شکست سیاست افزایش جمعیت در ژاپن/ سومین اقتصاد جهان درآستانه فروپاشی جمعیتی

وزارت بهداشت ژاپن روز جمعه گذشته اعلام کرد، برای هفتمین سال متوالی، نرخ زاد و ولد در  این کشور کاهش یافت و در سال 2022 به پایین ترین حد خود رسید.

به گزارش عصرایران، سال گذشته میلادی (2022) تنها 770 هزار نوزاد در ژاپن به دنیا آمدند و این رقم نیمی از نرخ مرگ و میر در این کشور است که در سال گذشته به 1.57 میلیون نفر رسید و 9 درصد نسبت به سال قبل تر افزایش یافت. این افزایش تا حدی ناشی از همه گیری  کرونا بود.

بخش زایمان بیمارستانی در شهر میساتو ژاپن/ گتی ایمجز

ژاپن در حال حاضر یکی از پیرترین کشورهای جهان است. میانگین سنی این کشور نزدیک به 49 سال است و پس از موناکو پیرترین کشور جهان است.

سال‌هاست که دولت ژاپن  تلاش می‌کند تا مردم را به داشتن فرزند بیشتر تشویق کند، با ارائه مشوق‌های نقدی و تا یک سال مرخصی والدین. اما این تلاش ها تاکنون راه به جایی نبرده و نتوانسته نمودار کاهش جمعیتی این کشور را معکوس کند.

یا حالا یا هرگز

در اوایل سال جاری میلادی "فومیو کیشیدا" نخست وزیر ژاپن هشدار داد که اگر نرخ زاد و ولد به روند کاهشی خود ادامه دهد، این کشور "در آستانه ناتوانی در حفظ کارکردهای اجتماعی" قرار دارد و زمان اقدام "اکنون یا هرگز" است.

متوسط نرخ باروری در سال 2022، 1.25 بود که به میانگین تعداد فرزندانی که یک زن در طول زندگی خود به دنیا می آورد، اشاره دارد. برای حفظ جمعیت پایدار، این نرخ باید به 2.07 افزایش یابد.

انتظار می رود که دولت سالانه 3.5 تریلیون ین (25.2 میلیارد دلار) را برای خدمات مراقبت از کودکان و یارانه های آموزش عالی در3 سال آینده اختصاص دهد، اما بسیاری از کارشناسان نگرانند که این بودجه نمی تواند به مسائل اساسی رسیدگی کند.

ژاپن یکی از گران ترین مکان های دنیا برای تربیت کودک است. این کشور همچنین دارای بیشترین شکاف جنسیتی دستمزد در میان کشورهای G7 است، به طوری که زنان تنها 78 درصد از حقوق همتایان مرد خود را دریافت می کنند. 

کارشناسان همچنین می گویند که فرهنگ شرکتی سخت در کشور، فکر بچه دار شدن یا وقت گذاشتن برای مراقبت از کودکان را برای مردم دشوار می کند.

کیشیدا این هفته گفت: "جمعیت جوانان در دهه 2030 به شدت شروع به کاهش خواهد کرد. دوره زمانی تا آن زمان آخرین فرصت ما برای معکوس کردن روند کاهش زاد و ولد است."

این یعنی دولت ژاپن تنها 7 سال وقت دارد که هر چه توان دارد برای معکوس کردن روند کاهش جمعیتی به کار گیرد، اما چشم انداز امیدوار کننده نیست.

خبرنگار روزنامه "ال پائیس" اسپانیا اخیرا گزارشی را از وضعیت نگران کننده فروپاشی جمعیتی ژاپن و نگرش جوانان ژاپنی و ناامیدی آنها از آینده کشورشان منتشر کرده است.

بر اساس این گزارش: ژاپن در حال تجربه یک فروپاشی جمعیتی با ابعاد جدی است. در اواسط دهه 1990، زمانی که این کشور پس از دهه‌ها رشد خارق‌العاده وارد فاز طولانی رکود اقتصادی می‌شد، سالانه حدود 1.2 میلیون نفر در ژاپن متولد می‌شدند. در سال 2022، این رقم به 770 هزار تولد رسید و منحنی همچنان رو به نزول است. این باعث نگرانی زیادی شده است.

دولت ژاپن پیش‌بینی می‌کند که اگر این روند معکوس نشود، جمعیت 125 میلیونی کنونی این کشور در حدود سال 2050 به 100 میلیون نفر کاهش می‌یابد. پیش‌بینی می‌شود تا پایان قرن حاضر جمعیت حتی نصف رقم کنونی شده و به 60 میلیون نفر کاهش یابد. 

بر اساس این گزارش: منحنی جمعیتی آنقدر تند رو به نزول است که آینده کشور را در هاله ای از ابهام قرار داده و ابهاماتی جدی در مورد توانایی ژاپن برای تحمل بار حقوق بازنشستگی و مراقبت از سالمندان یا داشتن نیروی کار سالم متشکل از جوانان با ظرفیت نوآوری کافی برای تقویت اقتصاد وجود دارد.

هر ساله حدود 500 مدرسه در کشور بسته می شود، چون جمعیت کودک و نوجوان رو به کاهش است. "نومورا هولدینگز" بزرگترین بانک سرمایه گذاری ژاپن - تخمین می زند که بیش از 10 میلیون ملک خالی در این کشور وجود دارد. بخش های بزرگی از ژاپن در حال خراب شدن هستند.

مسائل مربوط به تولد و پیری پدیده های گسترده ای در کشورهای توسعه یافته است. کشورهایی مانند اسپانیا یا ایتالیا نیز با چالش های مشابهی روبرو هستند. اما در ژاپن، این مساله تبدیل به یک بحران حاد شده است. 

