عصر ایران؛ مهرداد خدیر- صدا و سیما و نهادهای رسمی برای روز مادر سنگ تمام گذاشتند. برای صدمین بار فیلم "مادر" ساختۀ علی حاتمی را هم از شبکۀ آیفیلم تماشا کردیم که انصافا شاهکار است و آدم سیر نمیشود اگرچه بخشهای جمشید آریا و مرحوم نادره -که از مادرهای دوست داشتنی سینمای ایران است- با کلیت فاخر فیلم همخوان نیست.
روز مادر اما به پخش و تماشای چند بارۀ فیلم مادر و آداب دیگر محدود به این نیست تا گلی و کادویی بخریم و به مادرانمان اهدا کنیم و آنها که این گوهر را از دست دادهاند با گلی بر سر مزار و فاتحه یاد مادر را زنده کنند.
در این روز و به صورت ناخواسته و خلاف اراده و میل اقتدارگرایی ایرانی که به جای مردم تصمیم میگیرند و از طرف مردم سخن میگویند پرسشهایی هم در ذهن درمیگیرد و پیشاپیش باید از امامان محترم جمعه خاصه جناب علمالهدی عذرخواهی کرد چون مطلوب آنان انقیاد و اطاعت کامل و بی چون و چراست نه طرح سؤال و ابهام و اصلا انگار رابطۀ اصول گرایی رادیکال با تفکر مثل رابطۀ جن و بسمالله است و شاید به سبب همین است که لمپنیسم را بر اندیشه ترجیح میدهند و به خاطر همین به تعبیر دوست همکارمان از دکتر حمید رضا صدر و امیر حاجرضایی به فحش خواهر مادر خداداد عزیزی رسیدیم که البته تقصیری متوجه این آخری نیست چون از هر گونه تربیت مدنی محروم بوده و باید بر دیگران خرده گرفت که با اطلاع از خصایص او باز هم به او آنتن زنده میدهند و لابد کارشناسان دیگر حاضر نمیشوند ولو با قول کادوهای اسپانسر با محمد حسین میثاقی در یک قاب قرار گیرند.
باری، از روز مادر دور نیفیتم! پرسش اصلی این استک اگر بهشت زیر پای مادران است -که هست- چون بزرگان گفتهاند چرا مادران از برخی حقوق طبیعی محروماند؟ وقتی لایق بهشت خداوندی اند چرا در این دینا برای برخی حقوق طبیعی و انسانی باید گیسو سپید کنند؟
اگر مادر، شایسته تکریم است-که هست- چرا وقتی بحث اجبار در پوشش میشود فراموش میکنند شماری از زنانی که هر هفته آماج تهدیدات و حملات تریبونهایی قرار میگیرند، مادرند؟ مگر این دو قابل تفکیک است که وجه مادرانه را کنار میگذارند؟!
برخی از قوانین موجود شایستۀ زنان ایرانی نیست. انگ مخالفت با شرع هم در این فقره وارد نیست ولو با توجیه شرعی. چون بینانگذار این نظام تئوری مصلحت را درانداخته و از دریچۀ مصلحت هر مقوله نامتناسب با نیاز روز قابل حل است و شاید وقت آن باشد که رییس کنونی مجمع تشخیص مصلحت این نهاد را از بیعملی پس از هاشمی رفسنجانی خارج کند. چون به نر می رسد تمام سال های اخیر را به مداقه درباره افایتیاف مشغول بودهاند.
تا صحبت از برابری میشود به سبک شیخ فضلالله نوری میگویند در اسلام مساوات و برابری نداریم و برابری مفهومی غربی است و آقای باقر قالیباف هم گفته عدالت جنسیتی مهمتر از برابری است و برابری، غربی است در حالی که در همان مجلس که او رییس آن شده با رأی برابر زنان و مردان، نماینده شده و با رأی برابر زنان و مردان نماینده، رییس شده و اگر برابری، بد است چرا زن و مرد نماینده در استیضاح و رأی اعتماد رأی برابر دارند؟!
چرا در مهریه گیر کردهاند و نمیدانند چه کنند؟ چون در غیاب قوانین حمایتی مهریه به تنها ابزار زنان بدل شده و در مقابل برخی سنتگرایان میگویند وظیفۀ زن، تمکین است ( پاسخ به نیازهای جنسی مرد) و وظیفۀ مرد هم تأمین مادی او و انگار مهریه بهای این بدن است که پرداخت آن بر عهدۀ مرد و در زمرۀ تعهدات اوست و در حالی که در نظام قضایی اسلام، زندان استثناست هزاران نفر را به خاطر بدهی مهریه به زندان انداختهاند آن هم در کشوری که مهریه بر اساس سکه طلا تعیین میشود و سکه 50 هزار تومانی در سال 78 به 120 میلیون تومان در 1404 رسیده!
