آیا واقعا بین تشکیل ساواک و دکتر مصدق ارتباطی وجود داشت؟

عصرایران- نصرت‌الله امینی (زاده خرداد ۱۲۹۴، اراک – درگذشته ۳۱ فروردین ۱۳۸۸)، فعال سیاسی ایرانی بود. او بعد از آزادی دکتر مصدق از زندان و در دوران تبعید او در احمدآباد وکیل دکتر مصدق بود.او در فاصله سالهای 1331 تا 1332 شهردار تهران بود و در دولت دکتر مصدق برای مدتی هم رییس بازرسی نخست وزیری بود. وی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 هم در دولت مهندس مهدی بازرگان برای مدتی استاندار فارس بود. او در سال 1362 با پروژه تاریخ شفاهی هاروارد مصاحبه کرد و در این مجال به اشاره او به تصویب قانون امنیت اجتماعی در دوران دکتر مصدق و حواشی مربوط به آن می پردازیم:

«این‌جا بنده دلم می‌خواهد یک مسئله‌ای را عنوان کنم که بعضی‌ها همیشه به آقای دکتر مصدق ایراد می‌گرفتند که آقا این سازمان امنیت در زمان آقای دکتر مصدق این قانونش تصویب شده. این یک اشتباه لفظی است. آن چیزی‌ که در زمان آقای دکتر مصدق تصویب شد قانون امنیت اجتماعی بود نه سازمان امنیت.

نصرت الله امینی در جوانی در کنار دکتر مصدق- نصرت الله امینی در دوران پیری

قانون امنیت اجتماعی این بود که اگر در دهات عده‌ای شلوغ می‌کنند یا در کارخانجات کمیسیونی متشکل از رئیس دادگستری و دادستان و رئیس شهربانی یا رئیس ژاندارمری تصمیم می‌گیرند که این شخص را یا اشخاص را به یک نقاطی که حتماً آن نقطه خوش آب‌وهوا باشد و بد آب و هوا نباشد برای یک مدت محدودی که از یک سال کمتر باشد تبعید کنند و تازه در آن‌جا ذکر شده است که این تصمیم قابل شکایت است در محکمه استیناف و باید خارج از نوبت رسیدگی بشود و رأی دادگاه استیناف قطعی است.»

قانون امنیت اجتماعی اساسا چه بود؟

در پاییز سال 1331 دکتر محمد مصدق نخست وزیر وقت با استفاده از لایحه اختیارات 6 ماهه که مجلس شورای ملی دوره هفدهم به او تفویض کرده بود، قانونی را تصویب کرد با نام قانون امنیت اجتماعی. این قانون که 9 ماده و چند تبصره داشت مجموعه ای گسترده تر از آن چه را در صحبت های نصرت الله امینی آمد مورد پوشش قرار می داد و تمرکز قابل توجه آن بر روی جلوگیری از اعتصابات و شورش ها در سازمان ها و اداره جات دولتی طراحی شده بود و گرچه برگزاری اجتماعات را آزاد می دانست اما شرط آن این بود که این اجتماعات به خشونت کشیده نشود و مخل نظم عمومی نباشد.

اما 4 سال بعد که سازمان اطلاعات و امنیت کشور(ساواک) تشکیل شد بسیاری از منتقدان دکتر مصدق، قانون اجتماعی تصویب شده در دوران او را مقدمه و اساس قانون تشکیل ساواک دانستند و تاکنون هم این مساله مورد اختلاف بین طرفداران و مخالفان دکتر مصدق بوده است.

بیشتر بخوانید:

جلسه بین مقامات سفارت شوروی و آمریکا در مورد آینده محمدرضا پهلوی/ دو سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ پیش بینی آن ها چه بود؟

چه کسانی در ۲۴ بهمن سال ۱۳۵۷ قصد کودتا داشتند؟

وقتی محمد رضا پهلوی پرسید چه کسی حکومتش را نجات می دهد و از جواب شوکه شد

تماشاخانه

دو دقیقه جلوه‌های ویژه که زبان بصری سینمای اکشن و گیم‌ها را برای همیشه تغییر داد (تماشا کنید)

دو دقیقه «خشونت واقعی و بی‌رحم» در سینمای گانگستری (تماشا کنید)

فیلم های دیگر