متاسفانه در کشور ما صاحب نظران و مسئولان توجهی به این امر نکرده و در راستای ایجاد مشاغل دیگر برای افراد گام موثری برنداشته اند و این خود سبب خدشه دار شدن هنر فرش بافی می شود.

مهر: فرش ایرانی یکی از برجسته ترین شاخصه های شناساندن هنر ارزشمند این سرزمین کهن به جهانیان بوده که متاسفانه کیفیت و اصالت آن امروز طعمه افزایش حجم تولید برای رفع معضل بیکاری و بی توجهی مسئولان مربوطه شده است.

استان خراسان به ویژه خراسان جنوبی دارای قدمتی چند صد ساله در زمینه تولید فرش است و می توان گفت 90 درصد تولیدات فرش این خطه به سایر کشورهای دنیا صادر می شود.

متاسفانه یکی از بزرگترین مشکلات این هنر ارزشمند در شرایط امروز تلقی شدن آن به عنوان یک شغل است و شاید بتوان گفت کمتر کسی تنها به واسطه خلق یک اثر هنری وارد عرصه قالی بافی می شود.

در این میان آنچه بیشتر مورد توجه قرار می گیرد این است که اکثر افرادی که به این حیطه وارد می شوند قشر محروم جامعه را تشکیل می دهند که تنها برای امرار معاش به آن روی آورده اند.

سابقه تولید فرش در خراسان جنوبی نیز به 600 سال قبل یعنی دوره حکومت تیموریان باز می گردد که در آن زمان فرشهایی با نقوش هراتی در منطقه قاینات از توابع جنوب خراسان بافته و سپس به هرات، مرکز خراسان حمل می شده است و امروزه در دنیا به فرش هراتی موسوم است.

تولید سالانه200 هزار متر مربع فرش دستباف در استان

رئیس اتحادیه تولید کنندگان و بافندگان خراسان جنوبی در گفتگو با خبرنگار مهر از تولید حدود 200 هزار متر مربع فرش دستباف در استان در طول سال خبر داد و اظهار داشت: در حال حاضر 50 هزار بافنده اعم از مرد و زن در استان مشغول به کار هستند و می توان گفت تمام آنها در خانه ها به بافندگی پرداخته و هیچ کارگاه جمعی استانداردی در استان نداریم.

محمد حسن کامیابی افزود: در حال حاضر حدود چهار درصد از تولیدات فرش کشور به خراسان جنوبی تعلق دارد که از این مقدار 90 درصد به لحاظ زیبایی، ظرافت، اصالت و رعایت سلیقه بازار به خارج از کشور صادر شده و 10 درصد هم مصرف داخلی دارد این در حالیست که در کل کشور در سال گذشته پنج میلیون متر مربع تولید فرش داشتیم.

وی ادامه داد: اصیل ترین نقوش منطقه نقوش ریز ماهی بوده که تکامل یافته نقوش هراتی است و در حال حاضر 60 درصد تولید منطقه را به خود اختصاص داده است.

به گفته وی از دیگر نقوش بافته شده در استان می توان به خشتی، زمینه بلوچی و نایین اشاره کرد که اکثرا در منطقه فردوس بافته می شود.

تقلیل کیفیت فرش دستباف بر اثر افزایش فشارهای زندگی

آنچه همواره در رسانه های جمعی به چشم می خورد اعلام میزان صادرات و تولید فرش دستباف توسط مسئولان است و تیتر اغلب روزنامه ها اعلام اعداد و ارقامی است که میزان صادرات و تولید را نشان می دهد غافل از اینکه آنچه در عرصه فرش از اهمیت بالایی برخوردار است توجه به بهبود هرچه بیشتر کیفیت و حفظ اصالت فرش است نه میزان تولید آن.

کامیابی در ادامه از افزایش تولید فرش دستباف ابراز نگرانی کرد و اظهار داشت: با ظهور صنعت در یک منطقه اصولا باید هنر فرشبافی به عنوان شغل و حرفه دائم از جامعه رخت بربندد و تنها در قالب هنرهای سنتی باقی بماند که متاسفانه در کشور ما در در حال حاضر یک میلیون و 500 هزار نفر بافنده مشغول به کار هستند و در حدود هشت میلیون نفر از مشاغل وابسته به فرش امرار معاش می کنند و این در حالیست که درآمد روزانه هر قالیباف بین دو هزار و 500 تا پنج هزار تومان بوده که تقریبا کمتر از 25 درصد درآمد یک کارگر ساده است.

وی تصریح کرد: در سال گذشته 30 درصد کاهش قیمت فرش و چیزی حدود 20 درصد تورم باعث شده است تا حدود 50 درصد قدرت خرید این قشر پایین بیاید و به این ترتیب بافندگان مجبور هستند برای ادامه زندگی کار را با سرعت بیشتر و دقت کمتر به پایان رسانده و در عوض به قیمتهای پایین بفروشند و این امر بیشترین ضربه را به کیفیت این هنر اصیل وارد می کند.

سرخوردگی بافندگان از عدم اعطای تسهیلات بانکی

تعداد بسیار زیادی از مشاغل جامعه امروز باتوجه به بحران اقتصادی که سراسر جهان را در برگرفته است نیازمند حمایت دولت و مسئولان است که متاسفانه رشته و هنر قالیبافی با کم لطفی دولت و مسئولان مواجه شده است و در حال حاضر تعداد زیادی از قالیبافان کشور و استان خراسان جنوبی با مشکلاتی از قبیل نداشتن بیمه کامل و عدم اعطای تسهیلات دست و پنجه نرم می کنند.