نهادها و تریبونهای از صبح تا شب قربان صدقه مادران میروند و با تحریک عواطف تشویق میکنند زنان، مادر شوند اما نمیگویند حقوق آنها چه میشود؟
زنان بیش از شاخههای گل که زیباست و باید هدیه داد و حرفۀ تضعیف شدۀ پرورش گل را تقویت کرد به اصلاح قوانین نیاز دارند و ر قانون برابر یا با نابرابری کمتر، دیگر مهریه کلان و به زندان انداختن که کاسبی برخی زنان شده هم جا و توجیه ندارد.
چرا تا بحث زنان پیش میآید یادشان میآید عین شرع عمل کنند و طابق النعل بالنعل آن ولی در بانکداری با بهره کنار میآیند یا نمیگویند در اسلام مالیات نداریم و مالیات هم میگیرند در اقسام مختلفۀ آن.
برای مادری که در به در به دنبال حضانت و سرپرستی فرزند است یا سهم کمتری از ارث پدری میبرد -چون برادر گردنکلفت او مرد است- یا اگر سوار موتور سیکلت شود نمیتواند از بیمه استفاده کند یا اگر کشته شود باید به خانواده قاتل دیه بپردازند اصلاح قوانین مهمتر از تعریف و تمجیدهای صدا و سیماست. اگر دست شان برای ارث به خاطر نص بسته است در فقرات دیگر چه؟ گواهی نامه موتور سیکلت هم در نص آمده؟
آن قدر برای برخی برابری تابوست که به یاد حرف آن طالب در هرات می افتم که اصل بر برابر نبودن است: نه زن با مرد، نه عالم با عامی. نه مسلمان با کافر.
تازه برخی معتقدند اگر سنتگرایان این همه از از مقام مادر این همه تجلیل میکنند شاید در بطن آن دو نکوهش و ستایش نهفته باشد یکی سرزنش فرزندنیاوری یعنی میخواهند بگویند زن تا به درجه مادری نرسد کامل و ستودنی نیست و دیگری ستایش و ترجیح خانه داری که قرین مادری است بر فعالیت اجتماعی هر چند که خوش بختانه زنان فراوانی هم مادرند و هم اهل کار اجتماعی.
مهم تر از اینها اما این واقعیت است که در دنیای مدرن، تبعیض پذیرفتنی نیست و این ساختار تبعیضآمیز است. توجیه شرع هم قابل قبول نیست چون حجاب کثیری از زنان ایرانی ولو با شالِ شل هم کاملا شرعی نیست یا منع مردان از تعدد زوجات و چند همسری هم شرعی نیست. اگر بنا بر صرف شرع باشد قضیه برای مردان بسی ساده تر از این حرف هاست.
این که مرد هر گاه اراده کند نمیتواند زن خود را طلاق دهد هم شرعی نیست چون در شرع مرد هر گاه اراده کند میتواند و ولی حالا باید روند دادگاه را طی کند در حالی که برای استفاده از حق که نباید نیاز به رأی دادگاه باشد. با یان حال اقتضائات زیست مدرن این امر را تحمیل کرده و تلاش آقای هاشمی شاهرودی در این زمینه برای بازگشت و اکتفا به شرع به جایی نرسید.
منظور این است که اگر شرع کافی بود به ثبت قانونی ازدواج و دریافت شناسنامه هم نیاز نبود. در شناسنامه دختران زیر 15 سال صفحه ازدواج ندارد و این هم شرعی نیست و همه اینها یعنی آقایان متوجهاند که شرع برای اداره امور جاری کافی نیست پس میتوان با قوانین مصوب مجلس واقعی که منتخب اکثریت مردم باشد نه متکی به 4 تا 8 درصد ولو در شورای نگهبان خلاف شرع تشخیص دهند در مجمع مصلحت تصویب شود. کما اینکه هیچ جای شرع مواد مخدر جرم و حرام نیست اما در مجمع مصلحت حکم اعدام هم گذاشته بودند که البته اصلاح شده یا احتکار دارو جرم نیست و احتکار محدود به چند قلم است و بسیاری از ضروریات در زمرۀ آنها نیست.
با این اوصاف جا دارد روز مادر هم به مادرانمان گل هدیه کنیم چه در حیات و چه خدای ناکرده ممات (هیچ جیز جای گل را نمیگیرد) و هم اصلاح قوانین تبعیضآمیز را مطالبه کنیم.