جزئياتي از مناقشه ايران و عراق بر سر ميادين نفتي

   
حاشيه هاي اختلاف بر سر ميادين مشترك نفتي ايران و عراق كه حتي چندي پيش خبرها از سربازكشي دو كشور براي اعمال حقوق قانوني خود درباره اين ميادين نفتي خبر مي دادند از جمله مسائلي است كه در روابط رو به گسترش دو كشور چندان مورد توجه قرار نگرفته و همين امر سبب وارد شدن ضرر و زيان هاي بسيار گرديده است.

به گزارش پرچم: جمهوري اسلامي ايران و عراق در طول مرز مشترك خود كه در برخي نقاط آن ابهاماتي وجود دارد و قلمرو هر كشور به درستي مشخص نشده است، داراي پنج مخزن نفتي مشترك هستند‏.‏

مخازن نفتي مشترك ايران و عراق نفت شهر (نفت شاه سابق)، دهلران، پايدار غرب، آزادگان و يادآوران (حسينيه ‏-‏ كوشك سابق) هستند‏.‏ چندي پيش بدنبال جنجال راه افتاده از سوي رسانه هاي غربي، طرف عراقي مدعي شد نيروهاي ايراني چاه نفتي فكه كه بخش ايراني آن پايدار غرب نام دارد، را به تصرف خود درآورده اند‏.‏
اين درحاليست كه تحركي از سوي ايران صورت نگرفته بود و تعدادي از كاركنان شركت نفت مناطق مركزي ايران مانند روال گذشته مشغول فعاليت در ميدان پايدار غرب بودند‏ كه بخش عراقي اين ميدان هنوز توسعه و بهره برداري نشده است‏.‏

جمهوري اسلامي ايران در زمان حاضر از ميادين نفتي دهلران، پايدار غرب و نفت شهر به صورت مشترك با عراق نفت توليد مي كند و دو ميدان يادآوران و آزادگان نيز در مراحل مختلف توسعه قرار دارند‏.‏
ميدان نفت شهر در فاصله ‏100‏ كيلومتري شمال غربي ايلام و ‏230‏ كيلومتري جنوب غربي كرمانشاه واقع شده است، ادامه ميدان نفت شهر در عراق به نام ميدان نفت خانه معروف است‏.‏ ميدان نفت شهر در سال ‏1923‏ در تاقديس نفت شهر كشف شد‏.‏ ميدان نفت خانه بخش عراقي ميدان نفت شهر نيز در سال ‏1927‏ توسط شركت نفت انگليسي و عراق كشف شد‏.‏

اين ميدان تنها ميدان نفتي در حال توليد استان كرمانشاه به ميزان ‏10‏ هزار بشكه در روز است‏.‏ ذخيره اين ميدان ‏692‏ ميليون بشكه نفت و از نوع سبك و درجه خلوص ‏42‏ است‏.‏ ميدان نفتي دهلران در سال ‏1351‏ كشف شد‏.‏ ذخيره درجاي نفت اين ميدان چهار ميليارد و ‏212‏ ميليون بشكه است كه ‏635‏ ميليون بشكه آن قابل برداشت است‏.‏ در دوران جنگ تحميلي چاههاي اين ميدان به آتش كشيده و توليد نفت از آنها متوقف شد‏.‏ از ميدان نفتي دهلران تا سال‏1370‏ حدود ‏12‏ ميليون بشكه نفت برداشت شده است‏.‏

سنگ مخزن اين ميدان سازندهاي سروك، پابده و آسماري مي باشد‏.‏ نفت خام دهلران داراي ‏43/3‏ درجه ‏API‏ و درصد وزني گوگرد آن ‏2/7‏ است‏.‏

ميدان نفتي پايدار غرب كه مورد منازعه اخير دو كشور ايران و عراق بود در سال ‏1359‏ كشف شد‏.‏ نفت ميدان پايدار غرب از نوع سنگين است (درجه سبكي نفت در لايه آسماري آن ‏17/9‏ درجه و لايه بنگستان آن ‏21/4‏ درجه است) و فشار طبيعي مخزن به تنهايي پاسخگوي استمرار توليد نفت نيست‏.‏ از اين رو وجود تلمبه هاي نفت بر سر چاه ها ضروري است‏.‏ جمهوري اسلامي ايران اكنون روزانه ‏24‏ تا ‏25‏ هزار بشكه نفت از ميدان پايدار غرب توليد مي كند‏.‏

