گزارشی از آخرين مراحل ساخت مختارنامه

فارس: كارگردان «مختارنامه» عقيده دارد: ساخت كارهاي مذهبي و ديني قسمت آدم‌هاست و به اين مساله خيلي معتقدم. بين ترين و روشن‌ترين آن هم همين سريال «مختارنامه» است.

مختار ابوعبيده بن ثقفي 5 سال بعد از حادثه خونين كربلا و يكسال بعد از نهضت «توابين» با هدف خونخواهي حسين بن علي عليه‌السلام و انتقام از قاتلان شهداي كربلا قيام كرد. در اين قيام افرادي شمار كشته‌شدگان در قيام مختار را بالغ بر 3000 نفر از جمله: عمربن سعد و پسرش شمربن ذي الجوش، حكيم بن طفيل، زيادبن مالك، خولي، منقذبن مره، عبدالله بن اسيد، سنان، زيدبن رقاد، مالك بن بشر، حرمله، عمروبن حجاج و...گفته‌اند.

اين قيام تاريخي طي چند سال اخير توسط «داوود ميرباقري» كارگردان سريال ماندگار «امام علي(ع)» به تصوير كشيده شده و اين روزها مراحل پس توليد خود را سپري مي كند.«عليرضا علويان» و «ايرج شهزادي» تدوين و صداگذاري اين سريال را انجام مي‌دهند.

سريال «مختارنامه» در بيش از چهل قسمت داستان زندگي و قيام «مختار ابو عبيده بن ثقفي» ملقب به ابواسحاق را در مقاطع مختلف زندگي وي روايت مي‌كند.

* ... و ناگهان «مختارنامه» پيش آمد

داوود ميرباقري كه اين روزها مشغول نظارت بر تدوين سريال است، درباره ساخت اين سريال گفت: من برخي از خط كشي‌ها را قبول ندارم. مسير حركت در نهايت قرار است مرا به جايي برساند كه بايد برسم. اين جور وقتي نگاه مي‌كنم، كار برايم عزيز مي‌شود. جزء به جزء آن برايم عزيز مي‌شود و آن قدر به آن وابسته مي شوم كه اگر ببينم يك جاي كار كدر است، خش بردار است و آن طور كه مي‌خواهم نيست، آن را به هم مي‌ريزم.

وي افزود: ساخت اين جور كارها، قسمت آدم‌هاست و به اين مساله خيلي معتقدم و بين ترين و روشن ترين آن هم همين سريال مختار است. من اصلا در فكر و ذهنم نبود و داشتم آماده مي شدم كه سريال سلمان را بسازم و در مسير پيش توليد آن كار، ناگهان «مختارنامه» آمد وسط و به هر حال شرايطي پيش آمد كه من را به اين سمت حول داد و 7 الي 8 سال مرا درگير خود كرد.

ميرباقري ادامه داد: الان 6 الي 7 ماه است كه ما كار تصويربرداري را به پايان رسانده و وارد مرحله پس توليد شده‌ايم. با توجه به حجم بسيار زياد كار الان حدود 30 اپيزود را در تدوين بسته‌ايم و همزمان مراحل فني ديگر نيز ادامه دارد، اما يك بخشي از بخش پس از توليد كه به نظر من حساس‌ترين بخش كار است، بخش جلوه هاي ويژه است كه در اين بخش، متأسفانه تا به حال هيچ اتفاقي نيفتاده است و كم كم دارد دير مي‌شود. مقداري مسائل و مشكلات مالي باعث شده تا نتوانيم اين بخش را همزمان با تدوين راه اندازي كنيم. اين مرحله از لحاظ فني بسيار پيچيده است و كار به شيوه 35 ميليمتري شده و برگردان اين كار براي كامپيوتر و انجام عمليات فني روي آن و برگردان دوباره آن به فيلم پيچيده و پرهزينه است. الان تنها مساله نگران كننده كار در پس توليد همين بخش است و بخش هاي ديگر هيچ مساله‌اي ندارد و با سرعت و دقت و حساسيت جلو مي‌رويم.

