‌فعلاجايی‌در بين‌صادركنندگان گاز نداريم

تهران امروز: «اگر بخواهيم منصف باشيم با توجه به اينكه ايران صادرات گازي در بازارهاي جهاني ندارد، نبايد انتظار مي‌داشتيم تا به سمت دبير كلي اوپك گازي دست يابد.» اين اظهارنظري است كه اكثر منتقدان و كارشناسان انرژي در انتقاد به نحوه عملكرد ايران در بازار جهاني انرژي عنوان كرده‌اند.

اما هيچ يك از اين انتقادات در نهايت سبب نشده تا تصميم‌گيران نفتي ايران قدمي هرچند كوچك براي دستيابي به آنچه با عنوان برنامه‌هاي توسعه‌اي چهار ساله در كشور از آنها ياد مي‌شود، بردارند. اما در اين بين دستيابي به سهميه‌اي براي ايران در بازار جهاني گاز پس از پيشنهاد ايران به روسيه براي تشكيل اوپك گازي، شايد فرصتي مغتنم بود تا ايران بتواند با حضور در اين تشكيلات به عنوان يكي از سه كشور اصلي دارنده ذخاير گاز در دنيا بخشي از وعده‌هاي خود را براي دستيابي به آنچه براي سال 2012 در نظر گرفته، محقق كند. اما برخلاف آنچه پيش‌بيني مي‌شد اگرچه ايران پيشنهاد دهنده اين طرح بود اما در نهايت تنها به عنوان يكي از اعضايي كه تنها از يك حق راي برخوردارند، پذيرفته شد و رياست اين كارتل گازي نيز در اختيار روسيه قرار گرفت و مقر آن نيز قطر معرفي شد. به اين ترتيب بار ديگر اگرچه ايران به عنوان يكي از بزرگ‌ترين دارندگان ذخاير گازي دنيا در جمع ديگري از دارندگان ذخاير انرژي همراه شده بود اما اين بار نيز از فايده‌هاي سياسي و اقتصادي كه حضور در اين كارتل مي‌توانست براي ايران داشته باشد بي‌نصيب ماند.

عراق جلوتر از ايران در بازار جهاني گاز

مهدي حسيني،قائم مقام سابق وزير نفت در دولت خاتمي در اين زمينه معتقد است: اگر بخواهيم منصفانه قضاوت كنيم بايد بگوييم كه در واقع انتخاب روسيه به عنوان دبيركل اوجك رسيدن حق به حق‌دار بود زيرا ايران با وجود داشتن ذخاير غني گاز همواره يك واردكننده گاز بوده و نتوانسته صادراتي در اين بخش از انرژي داشته باشد. چرا كه در حال حاضر روسيه به عنوان دبيركل اين كارتل بيش از 22 درصد از صادرات گاز موردنياز در بازار جهاني و قطر و الجزاير نيز به ترتيب هفت و چهار درصد از بازار جهاني گاز را در اختيار دارند.

 بر اين اساس و در حالي كه به‌خصوص طي چهار سال گذشته همواره بر ميزان واردات خود افزوده‌ايم، نمي‌توانيم انتظار داشته باشيم تا سمت دبيركلي اوپك گازي را به دست ما كه واردكننده هستيم، بسپارند. وي در ادامه با اشاره به عملكرد وزارت نفت در بخش گاز در دولت اصلاحات در گفت‌و‌گو با تهران‌امروز گفت: ما زماني برنامه‌ريزي كرده بوديم تا با افزايش توليد گاز و توسعه پارس‌جنوبي علاوه بر تامين نياز داخلي و صادرات بخشي از گاز به تركيه و نيز تزريق گاز به ميادين نفتي حتي از قطر نيز در بازار جهاني جلو بزنيم و اين برنامه‌اي بود كه براي سال 2012 يعني دو سال آينده ترتيب داده بوديم اما اينك نه تنها هيچ يك از اين كارهاي موردنظر را انجام نداديم بلكه حتي جايگاه ما در بازار جهاني نسبت به قبل تنزل پيدا كرده است. وي در ادامه با اشاره به فعاليت‌هاي عراق براي توسعه ميادين نفتي و گازي اين كشور افزود: عراق در حال حاضر به اندازه كمتر از يك ميدان پارس شمالي گاز دارد اما بر‌اي همين مقدار نيز برنامه‌ريزي كرده تا به نوعي در خط لوله نابوكو حضور داشته باشد و يكي از كشورهاي تامين كننده گاز اين خط لوله باشد اما ايران در مقابل تنها وارد‌كننده‌تر شده و در واقع بايد بگوييم در بين صادركنندگان گاز ايران در حال حاضر جايي ندارد. به گفته حسيني، ايران يكي از توليدكنندگان گاز است كه با ادامه روند موجود مصرف‌كننده نيز باقي خواهد ماند البته در اين بين هر سال نيز با افزايش مصرف داخلي بر ميزان واردات گاز افزوده خواهد شد.

در زمان حضور ما در وزارت نفت تقريبا بين صادرات و واردات بالانس وجود داشت به‌طوري كه همان ميزاني كه از تركمنستان گاز دريافت مي‌كرديم به همان اندازه نيز به تركيه صادر مي‌كرديم و حتي ميزان توليد در كشور به اندازه‌اي بود كه مقدار كمي گاز نيز براي صادرات داشتيم اما از دو يا سه سال پيش تاكنون همزمان به وقوع سرماي سخت زمستان و توقف واردات گاز از تركمنستان همواره از ميزان گاز صادراتي به تركيه كم كرديم و در مقابل گاز بيشتري از تركمنستان وارد كرديم تا آنجا كه اكنون بالانس توليد و مصرف گاز در كشور منفي است.