نمودار جمعیتی ژاپن رو به نزول . در 7 سال گذشته نرخ رشد جمعیت در این کشور منفی است یعنی تعداد مرگ ها بر تعداد تولدها پیشی گرفته است.

ژاپن توانایی جذب جمعیت از خارج را هم ندارد؛ چون جامعه ای با وابستگی بسیار قوی به ارزش‌های سنتی است و زبان سخت ژاپنی در کنار شکاف جنسیتی در پرداخت حقوق و دستمزد بین زن و مرد انگیزه چندانی برای خارجی ها به منظور مهاجرت به این کشور نمی دهد.

بنابراین ژاپن همراه با کره جنوبی در میان کشورهایی که بیشترین مشکل جمعیتی را دارند برجسته است. محافظه کاری این کشور در حوزه سیاسی منعکس می شود، زیرا حزب دست راستی لیبرال دموکرات از سال 1955 تقریبا بدون وقفه بر ژاپن حکومت می کند.

در کنار بحران جمعیتی، واقعیت ژئوپلیتیک معاصر نیز هویت ژاپن پس از جنگ را به چالش می کشد و باعث می شود جامعه به مرور سیاست صلح طلبی خود را زیر سوال ببرد. 

ظهور نگران‌کننده چین، اصطکاک پکن با واشنگتن و موشک‌های کره شمالی، همگی ژاپن را وادار می‌کنند تا سیاست دفاعی سنتی خود را پس از جنگ جهانی دوم تغییر دهد.

افزایش میل به مهاجرت جوانان ژاپنی

مشکل دیگر به ویژه در بین قشر جوان ژاپنی افزایش میل آنها به مهاجرت به خارج از کشور است که این نیز مساله کاهش جمعیت را تشدید می کند.

"سوگی" 20 ساله یک جوان ژاپنی در شهر " فوجیدا" شهر کوچکی بین توکیو و کیوتو به دنیا آمده است. او برای حضور در دانشگاه به کیوتو نقل مکان کرد - یک جهش بزرگ برای مرد جوان خندان. اما جهش بعدی که او در ذهن دارد حتی بزرگتر است: مهاجرت به خارج از کشور.

سوگی جوان 20 ساله ژاپنی/ ال پائیس

این اشتیاق - که در کشورهای دیگر، حتی در کشورهای مرفه رایج است - در ژاپن، که به طور سنتی، جامعه ای بسیار بسته بوده است، بسیار کمتر رایج بوده است، اما در سال های گذشته میل به مهاجرت به ویژه در نسل جوان ژاپنی رشد کرده است.

 بیش از 500 هزار ژاپنی به طور دائم در خارج از کشور زندگی می کنند: 0.4٪ از جمعیت ساکن. 700 هزار نفر دیگر در سال 2022 برای اقامت طولانی مدت بیش از 3 ماه به خارج از کشور رفتند. برای مقایسه، اسپانیا حدود 2.8 میلیون ساکن خارج از کشور دارد که معادل 6 درصد از جمعیت آن است. اما در سال های گذشته تعداد ژاپنی هایی که کشورشان را ترک می کنند در حال افزایش است و مهم تر از همه، این جوانان هستند که می روند. این یکی دیگر از عوارض احتمالی است که می تواند بحران جمعیتی را تشدید کند.

سوگی با صراحتی غیر معمول می گوید: "جوانان در ژاپن خیلی خوشحال نیستند. در اینجا، شما برای پیدا کردن مسیر خود چندان آزاد نیستید. ما مثل یک گله هستیم که با جریان پیش می رویم... در حالی که فکر می کنیم دیگران چه فکری خواهند کرد، عمل می کنیم. من با این طرز فکر خیلی احساس راحتی نمی کنم. وزن سنت کمی استرس زا است. من می خواهم به خارج از کشور مهاجرت کنم."

ژاپن با میانگین سنی 49 سال دومین کشور پیر جهان بعد از موناکو است.

"جونگ یون لی" محقق ارشد مهاجرت و استاد پاره وقت در دانشگاه "ریتسو میکان" ژاپن، می‌گوید که در سال‌های اخیر تغییری را مشاهده کرده است و جوانان علاقه بیشتری به یادگیری زبان انگلیسی و رفتن به خارج از کشور نشان می دهند که این امر به گفته او ناشی از تغییر نسل و تغییر برخی ارزش ها در بین نسل جدید است.

سوگی - که علاقه زیادی به ساخت موسیقی هیپ هاپ دارد، ایده هایی را بیان می کند که شکاف بین نسلی را آشکار می کند. او معتقد است که جامعه باید بسیار فمینیستی تر باشد و او با ایده افزایش توان نظامی ژاپن کاملا موافق است.

او در این باره می گوید:" من با افزایش هزینه های نظامی و داشتن تسلیحات بیشتر موافقم. هسته ای، نه، اما سلاح های متعارف بله. من نمی‌خواهم از آن‌ها استفاده شود، اما فکر می‌کنم منطقی است که دیگران را از داشتن ایده‌های بد بازدارد و تا این حد به ایالات متحده وابسته نباشیم."

بیشتر بخوانید:

۲۰ اقتصاد بزرگ جهان تا سال ۲۰۵۰ / جایگاه ایران کجاست؟

مشوق های 7 کشور برای حمایت از فرزندآوری/ «پاداش نوزاد» در جهان چقدر است؟

چرا مشوق‌های حمایتی برای افزایش جمعیت، جواب نمی‌دهد

دولت ژاپن: 1 میلیون یِن بگیرید و توکیو را ترک کنید

تماشاخانه

رازهای جالبی از تایتانیک که شاید هرگز درباره‌اش نشنیده باشید (فیلم)

تست موشک‌هایی با کلاهک‌های عجیب در کره شمالی (فیلم)

فیلم های دیگر