كارگردان مجموعه تلويزيوني «امام علي(ع)» اظهارداشت: براي اين كه بتوانيم يك پلان را قابل قبول دربياوريد و يك فضايي را به مخاطب منتقل كنيد، 10 الي 15 ثانيه مي‌توانيد و وقت داريد كه يك نما را برداشت كنيد و همان فضا را از لحاظ باورپذيري به مخاطب منتقل مي‌كنيد. جلوه‌هاي ويژه همين ويژگي كامپيوتري نيز همين ويژگي را دارد. ممكن است حجمش خيلي زياد نباشد، اما هنري است كه از جهات مختلف، ابعادش، اندازه‌اش و اتفاقي كه در آن مي‌افتد، محاسبه شده تا در اين زمان كم بهترين اثرگذاري را داشته باشد.

وي تصريح كرد: مختار در مجموع حدود 20 هزار پلان دارد كه فكر مي كنم روي حدود 200 پلان بايد اصلاحاتي صورت بگيرد و چون فكر مي‌كردم سيكل پيچيده باشد، سعي كرديم 80 درصد اتفاقاتي را كه مي‌افتد، سرصحنه بازسازي كنيم و آنهايي كه نمي‌شد را بناست با كامپيوتر بازسازي كنيم. در حقيقت قرار نيست كامپيوتر چيزي را از بنا براي ما بسازد بلكه يك پلان هايي را ترميم و اصلاح مي‌كند.

ميرباقري با بيان اين كه متاسفانه يك تصوري وجود دارد كه وقتي كار فيلمبرداري سريالي تمام مي‌شود، آن هم سريالي مثل مختار كه پروژه بسيار سخت و پيچيده‌اي است، انگار ديگر تمام شده، بيان داشت: مرحله پس توليد بسيار حساس‌تر است و حساسيت‌اش اگر بيشتر از توليد نباشد، كمتر از آن نيست. نمي شود در اين مرحله كار را تمام شده تلقي و آن را رها كرد.

* از ريشه‌هاي موسيقي سنتي تا تم‌هاي عاشورايي

وي همچنين درباره موسيقي سريال «مختارنامه» اظهارداشت: ما بعد از مذاكرات بسيار زياد و گذراندن مراحل مقدماتي و مذاكره با يكسري از آهنگسازها، به اين نتيجه رسيديم كه آقاي توسلي بيش از ديگران انرژي و انگيزه براي كاركردن دارد. حقيقتش در موسيقي مثل بخش‌هاي ديگر سريال بيشتر به دل آدم‌ها تكيه كردم تا به فن و دانش و تواناييشان. البته اين بدان معنا نيست كه توانايي‌ها را ناديده بگيرم، اما به اين نتيجه رسيدم كه او انرژي كافي را دارد و جلساتي داشتيم و با علاقه بسياري سرصحنه‌ها حضور پيدا مي‌كرد كه فكر مي‌كنم خيلي موثر است و من قطعه‌هايي را شنيدم كه بسيار درخشان بود و اميدوارم يك موسيقي فوق‌العاده را در اين كار بشنويم.

ميرباقري ادامه داد: با توجه به اين كه بخشي از مختارنامه از لحاظ محتوايي به كربلا برمي گردد، ريشه‌هاي بسيار زياد و زمينه‌هاي بسياري داشتيم و كافي است شما به موسيقي نوحه‌هاي تاريخ كه در راستاي واقعه عاشورا ساخته شده، توجه كنيد. ما هم در همين راستا تحقيق و كاوش كرديم و علاقه‌مند بودم كه ريشه‌هاي موسيقي «مختارنامه» به نوعي به ريشه‌هاي موسيقي سنتي برگردد.

وي تصريح كرد: به هرحال موسيقي كار تم‌هاي مختلف دارد و در بخشي كه بيشتر عاشورايي است، از اين بخش استفاده مي‌شود و بقيه نيز ريشه‌هاي عربي دارد و به هرحال با فضاهاي متفاوت و شخصيت‌هاي متفاوت به موسيقي‌هاي مختلفي نياز خواهيم داشت و همه اين‌ها را تفكيك كرده‌ايم. فعلا آنچه شنيدم و آنچه كه ساخته شده، تم‌هاي عاشورايي دارد.

