لاریجانی در عراق به دنبال چه بود؟

عصرایران ؛ اسماعیل سلطنت پور - رئیس مجلس شورای اسلامی هفته گذشته سفری به کشور عراق داشت و اگرچه به ظاهر این سفر در عرف دپلماتیک به عنوان سفر یک مقام به کشور همسایه طبیعی و معمول به نظر می رسد اما این سفر از چند جهت حایز اهمیت است.

نخست اینکه لاریجانی در این سفر با تندرو ترین افراد دولت عراق اعم از طارق الهاشمی معاون رئیس جمهور این کشور و ایاد علاوی که به موضع گیری افراطی علیه ایران شهرت دارند دیدار کرد. مذاکره یک مقام رسمی ایرانی با افرادی از این دست نشان از تحولی مثبت در سیاست خارجی کشور دارد چه آن که بسیاری از سوء تفاهمات و تضادها در چنین دیدارهای تلطیف می شود و این ، به سود طرفین است.

با صرف نظر از مسائل مطرح شده در دیدارهای لاریجانی با علاوی و هاشمی باید تاکید کرد که نفس گفتگو بین افراطیون مخالف روابط مستحکم با ایران و مقامات سیاسی ایران به آب شدن یخ های موجود کمک می کند و شاید وجهه و مقبولیت لاریجانی در کشور عراق باعث شود که این سفر منشا دستاوردهایی برای شیعیان این کشور نیز باشد.
به علاوه دیدار با مخالفان و برخی سیاستمداران سنی عراقی حامل این گزاره دیپلماتیک است که تهران نگاهی فرامذهبی در عرق دارد و پروژه عراق آرام و باثبات را جز با همراهی و مشارکت همه گروه ها اعم از شیعه و سنی میسر نمی داند.

علاوه بر این کشور عراق در آستانه برگزاری انتخابات پارلمانی قرار دارد و پیش از سفر لاریجانی به عراق اخبار نگران کننده ای درباره انشعاب و چند دستگی بین گروه های شیعی به گوش می رسید. بر اساس این اخبار قرار بود  مجلس اعلا به رهبری عمار حکیم،الدعوه به رهبری مالکی ، اصلاح ملی به رهبری ابراهیم جعفری با لیست های جداگانه در انتخابات شرکت کنند.

همچنین منابع عراقی از گسترش اختلافات بین حکیم و جعفری و نوری المالکی خبر می دادند و در این شرایط علی لاریجانی روانه بغداد شد تا بلکه بتواند شیعیان عراق را تاحدی به یکدیگر نزدیک کند.

هرچند برخی رسانه های تندروی ضد شیعه ضمن اظهار نگرانی از سفر لاریجانی به عراق از احتمال ائتلاف شیعیان این کشور پریشان شده بودند و سعی در زیر سوال بردن این سفر داشتند اما واقعیت این است که کشور عراق با جمعیتی اکثرا شیعه در همسایگی ایران قرار دارد و با عنایت به رفت و آمد های دیرینه ملت ایران و عراق و عوامل متعدد دیگر ،سرنوشت دو کشور با یکدیگر گره خورده و قطعا در یک حالت عادی یک اقلیت نمی تواند خود را در مقابل یک اکثریت پیروز و محق بداند مگر اقلیتی از جرگه صدامیون!

 شاید بتوان اینگونه تحلیل کرد که چشم امید اقلیت ضد شیعی عراق به بروز اختلاف و انشعاب در بین گروه های شیعی بود تا از این رهگذر بتوانند پارلمان و سپس نخست وزیری را از آن خود کنند.

منصفانه می توان سفر لاریجانی به عراق را یک سفر با درصد موفقیت بسیار بالا دانست چراکه در همان زمان حضور وی در کشور عراق و پس از پادرمیانی های جدی لاریجانی ، خبرگزاری های خارجی ، ائتلاف مالکی و حکیم را بر روی خروجی های خود فرستادند.

لاریجانی در این سفر از نفوذ حقیقی خود به عنوان یک شهروند ایرانی متولد عراق از خاندانی محبوب در این کشور و نفوذ حقوقی به عنوان رئیس پارلمان ایران و نماینده شهر مرجعیت شیعی در ایران (قم)بهره گرفت و به خوبی جریان های شیعی را نسبت به وحدت ترغیب کرد.

