محققان: ماسک‌ها ورود میکروپلاستیک‌های محیطی را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهند

محققان کشور در یک مطالعه پژوهشی میزان ذرات ریز پلاستیکی موجود در مجرای بینی افراد را پیش و پس از استفاده از ماسک صورت سنجیده و تصویری روشن از اثر ماسک بر ورود این ذرات ارائه داده‌اند.

 

به گزارش ایسنا، میکروپلاستیک ها ذراتی بسیار کوچک از جنس پلیمر هستند که اندازه آن‌ها بین یک میکرومتر تا پنج میلی متر است. این ذرات در هوا، آب، خاک و حتی وسایل روزمره یافت می‌شوند. بخشی از آن‌ها از فرسایش پلاستیک‌ها، لوازم پزشکی و مواد شیمیایی آزاد می‌شود و می‌تواند وارد دستگاه تنفسی شود. از آنجا که این ذرات کوچک توانایی نفوذ به بخش‌های عمیق تر ریه را دارند، نگرانی درباره اثرات تنفسی و احتمالی آن‌ها بر سلامت افزایش یافته است. برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که این ذرات می‌توانند به عنوان محرک عمل کنند و بدن را وادار به پاسخ التهابی کنند. همچنین احتمال دارد سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار دهند. در سال‌های اخیر به دلیل فراگیری استفاده از ماسک در محیط‌های پزشکی و عمومی، بحث درباره نقش ماسک در کاهش یا افزایش تماس با این آلاینده‌ها اهمیت بیشتری پیدا کرده است. همین موضوع ضرورت انجام مطالعات دقیق تر را برجسته می‌کند.

 

موضوع دیگر نبود داده‌های واقعی درباره مقدار میکروپلاستیک ها در مجاری بینی افراد در شرایط روزمره است. بیشتر مطالعات گذشته از دستگاه‌های شبیه ساز تنفس استفاده کرده‌اند که نمی‌تواند دقیقاً شرایط محیطی و فردی را بازسازی کند. در حالی که مایع شستشوی بینی می‌تواند نمایی واقعی از آلاینده‌هایی ارائه دهد که وارد بینی می‌شوند. نبود پژوهش‌های جامع در این زمینه باعث شده بود که نقش ماسک در کاهش یا ورود ذرات پلاستیکی به خوبی روشن نشود. در چنین شرایطی نیاز به مطالعه ای که هم نمونه‌های واقعی از کارکنان بیمارستان را بررسی کند و هم تأثیر استفاده از ماسک را بر مقدار این ذرات بسنجد، کاملاً احساس می‌شد.

 

در پژوهشی در همین خصوص، مریم حضرتی از دانشگاه علوم پزشکی اردبیل این موضوع را بررسی کرد و تلاش کرد نشان دهد استفاده از ماسک چه اثری بر حضور میکروپلاستیک ها در مجرای بینی دارد. او در این تحقیق به نقش ماسک‌ها در برخورد با این ذرات پرداخت تا روشن شود آیا ماسک‌ها تنها سپر محافظ هستند یا خود آن‌ها نیز منبعی از این ذرات محسوب می‌شوند.

 

در بخش روش کار، نمونه‌های ماسک استفاده شده و نمونه‌های شستشوی بینی کارکنان بخش‌های مختلف بیمارستان امام خمینی اردبیل جمع آوری شدند. سپس این نمونه‌ها در شرایط کنترل شده آزمایشگاهی آنالیز شد تا مقدار ذرات اندازه گیری و اندازه آن‌ها تعیین شود. این کار امکان مقایسه میان وضعیت افراد پیش از استفاده از ماسک و پس از آن را فراهم کرد.

 

نتایج نشان دادند که میزان میکروپلاستیک ها در مایع شستشوی بینی پیش از استفاده از ماسک بیشتر از زمانی بود که افراد ماسک استفاده کرده بودند. پیش از استفاده از ماسک، این مقدار ۲۶.۹ میکروپلاستیک در هر میلی لیتر بود اما پس از استفاده از ماسک به ۷.۷۶ میکروپلاستیک کاهش یافت. این یافته نشان می‌دهد ماسک‌ها می‌توانند ورود بخشی از میکروپلاستیک های موجود در محیط را محدود کنند.

 

در عین حال، بخش دیگری از یافته‌ها نشان دادند که ماسک‌ها خود نیز مقدار کمی از میکروپلاستیک های با اندازه کوچک تر آزاد می‌کنند. درصد ذرات در محدوده اندازه ۱.۵ تا ۲۵ میکرومتر در نمونه‌های بینی پس از استفاده از ماسک بیشتر شد و از ۶۹ درصد به ۸۸ درصد رسید. این موضوع نشان می‌دهد بخشی از ذرات کوچک تر ممکن است از الیاف ماسک جدا و وارد مجرای بینی شوند.

 

به گفته محققان، تعداد میکروپلاستیک های موجود در ماسک‌های استفاده شده بسیار بیشتر از ماسک‌های نو بود. این موضوع می‌تواند به جذب ذرات موجود در هوا توسط ماسک مرتبط باشد. همچنین بیشترین آلودگی در بخش آزمایشگاه دیده شد که می‌تواند ناشی از حضور ابزار و مواد حاوی پلاستیک باشد.

 

آن ها اظهرا داشته‌اند که نتایج فوق با برخی مطالعات مشابه همخوانی داشت اما نشان داد شرایط واقعی تنفس با شرایط شبیه سازی شده متفاوت است. در مجموع، داده‌ها تأیید می‌کنند که ماسک در کاهش ورود ذرات محیطی مؤثر است اما خود نیز مقدار کمی از ذرات کوچک را وارد بینی می‌کند.

 

در انتها لازم به ذکر است که این اطلاعات جالب علمی پژوهشی در «مجله سلامت و بهداشت» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی اردبیل منتشر شده‌اند.