ناشناخته بودن گسل مسبب ۳ زمینلرزه‌ای که موجب ویرانی تهران شدند

عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله معتقد است ۳ زلزله موجب ویرانی تهران شده است، ولی اینکه کدام یک از گسل‌ها موجب خرابی تهران شده‌ است، کسی نمی‌داند.

خالد حسامی آذر، عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله ‌شناسی و مهندسی زلزله در نشست تخصصی «ملاحظات ساخت و ساز در پهنه‌های گسلی و آخرین دستاوردهای موجود» که در پژوهشگاه زلزله‌شناسی برگزار شد، گفت: به دلیل فشار صفحه عربستان و هند به سمت ایران، البرز و زاگرس به دلیل این فشار در حال کوتاه شدن هستند، به گونه‌ای که کوه زاگرس ۷ میلی متر در سال کوتاه‌تر می‌شود.

به گزارش ایسنا، گسل‌های ایران سالانه یک تا ۳ میلی متر جا به جایی دارند، ولی این میزان برای همه گسل‌های ایران صادق نیست، بلکه استثناهایی نیز وجود دارد؛ میزان جابه‌جایی گسل تبریز سالی ۸ میلی متر و این میزان برای گسل میناب-زندان ۱۶ میلی متر در سال و در گسل مکران سالانه ۲۰ میلی متر جا به جایی نشان می‌دهد.

حسامی آذر با اشاره به گسل‌های تهران، اظهار کرد: زمینلرزه‌ها در ایجاد فرونشست اثرگذارند، به گونه‌ای که اگر در منطقه‌ای آب‌های زیر زمینی برداشت بی‌رویه شوند و مستعد فرونشست شوند، با رخداد یک زلزله، فرونشست صورت خواهد گرفت.

عضو هیات علمی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی اضافه کرد: ترک‌های زمین ناشی از برداشت آب‌های زیر زمینی در اطراف تهران وجود دارد و اگر جاهایی فرونشست اتفاق نیفتاده باشد، ولی پتانسیل فرونشست را داشته باشد با زلزله، فرونشست رخ می‌دهد.

وی با بیان اینکه بیشتر گسل‌های تهران از نوع معکوس و امتداد لغز است، گفت: گسل‌ها در دو حالت می‌توانند خطرناک شوند؛ یکی به عنوان کانون زمینلرزه و دیگری عامل ایجاد گسیختگی سطحی.

حسامی آذر با بیان اینکه در تهران ۳ زمینلرزه در سال‌های ۱۹۵۸ میلادی، ۱۶۶۵ میلادی و دیگری ۱۸۳۰ رخ داده است. منشا این ۳ زمینلرزه به گسل «مشا» نسبت داده شده است، ولی به غیر از اینها در تهران یک بار دیگر در ۳۰۰ قبل از میلادی یعنی ۲۳۰۰ سال قبل و دیگری در ۸۵۵ میلادی و آخرین زمینلرزه در سال ۷۷ میلادی رخ داده، ولی اینکه کدام یک از گسل ها موجب خرابی تهران شده‌اند، کسی نمی‌داند. در این میان گسل‌های جدیدی مانند گسل پردیس و کوهک لویزان کشف شده است.

وی با طرح این سؤال که آیا گسل شمال تهران فعال است؟ ادامه داد: گسل فعال گسلی است که در ۱۰ هزار سال فعال بوده است، ولی این تعریف در شرایط مختلف متفاوت است، به گونه‌ای که سازمان انرژی اتمی امریکا اعلام کرده که اگر گسلی در ۵۰ هزار سال قبل فعال بوده، گسل فعال تلقی می‌شود تا از این طریق ریسک مخاطره را افزایش دهد. از این رو تعاریف گسل فعال را می‌توان به طور نسبی تغییر داد.

این محقق اضافه کرد: گسل شمال تهران ۳ دهم‌میلی متر در سال حرکت می‌کند و می‌تواند زلزله ۷ را ایجاد کند، ضمن آنکه دوره بازگشت زلزله گسل شمال تهران ۴ هزار سال ذکر شده است.

تماشاخانه