اصفهان و از دست دادن سریع شواهد تاریخی و فرهنگی

ایلنا: دفتر نمایندگی شورای بین المللی بناها و محوطه های تاریخی در ایران(ایکوموس) با انتشار بیانیه ای نگرانی خود را از اجرای عملیات عمرانی در ایجاد زیرگذر و پارکینگ در میدان عتیق اصفهان و مناطق مجاور آن و تخریب مدارک تاریخی و باستان‌شناختی این محدوده اعلام کرد.

ایکوموس ایران در بخش های دیگری از بیانیه خود نسبت به اتفاقات پیش آمده در اصفهان ابراز نگرانی جدی کرد.

متن کامل بیانیه ایکوموس ایران به شرح زیر است:

اصفهان از دوران باستان تا امروز – بویژه در دوران درخشش فرهنگ اسلامی – به استناد تمامی تحقیقات علمی دانشمندان جهان از منظر فرهنگ شهرسازی و معماری، الگویی برای جهان اسلام بوده است. اصفهان آل بویه و سلجوقی و صفوی همانند بغداد عباسی و قاهره فاطمی، شُهره در تاریخ و فرهنگ بشری است. لذا مطمئناً اقدامات اخیر در دست انجام در اصفهان -این نگین فرهنگ و هنر تاریخ ایران- در تاریخ سیاست‌گزاری و مدیریت شهری این سرزمین کهن به ثبت خواهد رسید. در حال حاضر، این اقدامات موجب نگرانی جامعة فرهنگی ایران شده است.

متاسفانه طرح‌های به ظاهر عمرانی در دست اجرا در پهنه کهن شهر، اصالت و یکپارچگی طبیعی و تاریخی و فرهنگی این حوزه را به مخاطره جدی انداخته است. در حالی‌که در همین زمان شهر استانبول، با حفظ ارزش‌های تاریخی و فرهنگی خود، به عنوان پایتخت فرهنگی اروپا برگزیده شده؛ اما در مقابل آثار ارزشمند اصفهان چه آن‌ها که در روی خاک مشهودند و چه آن‌هایی که در زیر خیابان‌ها و میادین امروزی مدفونند، در جریان این اقدامات بی رویه، پایمال و درهم ریخته و نابود می‌شوند و در این مسیر حقوق فرهنگی و تاریخی گذشتگان و آیندگان تضییع می‌گردد.

اخیراً در میدان عتیق اصفهان که یکی از مهمترین محوطه‌های باستانی و تاریخی کشور است، با شتاب زدگی بسیار به احداث زیرگذر به روش متداول در “محوطه‌های فاقد هرگونه ارزش تاریخی فرهنگی” و حفاری وسیع بدون پشتوانه علمی و فرهنگی اقدام شده است. این در حالی است که هسته اصلی شهر از گذشته‌های دور و بخصوص از آغاز دوران اسلامی تا به امروز به صورت یکپارچه در زیر و روی این محوطه ارزشمند جای گرفته است.

براساس اطلاعات و تصاویر دریافت شده از اجرای عملیات عمرانی در ایجاد زیرگذر و پارکینگ در میدان عتیق اصفهان و مناطق مجاور آن، و به دلیل عمق خاکبرداری و ساخت‌‌وساز بی رویه به عمل آمده، مدارک تاریخی و باستان‌شناختی این محدوده به شدت دچار آسیب و تخریب شده است.

ایکوموس ایران با اعلام نگرانی جدی از وضعیت پیش آمده از مسئولین، رسانه ها، دانشگاهیان، سازمانهای مردم نهاد و علاقمندان به میراث فرهنگی و تاریخی می‌خواهد تا با توجه به عملیات در حال اجرا در این محدوده بسیار ارزشمند، نسبت به وظایف علمی و عملی خود به هر شکل اقدام نمایند. تا بدین ترتیب شان، ارزش، اصالت و یکپارچگی کالبدی و منظری پهنه در برگیرنده میدان عتیق و مسجد جامع -که به شهادت متخصصان به موزه تاریخ معماری دوره اسلامی شهرت دارد و به عنوان الگوی مساجد جامع در بسیاری از شهرهای جهان اسلام شناخته شده است- از خطر به دور مانده و هدف اصلی دخالت در بافت تاریخی که احیای راستین جسم و جان هسته تاریخی شهر است محقق گردد.