقدان: باور کردنی نیست؛ مجازات اعدام در قانون حجاب! مهران مدیری و علی پروین شانه به شانه ؛ اواخر دهه هفتاد (عکس) ترامپ به همسر نتانیاهو: همسرت باید درک کند که ادامه خشونت و کشتار تنها راه حل موجود نیست روزنامه نگاران گاردین و آبزرور باز هم اعتصاب کردند تنها جنگنده‌ای که F-۱۴ Tomcatهای ساخت آمریکا را ساقط کرد(+عکس) نشریه فوکوس: عوامل رژیم اسد از طریق مسیرهای مخفی به آلمان قاچاق می‌شوند هشدار سیل برای مازندران هواشناسی مازندران: سیل در راه است عزت‌الله انتظامی روی بام فروشگاه فردوسی، سال ۱۳۳۷ (عکس) برادرکُشی برای تصاحب ارث پدری رای مجلس به بخش اول کلیات بودجه / دخل و خرج دولت برای سال ۱۴۰۴: بیش از ۱۰ هزار همت گردشگران خارجی برای ورود به مشهد ۲۵۰ هزار تومان پرداخت کنند ۳ کشور اروپایی درباره بازگشت تحریم ها : اگر لازم شد علیه ایران مکانیسم ماشه را فعال می کنیم مجلس جزئیات واردات خودرو در سال آینده را تصویب کرد / وضعیت واردات خودروی کارکرده در بودجه ۱۴۰۴ تغییر سبک زندگی قهرمان موتورسواری، جهانگردی با پاهای برهنه (+عکس)