چراغ پارس‌جنوبي خاموش است

علي شمس‌اردكاني نيز در گفت‌و‌گو با تهران‌امروز، انتخاب نشدن ايران به‌عنوان مقر اين سازمان يا دبيركل اوپك گازي را امري عادي دانست و گفت: ايران به عنوان يكي از واردكنندگان گاز در دنيا، نبايد انتظار داشته باشد كه دبيركل كارتل صادركنندگان گاز باشد. وي افزود: ايران طي سال‌هاي گذشته با وجود اينكه براي توسعه پارس جنوبي برنامه‌ريزي‌هاي بسياري انجام داده بود اما اقدام مناسبي در اين زمينه انجام نداده است. براي همين هم در حال حاضر نه‌تنها گازي براي صادرات ندارد بلكه واردكننده نيز محسوب مي‌شود. بر همين اساس در جمع صادركنندگان گاز نيز خيلي نمي‌تواند جايي داشته باشد يا حرفي براي زدن داشته باشد. در واقع اگرچه توسعه ميدان گاز پارس جنوبي را 10 سال ديرتر از قطر آغاز كرديم اما نتوانستيم سرمايه‌گذاري موردنياز براي توسعه اين ميدان عظيم گازي را جذب كنيم.شمس اردكاني در ادامه با بررسي اقدامات صورت گرفته در دولت‌هاي قبلي براي توسعه پارس‌جنوبي گفت: در دوره رياست‌جمهوري هاشمي‌رفسنجاني به فكر توسعه ميدان گازي پارس‌جنوبي افتاديم و بعد از برنامه‌ريزي‌هاي مختلف براي توسعه اين ميدان، در نهايت در دولت خاتمي بخشي از اين توسعه را با سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي انجام داديم و پنج ميدان گازي به‌طور كامل به بهره‌برداري رسيد. در عين حال بخشي از توسعه فازهاي بعدي نيز آغاز شد اما از چهار سال گذشته تاكنون با اعمال تحريم‌ها و تغيير سياست‌هاي ايران در قبال سرمايه‌گذاران، عملا چراغ توسعه و سرمايه‌گذاري در پارس‌جنوبي خاموش شد. وي ادامه داد: در مقابل توقف فعاليت‌هاي ايران در ميدان گازي پارس‌جنوبي در حال حاضر قطر بيش از 40 ميليون دلار بيش از سهم خود ميعانات گازي از اين ميدان مشترك برداشت مي‌كند كه همراه اين ميزان ميعانات گازي 25 ميليون متر مكعب گاز موجود است اما ايران نه از برداشت ميعانات گازي بهره‌اي مي‌برد و نه به ميزان مصرف داخلي توليد دارد!

قطر 50 ميليارد دلار بيش از سهم خود برداشت كرده است

«جايگاه ايران در آينده بازار جهاني گاز همزمان با انتخاب روسيه به‌عنوان دبيركل اوپك گازي و نيز حضور الجزاير و قطر به عنوان پايه‌گذاران اين كارتل را چگونه مي‌توان در نظر گرفت؟»

اين پيشنهاد در دولت هاشمي رفسنجاني همزمان با پيشنهاد ايجاد خط لوله صلح از سوي من عنوان شد.

يعني شما پيشنهاد دهنده اين طرح بوديد؟

بله اين طرح را همزمان با ارائه پيشنهاد براي شكل گيري خط لوله ايران – هند داده بودم. در اين طرح براي توسعه و جذب سرمايه‌گذاري خارجي براي 12 فاز پارس‌جنوبي برنامه‌ريزي كرده بوديم كه معادل روزانه 300 ميليون متر مكعب گاز مي‌شد و بعد از جذب سرمايه‌گذاري و توسعه اين ميادين قرار بود، ايران يكي از فروشندگان اصلي گاز در دنيا باشد اما در طول اين سال‌ها ايران فرصت‌سوزي كرد و بسياري از مديران نفتي دليلي براي جذب سرمايه‌هاي خارجي نمي‌ديدند. در واقع به نظر من سوال اصلي شما نبايد دليل عدم انتخاب ايران به عنوان دبيركل اوپك گازي باشد.

بر اين اساس مي‌توانيد فرض كنيد دبيركل اوپك گازي هم بوديم اين سمت هم نمي‌توانست تاثيري در حضور ما در بازار جهاني گاز داشته باشد چون واقعيت اين است كه ما جايي در بازار جهاني گاز نداريم.

ايران به هند و چين دل‌خوش كرده است

شمس اردكاني در بخش ديگري از گفت‌و‌گوي خود با تهران‌امروز با اشاره به عملكرد ضعيف ايران در جذب سرمايه‌گذاري‌هاي خارجي گفت: تفسيرها و تعبيرهاي غلط از قانون‌هاي موجود در صنعت طي سال‌هاي گذشته به‌گونه‌اي بوده كه ما از 15 سال گذشته كه تحريم‌ها به شكل كنوني جدي نبود نيز خودمان را تحريم كرده بوديم. در واقع از كودتاي مرداد 1332 اين سابقه ذهني غلط در ذهن بسياري از مديران شكل گرفت و اين در حالي بود كه همين افراد داشتند دنياي سال 1370 را با ذهنيت 40 ساله گذشته ورق مي‌زدند.