* تا تابستان سال 89 روي آنتن مي‌رود

كارگردان مجموعه تاريخي «مختارنامه» همچنين درباره زمان پخش اين سريال نيز گفت: به صورت طبيعي بايد پس از مجموعه «در چشم باد» نوبت به پخش مختار برسد. من هم فكر مي‌كنم زمان خوبي است و حدودا بهار و اوايل تابستان سال 89 است. منتها مشروط به اين كه اتفاقاتي كه بناست بيافتد، ظرف چند روز آينده بيافتد و ما هم بتوانيم سال آينده كار را به پخش برسانيم و دوستان بايد قرارداد ببندند تا ما بتوانيم كار را بدون مشكل به پخش برسانيم.

ميرباقري در پاسخ به اين سوال كه اگر امروز سريال مختار را دوباره مي‌ساختيد، آيا تغييري با آنچه كه الان ساخته شده، داشت يا خير، تصريح كرد: شما آن روزي كه تمركز مي‌كني و يك سكانس تصويربرداري مي‌كني، فكر مي‌كني كه اي كاش جايي از آن را تغيير مي‌دادم. اگر حقيقت اين تمركز هنري وجود داشته باشد، اين اتفاق طبيعي است و هنرمند در هر لحظه به خلق كردن مي‌انديشد و خلق كردن كار بدي نيست.

وي ادامه داد: من اگر ساخت مختار را امروز شروع مي كردم، جور ديگري آن را مي‌ساختم. اما آنچه الان است، همه توان و فهم و شعور من بوده است و در مرحله اي كه درگير كار بوده ام، چيزي كم نگذاشته‌ام. حالا ممكن است بگويم شايد مي توانستم بهتر بسازم اما در آن موقع بضاعت من در همين اندازه بود و از اين سريال بيش از همه آنچه كه ساخته ام، رضايت دارم و به آنچه كه مي خواستم رسيدم و انشاء الله اين احساس در زمان پخش نيز به مخاطب منتقل شود.

* ميرباقري يكي از پيش‌قدمان است

به گزارش فارس، اكبر زنجان پور كه در اين سريال نقش سعيد ابن مسعود ثقفي، عموي مختار را بازي مي كند، درباره اين سريال گفت: هم متن، هم كارگرداني، هم بازي ها، فضاسازي ها و... همه به دقت بسيار انجام شده است.

همچنين اميد زندگاني نيز كه ايفاگر نقش مسلم در سريال مختار است، اظهارداشت: مسلم را همه از طريق تعذيه و مداحي ها مي شناسند. اين مساله كار بازيگر را سنگين تر مي كند. اينكه تصوري از حضرت مسلم دارند و اينكه من بتوانم در ارائه اين تصوير موفق باشم، كار را مشكل تر مي‌كند. ضمن اينكه من بايد افكار آقاي ميرباقري را درست انتقال بدهم و توقعي كه از اين شخصيت دارند را درست انتقال بدهم. من مطمئنم كه كارهاي آقاي ميرباقري همه خوب هستند و اين كار در راس قرار خواهد گرفت.

مهدي فخيم‌زاده نيز كه خود ساخت مجموعه تاريخي «تنهاترين سردار» را در پرونده كاري خود دارد، درباره مجموعه مختار گفت: ميرباقري يكي از پيش قدمان اين كار است. يعني او قبل از اينكه من هم اين كار را انجام بدهم، او اينگونه كارها را انجام مي‌داد و پيشكسوت اين كار است. انگيزه دارد و شناخت بالايي دارد. فكر مي‌كنم سال‌ها بگذرد و نتوان آن را تكرار كرد و معناي واقعي كار فاخر كه مي‌گويند مختار است و حاصل شناخت، خلاقيت و درك يك فيلمساز از تاريخ و تلاش و صبر و حوصله چندين ساله‌اش است و كار موفقي است كه باعث افتخار همه است.

