مدرنیسم سوسیالیستی؛ تجلی آرمان شهر با زبان صریح و بی پرده بروتالیسم (+تصاویر)

عصر ایران - پس از پایان جنگ جهانی دوم، کشورهای بلوک شرق تحت لوای یک ایدئولوژی نوین و یک سبک معماری منحصر به فرد به نام «مدرنیسم سوسیالیستی» به بازسازی خود پرداختند. این جنبش معماری، با تکیه بر بروتالیسم و بتن خام، نه تنها پاسخی به نیازهای ضروری زمانه بود، بلکه بیانی رادیکال از آرمان های یک نظام سیاسی جدید محسوب می شد.

تولد یک ایدئولوژی در دل بتن

مدرنیسم سوسیالیستی صرفا یک سبک واحد نبود، بلکه یک جنبش دولتی بود که اصول معماری مدرن (مانند عقلانیت و دوری از تزئینات) را برای خدمت به اهداف جمعی سوسیالیسم بازتفسیر کرد. هدف اصلی معماری، فراتر از زیبایی شناسی، اثبات پیشرفت تکنولوژیک، برانگیختن غرور مدنی، و تاکید بر برتری ایدئولوژیک بر گذشته و غرب سرمایه داری بود.

بروتالیسم: زیبایی در سادگی خام

بروتالیسم که ریشه در اصطلاح فرانسوی béton brut به معنای «بتن خام» دارد، نقشی محوری در شکل دهی به منظره شهری بلوک شرق ایفا کرد. این سبک ویژگی های زیر را داشت:

• ساختارهای یکپارچه (مونولیتیک): تاکید بر ساختارهای بزرگ، حجیم و صلب.
• مواد نمایان: استفاده از مصالح ساختمانی نمایان، به ویژه بتن بدون روکش.
• ترکیبات هندسی جسورانه: استفاده از اشکال هندسی ساده و قدرتمند.

بتن به دلیل هزینه پایین، فراوانی و بار نمادین (انتقال حس قدرت، دوام، و گسست از معماری بورژوازی) به مصالح انتخابی این دوران تبدیل شد.

مقیاس عظیم و زندگی جمعی

در شهرهایی مانند بلگراد، صوفیه، شرق برلین، مسکو و مینسک، هجوم ساخت و سازهای بزرگ آغاز شد. این ساختارها، که اغلب توسط معماران دولتی طراحی می شدند، بر استانداردسازی و تولید انبوه متمرکز بودند.

میکرورایون ها: کل محله ها با استفاده از پنل های بتنی پیش ساخته، در قالب مناطق مسکونی خودکفا ساخته شدند. این محله ها نه تنها مسکن، بلکه مدارس، درمانگاه ها و فضاهای اشتراکی را برای تامین زندگی برنامه ریزی شده و جمعی سوسیالیستی فراهم می کردند.

ساختمان های مدنی: وزارتخانه ها، تئاترها و بناهای یادبود نیز با نسبت های اغراق آمیز و اشکال دراماتیک ساخته می شدند تا اقتدار و پایداری نظام را به نمایش بگذارند.

میراثی که دوباره کشف می شود

پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، بسیاری از این ساختمان ها به عنوان یادگارهایی از یک «ایدئولوژی شکست خورده» یا آثاری «زشت و سرکوبگر» کنار گذاشته شده یا تخریب شدند.

با این حال، امروزه موج جدیدی از قدردانی در حال شکل گیری است. محققان، عکاسان و معماران با دیدی تازه به این ساختارها نگاه می کنند و آن ها را نه تنها اسناد تاریخی، بلکه آثار بلندپروازانه و اغلب رویایی می دانند که در مقیاسی بی نظیر، آرمان شهر سوسیالیستی را محقق می ساختند.

درخواست خانه سینما از قوه قضاییه: تشکیل کمیته حقیقت‌یاب در ارتباط با بازداشت بازیگران

بیشتر بخوانید:

نماد معماری مدرنیسم سوسیالیستی اسلواکی(+تصاویر)

تماشاخانه

خداحافظی با شکارچی طنزآمیز روزمرگی / ما زیر ذره بین نگاهش بودیم (فیلم)

مردهایی که نه برای زنان که برای «حقوق مردها» مهریه ۱۴ سکه‌ای را تصویب کردند؛ اصلاح قانون یا تضعیف حقوق زنان؟ (فیلم)

فیلم های دیگر