از دیگر مشکلات این قشر زحمتکش ولی ضعیف می توان به نبود کارگاه استاندارد قالیبافی در استان اشاره کرد که مشکلاتی همچون بیماری های تنفسی را در پی داشته و می توان گفت تاکنون هیچ اقدامی از طرف مراجع ذیربط در زمینه رفع آن صورت نگرفته است.

رئیس اتحادیه تولید کنندگان و بافندگان استان از اقدام اتحادیه در زمینه معرفی افراد برای استفاده از بیمه بازنشستگی و از کار افتادگی خبر داد و گفت: متاسفانه به واسطه کامل نبودن بیمه و اینکه تنها 50 درصد حقوق کارگر به وی تعلق می گیرد افراد زیادی از بیمه استقبال نکرده اند.

محمد حسن کامیابی در ادامه عدم اعطای تسهیلات دولتی و بانکی به این افراد را بزرگترین مشکل فرش استان برشمرد و ادامه داد: چون تسهیلات داده شده به بافندگان و تولید کنندگان بسیار ناچیز است و هیچ حمایتی از طرف دولت نمی شوند این افراد قادر به خرید مواد اولیه مرغوب نبوده و در نتیجه کیفیت آن را پایین می آورند و این خود باعث از دست دادن بازارهای داخل و خارج خواهد شد.

وی تصریح کرد: هنگامی که فرد از سراجبار و فشار زندگی وارد عرصه قالیبافی می شود دیگر نمی توان نام هنرمند را به وی اختصاص داد و کار نهایی نیز به عنوان یک اثر هنری جلوه نخواهد کرد زیرا آنچه در درجه اول از اهمیت برخوردار است عشق و علاقه هنرمند به کار هنری بوده و در نهایت تمام عشق و علاقه وی در پس اثری که خلق کرده است، نمایان خواهد شد.

وی بیان داشت: متاسفانه در کشور ما صاحب نظران و مسئولان توجهی به این امر نکرده و در راستای ایجاد مشاغل دیگر برای افراد گام موثری برنداشته اند و این خود سبب خدشه دار شدن هنر فرش بافی می شود.

کامیابی ادامه داد: در درجه اول از مسئولان انتظار می رود که با اعطای تسهیلات و حمایت این قشر ضعیف و شریف در راستای ارتقاء سطح کیفی فرش استان گام برداشته و از طرف دیگر با گسترش صنعت و ایجاد اشتغال سالم برای افراد تولید فرش را به دست هنرمندان بسپارند و به این صورت تنها کسانی در این عرصه باقی خواهند ماند که واقعا به آن علاقه داشته باشند و در نتیجه هنر اصیل و ارزشمند فرش اصالت خود را همچنان حفظ خواهد کرد.

ایجاد رقابت ناسالم در اثر حمایت دولت از قشر خاص

کارشناس رسمی فرش دادگستری از حمایت دو ارگان کمیته امداد امام خمینی (ره) و شرکت سهامی فرش از تعدادی از قالیبافان استان خبر داد و اظهار داشت: در کل کشور قالیبافی و تولید فرش دستباف در اختیار بخش خصوصی قرار دارد و به طور کلی ما مخالف دخالت بخش دولتی در این عرصه هستیم زیرا در کشور ما دولت توانایی حمایت از همه افراد را ندارد و در نتیجه تنها با حمایت قشر خاصی از جامعه رقابت ناسالمی ایجاد کرده و باعث تبعیض در بین افراد خواهد شد.

کامیابی افزود: فرش ایران در تمام دنیا حرف اول را می زند و می توان بیان کرد، 40 درصد بازار فرش دنیا در اختیار ایران است و امیدواریم مسئولان عنایت خاصی به این عرصه داشته باشند تا ارزش این هنر اصیل همچنان حفظ شود و شاهد پرورش استعدادهای ناشناخته هنرمندان در این زمینه باشیم.

آنچه در اینجا ذهن خواننده را به خود مشغول می کند این است که چرا در کشوری که به هنر و پرورش هنرمندان فرش در بین سایر کشورها معروف است آنگونه که باید و شاید توجهی به این رشته نمی کند در حالیکه اگر دولت و سرمایه داران و بانکها در زمینه ارتقاء سطح کیفی فرش دستباف نه افزایش میزان تولید آن سرمایه گذاری کنند منبع درآمد خوبی برای کشور خواهد بود و چه بسا درصد بیشتری از بازار دنیا را در انحصار خود درآورد.

ارتقاء سطح کیفی فرش دستباف کشور جز با حمایت تولید کنندگان و بافندگان، ایجاد کارگاه های استاندارد، افزایش دوره های آموزشی برای بافندگان و ایجاد مشاغل سالم برای کسانی که به اجبار وارد این عرصه شده اند امکان پذیر نخواهد بود.

شاید نیاز است دولت و مسئولان ذیربط نگاه ویژه ای به این عرصه داشته باشند.

فرش خراسان جنوبی با بیش از 600 سال قدمت در حال حاضر به کشورهای آمریکا، آلمان و ایتالیا صادر می شود و در سال گذشته 20 میلیون دلار در آمد داشته است.

کانال عصر ایران در تلگرام

تماشاخانه