عصر ایران- در بیانیۀ پایانی چهارمین کنگرۀ مجمع فرهنگیان ایران اسلامی که در 13 ماده انتشار یافته هشدار داده شده: شکاف طبقاتی، توزیع ناعادلانه ثروت، ناترازی انرژی، عدم روزآمدسازی زیرساختهای بنیادی، تورم و بیکاری، تخصیص بودجههای کلان به نهادها و سازمانها بدون درنظرگرفتن بهرهوری و محاسبه هزینه-فایده، سطح نارضایتی اجتماعی را بهگونهای چشمگیر افزایش داده است.
در این بیانیه همچنین آمده:
* جامعه ایران در شرایط کنونی با مجموعهای از چالشهای عمیق سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مواجه است؛ چالشهایی که ریشه اصلی آنها را باید در تضعیف سرمایه اجتماعی و شکاف فزاینده میان دولت و ملت جستوجو کرد. این شکافها که نتیجه سالها عدم اعتماد متقابل و فقدان فضای گفتمان سازنده است، همکاری ملی برای حل مسائل کلان کشور را با دشواری جدی روبهرو ساخته است.
* فقدان وفاق ملی نهتنها ثبات سیاسی و انسجام اجتماعی را تهدید میکند، بلکه توان کشور را برای مقابله با چالشهای اقتصادی و بینالمللی نیز تضعیف کرده است. امروز، ساختار حکمرانی و منافع ملی تحتتأثیر تحریمهای گسترده و فلجکننده، رویکرد انفعالی سیاست خارجی توأم با ابهام استراتژیک در عرصه بینالمللی و مدیریت ناکارآمد داخلی با خطرهای جدی مواجه شده است.
* بدیهی است آموزشوپرورش بهعنوان سنگبنای توسعه پایدار، ضامن انسجام ملی و اساس تربیت و ارتقای سرمایه انسانی، آیینه تمامنمای وضعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و … کشور است. مشکلات معیشتی ناشی از تورم، عدم اجرای کامل قانون رتبهبندی، فوقالعاده ویژه و خاص، تبعیض در نظام پرداخت، فقدان امکانات بیمهای، رفاهی و مسکن، بخشی از فشارهایی است که نقشآفرینی مؤثر معلمان را با محدودیتهای فراوان مواجه ساخته است.
* از سوی دیگر ضعف شایستهسالاری در مدیریت ارشد و سیاستگذاریهای غیر آیندهنگر، عدم توجه به تحولات و تغییرات سریع جهانی، پافشاری بر تمرکزگرایی، فقدان عدالت آموزشی، فرسودگی زیرساختها، عدم شناخت نسل جدید، و ناآشنایی با روشهای مؤثر، در پرهیز از تکروی و تکصدایی و ناآشنایی مدیران با تحولات جهانی و رویکردهای مشارکتی، نقش اجتماعی و حرفهای معلمان را بیش از پیش تضعیف نموده است.
* مجمع فرهنگیان ایران اسلامی ضمن تأکید بر استقلال فکری، هویتی و اصلاحطلبانه خود آمادگی دارد در چارچوب مردمسالاری و بر پایه نگاه واقعبینانه آیندهنگر و عدالتمحور، با هدف توسعه همهجانبه و پایدار و تقویت سرمایههای انسانی و ملی، با همه نهادهای تصمیمساز و تصمیمگیر برای گفتوگوی ملی در حوزه مهم آموزشوپرورش همکاری کند.
مواضع مجمع فرهنگیان از این قرار برشمرده شده است:
۱-ضرورت وفاق ملی و گفتمانسازی
ایجاد بسترهای مناسب برای گفتوگوی ملی میان تمامی جناحهای سیاسی و گروههای اجتماعی یک ضرورت اجتنابناپذیر است. متأسفانه دولت چهاردهم فرصتهای متعددی را برای گفتوگوی جدی در دانشگاهها، وزارتخانهها و نهادها در طول بیش از یک سال گذشته از دست داده و تقریباً عمده تصمیمات خود را بدون دریافت نظر ذینفعان اتخاذ کرده که بیاعتمادی بین دولت و ملت را تشدید نموده است. راهحل اصلی، شکلدهی گفتگوهای سازمانیافته و مؤثر اجتماعی با مشارکت نمایندگان واقعی اقشار مختلف جامعه، نخبگان فکری، شخصیتهای مستقل و نمایندگان جریانها و جناحهای سیاسی است که بتوانند با تدوین راهبردهای کلان کشور با رویکرد اجماعی، زمینهساز خروج از بنبست سیاسی فعلی گردند.
