کلینیک تغذیه عصرایران/ نوشابه و قندهای رژیمی و کاهش وزن

 

متخصص تغذیه و فوق تخصص دیابت و چاقی از انگلستان


عصرایران- با تولید قندهای رژیمی که یا فاقد انرژی و یا انرژی بسیار کمی را دارند این امید وجود داشت که افردی که ذائقه شیرینی دوستی را دارند بتوانند هم از خوردن شیرینی لذت ببرند و هم این که دچار افزایش وزن بیش از حد نگردند. اما آیا در واقعیت نیز استفاده از این نوع مواد رژیمی در روند کاهش وزن شما در طی یک رژیم غذایی اثر نامطلوب نخواهد گذاشت؟

اگرتمایل به خوردن شیرینی جات دارید. از نظرتئوری، محصولاتی مانند نوشیدنی های رژیمی و بسیاری از محصولات با طعم شیرین که رژیمی هستند اگر حقیقتا حاوی انرژی نباشند به شما در کاهش کالری دریافتی کمک خواهند کرد. اگر چه به نظر من و بسیاری از متخصصین این فرضیه به همین اندازه که درست به نظر می رسد برای مدتی طولانی قابل استفاده نیست، بطوریکه جایگزین کردن یک شیرین کننده به جای دیگری، هیچ کاری در جهت اصلاح ذائقه شیرینی دوست شما و یا لذت بردن از طعم مواد غذایی کم شیرینی انجام نمی دهد. همچنین شواهدی از یک مطالعه انجام شده توسط پژوهشگران انگلیسی نشان می دهد که افرادی که حقیقتا دریافت بالایی از شیرین کننده های مصنوعی دارند در کل، دریافت کالری بالاتری نسبت به دیگر افراد دارند که نتیجه ای جز افزایش وزن نخواهد داشت.

همچنین به نظر می رسد که شیرین کننده ها ممکن است مکانسیم های طبیعی اشتها را دگرگون کنند، به طور ساده تر یعنی مواد غذایی حاوی این نوع شیرین کننده ها احساس سیری کافی را ایجاد نمی کنند. تحقیقات اخیر بر روی حیوانات ، در ایالات متحده امریکا نشان می دهد که شیرین کننده آسپارتام مانع تولید هورمون سروتونین (هورمون موثردر ایجاد حس شادی)، از مغز می گردد. از آنجا که این هورمون می تواند اشتها را متوقف کند، لذا کاهش این هورمون علاوه بر ایجاد افسردگی باعث افزایش میل به خوردن می گردد. نتایج این مطالعه نشاندهنده آنست که حیوانات آزمایشگاهی که در غذایشان آسپارتام  بود، بعد از مدتی چاق شدند.

علاوه بر این بحث هایی در زمینه ایمن بودن شیرین کننده های مصنوعی وجود دارد ،برای مثال  مصرف برخی انواع آن در یک کشور مجاز شمرده می شود، در حالیکه توسط دولتی دیگر منع شده اند، چرا که برای مثال ساخارین و سیکلامات در آزمایشهای انجام شده بر روی حیوانات، با سرطان ارتباط داشته اند و توافق بین المللی کمی بر روی ایمن بودن طولانی مدت این دو وجود دارد. . آسپارتام (با عنوان شیرین کننده مغذی) نباید توسط کودکان مبتلا به فنیل کتونوری مصرف شود.  شیرین کننده دیگر سوربیتول می باشد که با گروه شکر مرتبط بوده و از گروه قندهایی است که نسبت به قند عادی با سرعت کمتری جذب خون می گردد و معمولا در تولیدات غذایی افراد دیابتی استفاده می گردد. سوربیتول تا حدودی شیرینی کمتری نسبت به قند عادی دارد، ولی خالی از کالری نیز نمی باشد و به ازای هر گرم 2.4 کیلوکالری (یا 12 کیلوکالری به ازای هر قاشق چایخوری) دارد،که این میزان درمقایسه با کالری شکر معادل با 3.75 کیلوکالری به ازای هر گرم ( یا 19 تا 20 کیلوکالری به ازای هر قاشق چایخوری)، کمتر است. سوربیتول در مقادیر مصرفی بسیار بالا می تواند ملین باشد.

نوع دیگری از مواد قندی، فروکتوز یا قند میوه می باشد که یک شیرین کننده مصنوعی نیست. این قند دارای کالری مساوی با شکر (ساکارز) می باشد ولی شیرین تر از شکر است، لذا شما نیاز کمتری به مصرف آن دارید . مصرف مقادیر بالای فروکتوز ممکن است منجر به عوارض جانبی ناخواسته ای شود. علاوه بر این در کنترل قند خون دیابتی ها می تواند اثرات تخریب کننده بیشتری حتی نسبت به قند معمولی داشته باشد. لذا مصرف موادی مانند خرما و عسل با این تصور که قند طبیعی هستند و برای کنترل قند مفیدند، درست نمی باشد. در کل مصرف هیچ یک از این شیرین کننده ها بویژه برای افراد دیابتی توصیه نمی شود و باید افراد بویژه  آنانکه از چاقی و دیابت رنج می برند ذائقه خود را نسبت به مواد شیرین تغییر دهند.

درجواب به این سوال که آیا شما شیرین کننده های مصنوعی را می توانید به میزان دلخواه مصرف کنید؟ باید گفت: با توجه به اینکه ما مقادیر بالایی را در طی 20 سال گذشته مصرف کرده ایم ولی همچنان متوسط وزن کلی جامعه بالا رفته است، لذا طبیعی است که اینطور نتیجه گیری شود که مصرف فراوان این گونه مواد تغییری را در میزان طبیعی تعادل انرژی در بدن ایجاد نموده که منجر به افزایش وزن و چاقی گردد. لذا به نظر نمی رسد  که نقاط قوت زیادی در مصرف شیرین کننده ها وجود داشته باشد.

پس توصیه اساسی به کسانی که از افزایش وزن بی رویه رنج می برند و بویژه مبتلایان به دیابت آنست که برای کنترل بیماری خود راهی جز تغییر ذائقه و روی آوردن به قندهای پیچیده که در میوه و سبزیجات است، نخواهند داشت. این نگرانی که آنان در طولانی مدت نمی توانند از قند و یا طعم کم شیرینی لذت ببرند، برای آنان مدت زیادی دوام نخواهد آورد. جالب است که بدانید ثابت شده است که ذائقه شما آموزش پذیر است و شما می توانید از کیک و شیرینی های کم شیرین نیز لذت ببرید، کما اینکه مردم کشورهای مختلف میزان متفاوتی ازشیرینی را  دوست می دارند. در نظر بگیرید یک شیرینی موجود در یک کیک اروپایی شاید برای ما خیلی کم شیرین به نظر آید، در حالی که میزان شکر فراوان موجود در کیک یک کشور عربی برای ما زیاد و غیر قابل تحمل می باشد، در حالی که مردم ساکن در هر کدام از این کشورها از شیرینی خود لذت می برند!!