ميدان آزادگان داراي دو بخش شمالي و جنوبي است و توليد زودهنگام از بخش جنوبي آن به ميزان ‏25‏ هزار بشكه در روز از سال گذشته آغاز شده است‏.‏ اين ميدان از بزرگترين ميادين نفتي در ايران و جهان به شمار مي رود كه در سال ‏1376‏ كشف شد‏.‏ اين ميدان در محدوده‏>‏اي به وسعت ‏20‏ در ‏75‏ كيلومتر در‏80‏ كيلومتري غرب اهواز در منطقه دشت آزادگان واقع شده است‏.‏

ميدان نفتي آزادگان شمالي در ‏120‏ كيلومتري غرب اهواز، منطقه مرزي بين ايران و عراق واقع شده است‏.‏ از لايه هاي نفتي تاقديس ژئوفيزيكي آزادگان مي توان به سازندهاي كژدمي، ايلام و فهليان اشاره كرد‏.‏ لايه مخزني ايلام داراي نفت سنگين و درجه خلوص ‏17‏ درجه است و ذخيره آن حدود ‏5‏ ميليارد و ‏8‏ ميليون بشكه برآورد شده است‏.‏

قرارداد توسعه مرحله اول ميدان آزادگان شمالي در دي ماه ‏1387‏ بين شركت سي‏.‏ان‏.‏پي‏.‏ سي و شركت ملي نفت ايران به ارزش يك ميليارد و ‏760‏ ميليون دلار منعقد شد‏.‏ توليد از مرحله اول ‏75‏ هزار بشكه در روز پيش بيني شده است‏.‏

ميدان مشترك نفتي ديگر ايران و عراق، ميدان يادآوران (مخازن حسينيه‏/>‏ كوشك سابق) است‏.‏ اين ميدان از تركيب دو ميدان يا تاقديس حسينيه و كوشك تشكيل شده است‏.‏ تاقديس حسينيه در ناحيه دزفول شمالي در مجاورت و بموازات خط مرزي و مشترك بين ايران و عراق و چاه حسينيه به فاصله‏21‏ كيلومتري شمال غربي چاه دارخوين ‏2‏ و حدود ‏43/5‏ كيلومتري شمال غرب چاه خرمشهر‏1‏ و حدود ‏30‏ كيلومتري جنوب چاه كوشك ‏1‏ واقع شده است‏.‏

اولين لرزه نگاري در تاقديس حسينيه در سال ‏1375‏ انجام و در سال ‏1379‏ كشف شد‏.‏ در سال ‏1381‏ ميدان نفتي حسينيه با يك ميليارد و ‏500‏ ميليون بشكه ذخاير نفت تثبيت شد و با ادامه عمليات اكتشاف مشخص شد كه فاصله بين دو ميدان نفتي كوشك و حسينيه نيز مخزن نفت است‏.‏ بينابين ميادين كوشك و حسينيه فاصله اي است كه ظاهرا محل مخزن جديد است‏.‏ مجموع ميادين كوشك و حسينيه و حد فاصل تازه كشف شده بين اين دو ميدان به نام يادآوران تغيير نام داد‏.‏

ميادين آزادگان و يادآوران بترتيب در مجاورت ميادين مجنون و سنباد عراق واقع شده‏>‏اند ولي در مورد ارتباط (ساختماني و پيوستگي مخزني) اين ميادين اطلاعي در دسترس نيست‏.‏

قرارداد توسعه ميدان يادآوران در آذرماه ‏1386‏ بين شركت ملي نفت ايران و شركت سينوك چين به برآورد اوليه ‏2‏ ميليارد دلار منعقد شد‏.‏ مجموع ذخيره نفت درجا و ميعانات گازي اين ميدان حدود ‏20‏ ميليارد بشكه برآورد شده كه ‏3‏ ميلياردو ‏600‏ ميليون بشكه آن قابل استحصال است‏.‏