اطلاعات ذي قيمت کميته انگليسي بررسي جنگ عراق

اعتچند روز پيش فرصتي دست داد که به تماشاي يکي از جلسات بررسي نقش دولت انگليس در حمله به عراق بنشينم. شنيده بودم که اين جلسات مدتي است آغاز شده و تا يک سال ديگر هم ادامه خواهد يافت و طي آن شخصيت ها و وزيران تاثيرگذار در روند جنگ و در نهايت توني بلر نخست وزير وقت انگلستان به پرسش هاي کميته ويژه پاسخ خواهند داد و حتي اخبار آن را خوانده بودم.

اين کميته پنج نفره از شخصيت هاي معتمد قصد بازجويي و بازپرسي ندارد و بيشترين نتيجه کارش جمع آوري خطاهايي است که صورت گرفته تا به عنوان تجربه در دسترس نخست وزيران و مديران بلندپايه دولت انگليس طي سال هاي آينده قرار گيرد و به هيچ وجه نمي توان کار آن را قضايي دانست.

البته قابل انکار نيست که اين جلسات در زماني اجرايي شده است که غرب به ويژه امريکا و انگليس به اين نتيجه رسيده اند که محاسبات آنها و اطلاعاتي که از سيستم هاي امنيتي خود درباره عراق گرفته بودند کاملاً اشتباه بوده و در ضمن فشاري که جنگ به امريکا و انگليس و در حد کمتر به ساير کشورهاي اروپايي وارد آورد، سرمنشاء مشکلات امروزين اقتصاد جهان بوده است و اگر اين جنگ که هزينه هاي سرسام آوري به امريکا و انگليس تحميل کرد، در کنار جنگ افغانستان آغاز نمي شد، شايد اقتصاد جهان مسير ديگري را مي پيمود و امريکاييان گرفتار مشکلات اقتصادي روز که کاهش درآمدها، ورشکستگي و بيکاري از نشانه هاي آن است، نمي شدند.

جلسه يي را که من ديدم شامل پرسش از دستيار ارتباطات توني بلر نخست وزير انگليس بود که اطلاعات زيادي درباره ملاقات ها و گفت وگوهاي بلر با بوش رئيس جمهور وقت امريکا داشت و متن برخي از آنها را که مربوط به جنگ بود، براي اعضاي کميته بازگفت.

وي مي گفت توني بلر ابتدا معتقد به عمل به وسيله سازمان ملل متحد بود و بعداً با حمله به عراق و سرنگوني صدام حسين موافقت کرد.

وي همچنين گفت دولت امريکا مدت ها بود در فکر تعويض رژيم بعثي و سرنگوني صدام حسين بود و حتي اين عقيده از زمان رياست جمهوري کلينتون امر شايعي در امريکا شده بود چرا که او نيز براي سرنگوني صدام تلاش مي کرد تا اينکه جرج بوش توانست به اين تصميم جامه عمل بپوشاند.

البته پيشتر نيز شخصيت هايي درباره جنگ عراق شهادت داده بودند که يکي از مهمترين آنان رئيس سازمان اطلاعات خارجي انگليس «ام آي 6» بود. او گفته بود اگر کشورش از شدت خشونت هاي پس از جنگ آگاه مي بود شايد در جنگ شرکت نمي کرد و اضافه کرده بود تنها کسي که خشونت ها را پيش بيني کرد حسني مبارک رئيس جمهوري مصر بود که کسي حرف او را باور نکرد.

معاون وقت وزارت خارجه انگليس نيز در شهادت خود گفته بود انگليس تا سال 2002 موافق حمله يي نبود ولي يک سال پيش از حمله با آن موافق شد. سفير انگليس در سازمان ملل نيز گفته است به علت نامشروع بودن جنگ تهديد به استعفا کرده بود، چرا که مي دانست اکثر کشورهاي جهان با آن مخالفند.

البته گفتني است که دادستان کل انگليس در زمان حمله نيز چندي پيش فاش کرد به آقاي نخست وزير هشدار داده بود جنگ عراق غيرقانوني است و به آيين نامه يي در اين زمينه مربوط به سازمان ملل متحد اشاره کرده بود.پرسش ها و پاسخ هاي مطرح شده در اين کميته بسيار جالب بود و به نظر مي رسد کسي که به دنبال پژوهش مسائل جاري و گذشته منطقه خاورميانه و عراق باشد از اين جلسات مي تواند اطلاعات بسياري کسب کند و حتي تحليل اطلاعات جلسات گذشته و آينده اين کميته اطلاعات مفيدي از طرز عمل دستگاه هاي اطلاعاتي و غيراطلاعاتي انگليس و هدف و نقش دولتمردان يک دوره از تاريخ آن کشور به دست مي دهد.

گرچه اطلاعات محرمانه به هيچ وجه در اين جلسات گفته نمي شود و اين دسته از اطلاعات از طريق ام آي6 و وزارت خارجه وارد بايگاني محرمانه مي شود تا حدود 30 سال بعد بخش هايي از آن در دسترس عموم قرار گيرد ولي همين ميزان از اطلاعات براي پژوهشگران و حتي ديپلمات هاي کشورهاي منطقه به ويژه ايران بسيار ذي قيمت است و انتظار مي رود ميز انگلستان در وزارت امور خارجه در جمع آوري و تحليل آنها تلاش کند تا به اطلاعات مهم آن دست يابد.

يک نکته جالب در جلسه يي که من شاهد پخش تلويزيوني آن بودم و ساير جلسات که از طريق اينترنت دنبال کردم و باعث نوشتن اين يادداشت کوتاه شد طرز برخورد کميته با شخصيت هاي پاسخ دهنده و بالعکس بود. با اينکه اينک کاملاً روشن شده است که عمل دولت توني بلر و وزيران او در دنباله روي تقريباً کورکورانه از برنامه هاي امريکا در عراق بيشترين زيان ها را به اقتصاد و ديپلماسي انگليس وارد آورده است و سازمان اطلاعات اين کشور درباره گزارش هاي مربوط به سلاح هاي شيميايي و کشتار جمعي که بعداً اثري از آن در عراق ديده نشد زير سوال رفته است، ولي احترامي که در اين جلسات طرفين براي يکديگر قائل بودند، بسيار مهم است. همه جا از توني بلر به عنوان يک مقام عالي تصميم گيرنده نام برده شده است و هيچ نوع بي احترامي طي جلسات صورت نگرفته است. حتي چه در متن هاي منتشر شده و چه در برنامه مستقيم تلويزيوني نديدم و نشنيدم که از تصميمات گرفته شده به عنوان اشتباه سياسي يا استراتژيک نام ببرند. چرا که همگان پذيرفته اند که قوه مجريه کشور را بر اساس آراي مردم به حزب اکثريت سپرده اند و توني بلر توسط اين حزب به نخست وزيري منصوب شده و تصميمات او به صورت قانوني اجرا شده است.

بهروز بهزادي