شمُردن یا شماردن؟

عصر ایران؛ مهرداد خدیر- دوستی با اشاره به عنوان (تیتر) یکی از خبرهای پربازدید ما (طرفداران ترامپ: نَشمارید/ طرفداران بایدن: همه را بِشمارید) پرسیده است: جدای بحث های سیاسی و انتخاباتی و به لحاظ واژگانی،«شماردن» درست است و فعل امر و نهی آن (بشمار و نشمار) یا شمردن با دو فعل امر و نهی (بشمُر و نشمُر)؟ و به عبارت دیگر باید نوشت: بشمارید یا بشمُرید؟

نزد من، زبان معیار همان است که سعدی در گلستان و بوستان نوشته و به همین خاطر ابایی از به‌کارگیری واژۀ «اولی‌تر» ندارم چون بارها سعدی به کار برده است و سعدی در بوستان «شماردن» آورده است:

ز خود بهتری جوی و فرصت شمار
که با چون خودی گم کنی روزگار

  با این حال فردوسی در زبان بر سعدی حق تقدم دارد و در شاهنامه چنین سروده است:

یکایک بر او برشمُر هر چه هست
ز گنج و ز تاج و ز تختِ نشست

با این وصف پاسخ روشن می شود: چون سعدی از «شماردن» استفاده کرده و فردوسی از «شمُردن»، هر دو درست است! (هر چند اگر قرار بر مته بر خشخاش گذاشتن باشد می‌توان گفت: "شمار" در "فرصت شمار" در واقع به معنی "دان" است: غنیمت‌دان! و صحبت از شمردن نیست یا در شعر فردوسی "برشمردن" آمده نه "شمردن")

شاید هم کسانی خُرده بگیرند که در این های و هوی و بحث بر سر شمارش (شمردن) آرا این چه نکته‌ای است؟ (راستی همین که " شمارش" داریم و " شِمُرش" نداریم از ترجیح اولی حکایت می‌کند). آری، اما پرسشی بود و پاسخی داده شد.

چندان که عُبید زاکانی می‌نویسد: «یکی پرسید: قیمه به "قاف" کنند یا به "غین"؟ گفت: ای برادر! "غین" و "قاف" بگذار که قیمه به گوشت کنند.»

باشد که این «شمارش» یا «شمردن» هم گوشت را به قیمه‌های ما بازگرداند!