۲- بازنگری و اصلاح جدی سیاست خارجی و ضرورت تعامل سازنده با جهان
دامنه انتقاد از سیاست خارجی انفعالی بالا گرفته و تأکید بر ضرورت بازنگری در رویکردهای دیپلماتیک برای رفع تحریمها و استفاده از ظرفیتهای بینالمللی برای تأمین منافع ملی و رفع موانع اقتصادی مطالبه عمومی است که باید حاکمیت با تغییر پارادایم در دیپلماسی کشور به آن پاسخ دهد. بهبود روابط با همه کشورهای جهان و از جمله غرب، بهویژه حل مسائل مزمن با آمریکا از طریق مذاکره، با تأکید بر عزت، حکمت و مصلحت میتواند زمینهساز رفع تحریمها و جذب سرمایههای خارجی و بازیگری مؤثرتر ایران در منطقه و جهان شود. محور مناسبات با کشورها باید بر دوستی و یافتن نقاط اشتراک برای کسب و حفظ منافع ملی متمرکز شود نه بر دشمنیها.
۳- حقوق شهروندی و آزادیهای مدنی
آزادی بیان ضرورتی اخلاقی و شرطی بنیادین برای پیشرفت و توسعه جامعه است. توجه به مطالبه شهروندان در تضمین حقوق اساسی از جمله آزادی بیان، دسترسی آزاد، آسان و سریع به اطلاعات و امکان بهرهمندی از فضای مجازی پویا و امن بدون محدودیتهای غیرمنطقی در عرصه فرهنگ و ارتباطات مطالبه قطعی و مسلم است. این امر باید جایگزین سیاستها و رویکردهای کنترلگرایانه و محدودسازی کنونی شود.
۴- عدالت اجتماعی و مبارزه با فساد
مهمترین مطالبه عمومی، بهویژه فرهنگیان، اجرای فوری سیاستهای توزیع عادلانه ثروت، ایجاد سیستم شفاف نظارت عمومی بر درآمدها و هزینههای نهادهای دولتی و غیردولتی و مبارزه قاطع با فساد بهعنوان ریشههای اصلی نابرابریهاست. تورم بالا، رکود تورمی، بحران در صندوقهای بازنشستگی، واردات روزافزون بنزین و مصرف بالای آن، تعمیق ناترازیهای مالی، ارزی و انرژی، بحران فقر و توزیع ناعادلانه منابع و سیاستهای ناترازیساز، چالشها و تهدیداتی جدی برای ثبات اجتماعی و امنیت ملی محسوب میشوند که نیازمند اصلاحات عمیق و برنامهریزی مؤثر هستند. راهحل فوری این اَبَربحرانها، مهار تورم، ایجاد اشتغال پایدار، مبارزه جدی با فساد سازمانیافته و گشایش در عرصه تعاملات بینالمللی است.
۵- انتخابات شوراهای شهر و روستا
در شرایط پیچیده کشور، مشارکت فعال عموم مردم بهویژه فرهنگیان در انتخابات شوراهای شهر و روستای پیشِرو ضرورتی غیرقابل انکار است. شوراهای شهر و روستا میتوانند موتور توسعه محلی و آموزشی باشند و با اولویتدهی به پروژههای فرهنگی و آموزشی، در توسعه پایدار شهری و روستایی نقشآفرینی کنند. اختصاص کرسیهای ثابت برای نمایندگان فرهنگیان درشوراهای شهر و روستا و توسعه فضاهای آموزشی عمومی از الزامات بهبود کیفیت زندگی شهری است.
۶- حکمرانی آموزشی با مشارکت ذینفعان
مسائل آموزشوپرورش چنان پیچیده شده که نیازمند اعمال حکمرانی مشارکتی بر اساس گفتوگوی واقعی با تمامی ذینفعان بهعنوان یک راهبرد اجماعی است. تمرکزگرایی افراطی، خلاقیت و ابتکار مدارس را محدود کرده است. واگذاری اختیارات و اعطای استقلال به مدرسه، مشارکت مؤثر معلمان، اولیا و سایر ذینفعان، تقویت نقش شورایعالی آموزشوپرورش با حضور واقعی نمایندگان فرهنگیان و تقویت نقش تشکلهای مستقل معلمان میتواند به مدیریت اثربخش آموزشی کمک کند.
۷- ضرورت حاکم شدن تفکر و نگاه انتقادی
آینده ایران و نظام آموزش و پرورش نیازمند بازنگری وسیع است تا این فرسایش و درماندگی آموزش متوقف شود. باید روحیه مطالبهگری و پرسشگری تقویت شود و از توان تفکر انتقادی و قدرت تحلیل عمیق معلمان استقبال گردد تا کنشگری و عاملیت انسانی در دانشآموزان و معلمان تقویت شود و امکان تحول در آموزشوپرورش فراهم گردد.