* مختار يك علوي دوآتشه است

مختار يك علوي دوآتشه است كه عشق و ارادت زيادي به خاندان پيامبر دارد. سياست مداري كهنه‌كار و باهوش و در عين حال جنگاوري بي‌نظير است. مختار سياست را خوب مي‌شناسد. فرمانده كارداني است و در شجاعت و بي‌باكي بي‌مثال است.

شهرت مختار به دليل قيامي است كه پس از واقعه عاشورا با هدف خونخواهي از شهداي دشت كربلا توسط او شكل ‌گرفت و به پيروزي رسيد. در زماني كه مردم كوفه از امام حسين(ع) براي آمدن به كوفه دعوت كردند؛ او و قبيله‌اش نيز به طرفداري از امام حسين(ع) حركت خود را آغاز كردند. اما مختار توسط عبيدالله‌بن‌زياد دستگير و روانه زندان ‌شد. او در روز عاشورا در زندان بود.

توطئه بني‌اميه براي قتل او به نتيجه نرسيد و در نهايت او بعد از آزادي از زندان، با شعار يالثارات الحسين(ع) قيام خود را عليه اشقياء كربلا آغاز كرد. قيامي كه به قصاص تمامي قاتلان كربلا و در نهايت تشكيل حكومتي شيعه و عدالت محور منجر ‌شد.

* سريالي در سه بخش

سريال «مختارنامه» سه بخش دارد كه در بخش نخست جواني زندگي مختارثقفي و در دو بخش ديگر ميانسالي تا شهادت وي را به تصوير مي‌كشد.

در اين مجموعه فريبرز عرب‌نيا، نقش مختار را ايفا مي‌كند و از ديگر بازيگران اين سريال به ترتيب حروف الفبا مي‌توان به اسامي زير اشاره كرد:

ابراهيم آبادي، داوود آريا، روژان آريامنش، انوشيروان ارجمند، فرهاد اصلاني، محمود اردلان، كريم اكبري مباركه، عباس اميري، رحمان باقريان، مريم بوباني، اسماعيل پورستار، پرويز پورحسيني، معصومه تقي‌پور، علي جاويدفر، محمود جعفري، بهناز جعفري، صدرالدين حجازي، شهرام حقيقت‌دوست، محمدرضا حق‌گو، الهام حميدي، ميرصلاح حسيني، عليرضا خندان، اسماعيل خلج، حسين خاني‌بيك، مسعود خدا‌بخشيان، ماه‌چهره‌خليلي، آهوخردمند، حبيب دهقان‌نسب، نصرت دستمردي، جعفر دهقان، رضا كيانيان، رضارويگري، داوود رشيدي، بهزاد رحيم‌خاني، امين زندگاني، جواد زيتوني، فريدون ‌سوراني، محمد‌علي سليمان‌تاش، بهرام شاه‌محمدلو، جمشيد شاه‌محمدي، عنايت شفيعي، ولي‌الله شيراندامي، رامونا شاه، محمد صادقي، شهرزاد صفوي، مهرداد ضيائي، مصطفي طاري، ژاله علو، حميدرضا عطايي، احمد علامه‌دهر، شهرام عبدلي، حديث فولادوند، مهدي فخيم‌زاده، تورج‌‌فرامرزيان، محمدفيلي، هوشنگ‌ قوانلو، فريبا كوثري، حسن‌ كاخي، شهره‌‌لرستاني، مظفرمقدم، حسن‌مير‌باقري، حامد ميرباقري،امير مولوي،صالح ميرزاآقايي، حميد مظفري، نسرين مقانلو، احمد نمازي، فرخ نعمتي، عزيز هنرآموز، كاظم هژيرآزاد، محمد يگانه، حسن پورشيرازي، اكبر زنجان‌پور و... اشاره كرد.

عوامل پشت صحنه اين سريال نيز عبارتند از:

نويسنده و كارگردان: داود ميرباقري، تهيه‌كننده: محمود فلاح، نويسندگان اوليه: حسن ميرباقري، محمد بيرانوند، مدير فيلمبرداري: عظيم جوانر‌وح، تدوين‌گر: مهدي حسيني‌وند، چهره‌پردازي: عبدالله اسكندري، مسعود ولدبيگي، محقق تاريخ اسلام: حجت‌الاسلام رسول جعفريان.