  بر همین اساس لاریجانی محور وحدت شیعیان عراق قرار گرفت و در مدت دو روز و با انجام چند دور مذاکره میان او و مالکی و نیز جعفری و حکیم جرقه امید در دل شیعیان عراق زده شد .او دردو روزی  که در بغداد به سر برد ، مدام در رفت و آمد های مکرر و مذاکرات فشرده با سه سیاستمدار برجسته شیعی این کشور بود. شاهدان این جنب و جوش دیپلماتیک می گویند گفت و گوهای میانجیگرانه وی از اول صبح تا نیمه شب ادامه داشت.

در کنار این موضوع لاریجانی در دیدار با مقامات دولتی عراق بحث گرد و غبارهای وارد شده از خاک عراق به ایران را که موجب بروز اختلالات گسترده در زندگی مردم غرب و جنوب و در مقاطعی مرکز ایران شده و نیز بروز مشکلات و چالش برای زائران ایرانی عتبات عالیات را در دستورکار قرار داده و به مقامات این کشور یادآوری کرد بخش اعظمی از گردش اقتصاد عراق به سفر زائران ایرانی بسته است و لذا طرفین می بایست وارد فاز عملیاتی خل این مشکل شوند و گویا توافقاتی هم در این باره حاصل شده است.

از طرف دیگر مقامات عراقی در چند ماه اخیر که قدری در عرصه داخلی به ثبات رسیده بودند سعی در گل آلود کردن فضا داشتند تا بلکه از آن ماهی بگیرند و بر همین اساس اختلافات قدیمی دو کشور را مطرح می کردند و در مقاطعی با گستاخی خواستار بخشش غرامات جنایت صدام علیه ایران می شدند.

در مجموع می توان گفت که سفر رئیس مجلس شورای اسلامی از دو منظر نزدیک شدن شیعیان این کشور به یکدیگر در مقطعی حساس و درآستانه انتخابات پارلمانی این کشور و نیز از نظر توسعه مناسبات سیاسی و اقتصادی ایران و عراق حایز اهمیت و استراتژیک بود.چه آن که شکست شیعیان متشتت در انتخابات عراق ، نه به سود این کشور تلقی می شود و نه دربرگیرنده ثبات سیاسی منطقه است.

لذا باید منتظر ماند و دید در ادامه تحولات سیاسی عراق و برگزاری انتخابات این کشور نتایج سفر لاریجانی به چه صورت رخ می نماید و آیا عراقی ها منافع جمعی را ترجیح می دهند یا اینکه بر کوبیدن بر طبل اختلاف و کینه و یا پیگیری منافع شخصی که متاسفانه عراقی ها به این اشکالات شهره هستند تمایل نشان خواهند داد؟

در این سفر همچنین مشخص شد که لاریجانی که فرزند یکی از علمای نامدار شیعه محسوب می شود در میان شیعیان عراقی محبوبیت ویژه ای دارد به طوری که هرگاه مردم عادی از حضور لاریجانی مثلاً در حرم امام حسین(ع) خبر دار می شدند ، برغم محدودیت های امنیتی ، سعی می کردند به او نزدیک شوند و با سر دادن شعارهایی به ابراز علاقه بپردازند ، امری که برای تیم عراقی محافظتی لاریجانی هم تعجب اور بود.
آیت الله العظمی سیستانی که معمولا روی خوش به سیاستمداران نشان نمی دهد و کمتر مقامی را به حضور می پذیرد ، با گشاده رویی پذیرای لاریجانی شد و فراتر از یک ملاقات رسمی چند دقیقه ای قریب به 2 ساعت در خانه خود ، میزبان لاریجانی شد.

در مجموع می توان گفت که لاریجانی در هدف اصلی خود که نزدیک سازی گروه های شیعی به یکدیگر در آستانه انتخابات عراق بود ، موفق عمل کرد و حال همان طور که ذکر شد ، باید دید که آیا عراقی هایی که در زمان حضور لاریجانی ، دست  دوستی به هم دادند ، بر عهد و پیمان خود استوار خواهند ماند یا خیر؟