چرا ترک سیگار برای زنان سخت‌تر از مردان است؟

روزنامه ایران نوشت: گاهی افراد به دلیل اضطراب، استرس و افسردگی یا برای افزایش سرخوشی و تمرکز به مصرف تفریحی مواد مخدر یا سیگار روی می‌آورند. این مصرف معمولاً در مراسم‌ها، تفریحات یا حتی در چالش‌هایی مانند شب‌های امتحان و مشکلات زندگی اتفاق می‌افتد.

بسیاری از این افراد تصور می‌کنند مصرف هرازگاهی، آنها را معتاد نمی‌کند و هر زمان بخواهند می‌توانند آن را کنار بگذارند. برخلاف این عقیده، به دلیل مواد شیمیایی موجود در مخدرها و محرک‌ها و تأثیر آنها بر نورون‌های مغزی، بعد از مدتی مغز به این مواد اعتیاد پیدا می‌کند و به بدن دستور مصرف بیشتر می‌دهد.

افراد برای بازگشت به همان حالت سرخوشی و آرامش اولیه مجبور می‌شوند دوباره آن را مصرف کنند، البته هر بار دوز بیشتر. اما برای این مسأله راهکارهایی وجود دارد تا پس از مدتی، مغز مجبور نباشد دستور وابستگی به مواد مخدر یا محرک را صادر کند و فرد بتواند بدون مصرف بیرونی به حالت طبیعی و پایدار برسد.

زنان هنگام ترک با چالش‌های بیشتری روبه‌رو هستند

فاطمه رجلانی، روانشناس و نوروتراپیست با بیان اینکه تفاوت‌های زیستی و روانشناختی همراه با عوامل فرهنگی نقش مهمی در سختی یا آسانی ترک مواد دارند، می‌گوید: «زنان به دلیل فشارهای روانی و نیازهای خاص هنگام ترک با چالش‌های بیشتری روبه‌رو هستند، در حالی که مردان به دلیل انگیزه‌های متفاوت، فرآیند ترک برایشان ساده‌تر است. عموماً زنان دیرتر از مردان به مصرف مواد مخدر، محرک یا سیگار روی می‌آورند، اما ترک این مواد برایشان سخت‌تر است. در مقابل، مردان سریع‌تر به اعتیاد دچار می‌شوند و راحت‌تر قادر به ترک هستند. عوامل زیستی، روانشناختی و فرهنگی در این تفاوت‌ها نقش دارند.

فشارهای اجتماعی بر زنان بیشتر است و همین فشارها باعث می‌شود بعضی از زنان برای کاهش افسردگی، اضطراب یا حتی کاهش وزن به مصرف مواد محرک روی بیاورند. این مواد به آنها کمک می‌کند تا اضطرابشان کاهش یابد و آرام‌تر شوند، اما هنگام ترک همین نیازهای روانی و فیزیولوژیکی باعث می‌شود ترک کردن برایشان سخت‌تر باشد. در مقابل، مردان معمولاً برای شروع مصرف مواد هدفشان کاهش اضطراب نیست، بلکه بیشتر به دنبال آرامش، سرخوشی یا افزایش لذت هستند. گاهی هم برای بهتر بودن حالشان در جمع دوستان یا افزایش سطح سروتونین مصرف می‌کنند. بنابراین فشار روانی اولیه در مردان کمتر است و ترک برایشان راحت‌تر، چون انگیزه‌هایشان بیشتر لحظه‌ای و لذت‌جویانه است، نه براساس نیازهای روانی عمیق‌تر.»

مسیر دشوار ترک سیگار برای زنان

رجلانی با اشاره به اینکه هورمون‌ها در رفتارهای مرتبط با مصرف سیگار و مواد مخدر در زنان نقش مهمی دارند، می‌گوید: «به طور خاص، در روزهای تخمک‌گذاری که سطح هورمون استروژن بالاتر است، مغز میزان پاداش‌دهی به نیکوتین را افزایش می‌دهد و همین باعث می‌شود لذت ناشی از مصرف بیشتر احساس شود. در نتیجه، وسوسه و تمایل زنان برای مصرف در این دوره‌ها شدت می‌گیرد.

برعکس، در روزهای لوتئال یعنی پایان دوره قاعدگی، سطح استروژن کاهش می‌یابد و میزان پاداش‌دهی مغز نسبت به نیکوتین کمتر می‌شود. بنابراین، تمایل و وسوسه برای مصرف مواد در این دوره‌ها کاهش پیدا می‌کند و ترک کردن آسان‌تر می‌شود. در مجموع، روزهای ابتدایی قاعدگی و زمان تخمک‌گذاری که سطح استروژن بالاست، برای ترک یا کاهش مصرف چالش‌برانگیزتر هستند، درحالی‌که روزهای لوتئال وسوسه کمتر است و شرایط برای ترک مساعدتر می‌شود.» 

به‌گفته این روانشناس و نوروتراپیست، نوع ماده (سیگار، الکل، مواد مخدر) تفاوت جنسیتی در ترک را تغییر می‌دهد.

او با بیان اینکه نوع ماده اعتیادآور نقش مهمی در سختی یا آسانی ترک دارد، می‌گوید: «عوامل بیولوژیکی، هورمونی، روانی و محیطی، همگی در فرآیند ترک مواد اعتیادآور نقش دارند و هر جنسیت نیازمند رویکردهای متفاوت در درمان و حمایت است. به ‌طور مثال در مورد سیگار، ترک آن برای زنان دشوارتر از مردان است. دلیل آن هم به پاسخ کمتر زنان به جایگزین‌های نیکوتین و داروهای جسمانی مانند وارنیکلین برمی‌گردد، چرا که فرآیند متابولیزه کردن نیکوتین برای آنها سخت‌تر است. همچنین، لذت ناشی از نیکوتین در زنان بیشتر است و تغییرات هورمونی و نوسانات خلقی مرتبط با چرخه قاعدگی باعث می‌شود وسوسه ترک در آنان مداوم‌تر و نوسانی‌تر باشد.

در مورد الکل، تأثیر محیط اجتماعی بسیار پررنگ است. الکل بیشتر در جمع‌ها و محیط‌های اجتماعی مصرف می‌شود و وسوسه آن در چنین شرایطی افزایش می‌یابد. بنابراین سختی ترک در زنان و مردان تقریباً به میزان یکسان است. در مورد مواد مخدر سنگین، تفاوت‌ها آشکارتر است. زنان هنگام ترک بیشتر از نظر روانی و هیجانی آسیب می‌بینند و ممکن است دچار مشکلات عاطفی شوند. در مقابل، مردان در ترک موادی مانند هروئین بیشتر با دردهای جسمانی و عضلانی شدید مواجه می‌شوند که برایشان آزاردهنده‌تر است.»

کرملین: فعلا مذاکره‌ای با آمریکا نداریم

تماشاخانه

مردهایی که نه برای زنان که برای «حقوق مردها» مهریه ۱۴ سکه‌ای را تصویب کردند؛ اصلاح قانون یا تضعیف حقوق زنان؟ (فیلم)

سوتی بد پیمان قاسم خانی جلوی استاد شجریان ؛ یکی از ضایع‌ترین خاطرات زندگیمه (فیلم)

فیلم های دیگر