چرا امکان انتقاد برای مردم به نفع حکومت است؟

منوچهر - محمد شمیرانی

   در خیابان ، ازدحام است
  مردی با بلندگو
  مردم را به تجمع می خواند
  هیاهو
  اعتراض
  بلند و بلندتر
  خوابم پریشان می‌شود
  انقلابی شده‌؟!

  می‌پرم کنار پنجره
  هندوانه‌فروش
  قیمتش را شکسته‌!
                                           بهمن کاظمی 

    انتقاد و اعتراض، از جمله حقوق و آزادی‌های سیاسی شهروندان به شمار می‌رود که در نظام های مردم‌سالار - هر چند با تفاوت‌هایی - به رسمیت شناخته شده است.

  حکومت اسلامی نیز  با توجه به این که نسبت به جایگاه مردم در عرصه سیاسی ، نگاهی مثبت دارد و همیشه  به نقش فعال مردم در رخدادهای گوناگون اذعان داشته است طبعا نمی‌تواند حقوق و آزادی‌های سیاسی شهروندان را نادیده انگارد؛  بدیهی است علاوه بر ویژگی مردم‌سالاری حکومت‌، فقه سیاسی اسلام نیز موضع شفاف و صریحی در زمینه شناسایی حقوق و آزادی های مردم دارد.

رابطه اجبار و حکومت  

   از آن‌جا که در نظام اسلامی‌، مردم موظف به طرح انتقاد و اعتراض هستند به یقین  مسؤولان نیز می‌دانند با توجه به رابطه مستقیم قدرت نهادهای سیاسی با منطبق بودن مسیر حرکت آن ها بر اساس باورهای مردم، اعمال زور و اجبار مردم به اطاعت، صرفا به ظاهر سازی (‌نفاق‌) و اطاعت ظاهری می‌انجامد و هر چه تضاد میان باورهای مردم و نهادهای سیاسی بیشتر شود این امر ، موجب پدید آمدن مقاومت های پیدا و نهان بیشتر می شود. 

   پدیدار شدن این گونه مقاومت ها ، می تواند منجر به بروز بحران های اجتماعی شود و مردم‌، زمانی که با افزایش انواع کمبودها و محرومیت ها روبرو شوند و به جای رفاه و آسایش و معیشت بی دغدغه، از حرکت های حکومت ، سودی نصیب آنان نشود طبیعی است که سایه ای از حکومت را هم ، بر سر خود احساس نمی کنند.

  زمانی‌که مردم ببینند حرف ها و نظر ها و خواسته های آنان ، جایی در تصمیم گیری ها ندارد و سیاستگزاران ، بدون توجه به نیازها و مطالبات آنان در زمینه های مختلف، تصمیم می گیرند و اجرا می‌کنند احساس جدایی از حکومت ، به آنان دست خواهد داد ؛ احساس زیان دیدگی خواهند داشت ، دست به واکنش می زنند و برای رسیدن به مطالبات خود ، زبان به اعتراض و انتقاد خواهند گشود و طبق اصول قانون اساسی ، از شیوه هایی متنوع چون‌: مقاومت مدنی ، اعتراض ها و اعتصابات گروهی ، راه پیمایی ، تحصن و ... بهره خواهند برد تا دولتمردان را ، متوجه طی طریق آنان در مسیر نادرست بنمایند . به عبارتی ساده و عامیانه ، اگر به خواسته هایشان توجهی نشود به زمامداران خود " نه " خواهند گفت.

حق انتقاد برای مردم 

   در این ارتباط ، بدون شک سیره عملی و نظری حضرت علی ( ع ) می‌تواند راهنمای خوبی برای مسئولان باشد. هم او که ، نصیحت را حق متقابل حاکم و مردم می داند و با بیان های متفاوت ، مردم را وامی دارد تا زبان به انتقاد بگشایند و عملکرد حکومت را نقد کنند و ضمن ابراز ناپسند دانستن تملق و چاپلوسی ، به صراحت می گوید: مردم!  با ظاهر سازی، با من سخن مگویید . گمان نبرید اگر سخن حقی به من بگوئید، بر من گران خواهد آمد.

   گفتنی است اگر مسیر نصیحت و انتقاد مردم نسبت به زمامداران بسته شود و یا به بیراهه بیفتد ارتباط بین مردم و حکومت خدشه دار شده و بین آنان ، فاصله می افتد . در این صورت ، مغرضان و نااهلان ، می توانند از این فاصله ، سوء استفاده کرده و با اعمال و کردار ناصواب خود ، این فاصله را جدی تر و عمیق تر نموده و مردم را مجبور کنند به جای مطالبه خواسته های خود از طریق منطقی ، به شیوه های افراطی و تند ، دست بزنند .

  جای خالی ارتباطات

   به هر حال ، با توجه به پسندیده بودن انتقاد و اعتراض صحیح و کارکرد اصلاحی و سازنده آن در بهبود امور ، لازم است زمامداران و مسئولان، با استفاده از ابزارهای ارتباطی روز و به کار گرفتن دانش آموختگان علوم ارتباطات ، شیوه های پاسخگو بودن نهادها را به روز کرده ، روابط عمومی هر نهاد و سازمانی را چشم و گوش و مغز تشکیلات خود محسوب نمایند و اکیدا ، از به کارگیری افراد بی تجربه و ناآشنا به اصول علم ارتباطات خودداری ورزند.

  به یاد داشته باشید شناخت مشکلات مردم و پاسخگویی درست و بموقع ، می‌تواند از بروز بحران های اجتماعی وسیع و گسترده جلوگیری کند. شاید مثال و مقایسه بی ربطی نباشد اگر بگوئیم درمان مرحله اول پوسیدگی دندان ،‌ساده و آسان و کم هزینه است . ولی بی توجهی به درمان بموقع دندان ، می تواند درد فراوان ، هزینه زیاد و حتی ، کشیدن دندان را به دنبال داشته باشد!

چگونه رنگ سال ۲۰۲۶ را در استایل شخصی به کار ببریم؟

تماشاخانه

نمره کواکبیان به دولت پزشکیان : از بیست، ۱۲ یا ۱۳ (فیلم)

غول ۸ متری در آلمان؛ سکوت ۸ متری در ایران / وقتی رابطه‌های پنهان، آمار واقعی را پنهان می‌کنند (فیلم)

فیلم های دیگر