۸- معیشت و منزلت معلمان شاغل و بازنشسته
فقدان تناسب درآمد با هزینههای واقعی زندگی موجب فرسودگی شغلی معلمان و کاهش کیفیت آموزش شده است. فرهنگیان درسراسر کشور بازنگری فوری در قانون نظام رتبهبندی و طراحی «نظام رفاهی جامع» شامل مسکن، بیمه، مسکن استیجاری، وامهای کمبهره و افزایش حقوق متناسب با تورم را بهعنوان مطالبه قطعی و لازمالاجرا در اولویت خواستههای بحق خود قرار دادهاند.
۹- تحول در برنامههای درسی
برنامهها و محتوای آموزشی کنونی با نیازهای جامعه و مهارتهای قرن بیستویکم همخوانی ندارد. ضرورت بازنگری در محتوای آموزشی با تأکید بر مهارتهایی نظیر تفکر نقاد، خلاقیت، سواد دیجیتال و مهارتهای اجتماعی از جمله مطالبات آحاد ذینفعان نظام آموزشوپرورش است.
۱۰- عدالت آموزشی
شکاف عمیق آموزشی در کل کشور میان مناطق برخوردار و غیربرخوردار، عدالت آموزشی را نقض کرده و کشور را دچار فرسایش جدی نموده است. توجه ویژه رئیسجمهور به عدالت آموزشی و برگزاری جلسات متعدد در خصوص آموزشوپرورش شایسته تقدیر است؛ اما نتایج این جلسات منجر به سیاستگذاریهای تحولی و مؤثر متناسب با نیازهای جامعه و دانشآموزان نگردیده و نتوانسته تبدیل به گفتمان ملی و اجتماعی فراگیر گردد. تخصیص بودجه مبتنی بر شاخص محرومیت، نوسازی فوری مدارس تخریبی و همچنین تبدیل مدارس به کانونهای تابآوری اجتماعی در مناطق محروم از راهکارهای تحقق عدالت آموزشی است.
۱۱- اقتصاد آموزشوپرورش
بودجه ناکافی آموزشوپرورش، کیفیت آموزشی را بهشدت تحتتأثیر قرار داده است. افزایش سالانه یکدرصد بودجه آموزشوپرورش از بودجه عمومی کشور و افزایش سالانه یکدهم درصد بودجه آموزشوپرورش از تولید ناخالص داخلی و شفافیت در تخصیص منابع از ضروریات تحول آموزشی است.
۱۲ - دانشآموزان نسل Z و آلفا
سیستم آموزشی کنونی کشور با نیازها و ویژگیهای نسل زد و آلفا که با مفاهیمی چون بومیان دیجیتال، فردگرایی، ساختارشکنی و نگرش جهانی روبهرو است، بیگانه است و سیستم فعلی پاسخگوی آنها نیست. «برنامه درسی منعطف» با تأکید بر مهارتهای دیجیتال و کارآفرینی، ارتقای مهارتهای فردی، تابآوری، همدلی، مهارتهای گروهی و روانشناسی نوجوانی ضروری است. همچنین بهکارگیری هنر در یادگیری و برنامهریزی برای اوقات فراغت پربار میتواند به نیازهای نسل جدید پاسخ دهد.
۱۳- مدیریت اثربخش مدارس
مدرسه کانون هر تحول و نوآوری در نظام آموزشی است. بار اداری سنگین، مدیران مدارس را از مأموریت اصلی خود دور کرده است. کاستن از بروکراسی و تشریفات اداری، توانمندسازی مدیران مدارس و بازتعریف مدرسه بهعنوان کانون تحول میتواند به مدیریت اثربخش مدارس بینجامد.
در پایان،اعضای چهارمین کنگره مجمع فرهنگیان ایران اسلامی از سراسر کشور به پشتوانه ظرفیتهای مردمی و سرمایه اجتماعی فرهنگیان کل کشور ، از تمامی نهادهای حاکمیتی، نمایندگان مجلس و دولت میخواهد با گوش سپردن به صدای فریاد فرهنگیان و دانشآموزان، تصمیمگیری درباره مسائل راهبردی آموزشوپرورش را از سطح سخنرانی به مرحله سیاستگذاری مؤثر و پاسخگو ارتقا دهند و گامهای عملی برای نجات آموزش و پرورش ایران و ساختن آیندهای روشن برای همه ایرانیان عزیز بردارند.
پربیننده ترین پست همین یک ساعت اخیر