آقای احمدی نژاد! شأن "رئیس جمهور" شرکت در اجلاس "وزیران" نیست

عصر ایران ؛ رضا غبیشاوی - روز گذشته خبری منتشر شد مبنی بر اینکه رئیس جمهور قصد دارد به عنوان سرپرست وزارت نفت شخصا با سفر به شهر وین، در نشست وزیران نفت سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) شرکت کند و ریاست این نشست را  - که برعهده وزیر نفت ایران است - برعهده بگیرد. در صورت عملی شدن این موضوع، این نخستین سفر احمدی نژاد به کشور اتریش و شهر وین خواهد بود. وی قبل از این نیز  در قالب حضور در نشست های سازمان های بین المللی، به سه کشور اروپایی سوئیس، ایتالیا و دانمارک سفر کرده بود.

در این ارتباط چند نکته یادآوری می شود:

1- جایگاه و سمت ریاست جمهوری دارای شانی است که شخص محمود احمدی نژاد و دیگران باید برای حفظ و ارتقای آن بکوشند چرا که افراد جابه جا می شوند اما جایگاه باقی می مانند.

 نشست اوپک ، با حضور وزیران نفت انجام می شود و لذا حضور رئیس جمهور ایران در نشستی در سطح وزیران - ولو با عنوان سرپرست وزارت نفت -  اقدامی است که اگر عملی شود قطعا به تضعیف جایگاه و شان ریاست جمهوری می انجامد.

شان "رئیس جمهور" این نیست که در نشستی در سطح "وزیران" حضور یابد. همانگونه که حضور یک وزیر در نشست معاونان وزیر یا مدیران کل ، کسر شأن و خلاف آداب و آئین های دیپلماتیک است به میزان بیشتری حضور رئیس جمهور در نشستی در سطح وزیران نه تنها اقدامی به دور از آداب و تشریفات دیپلماتیک است بلکه به تنزل شان و جایگاه ریاست جمهوری نیز منجر می شود.

2- حجه الاسلام میرتاج الدینی معاون پارلمانی رئیس جمهور در این باره گفته است که "رئیس جمهور خود در اجلاس اوپک شرکت می کند که قطعا  اين موضوع باعث ارتقاي جايگاه ايران در اوپك مي‌شود." ؛ در این زمینه نیز باید گفت این اقدام به هیچ عنوان باعث ارتقای جایگاه ایران در اوپک نمی شود بلکه برعکس جایگاه ایران را تضعیف می کند. آنچه که می تواند جایگاه ایران در یکی از مهمترین سازمان های بین المللی را تقویت کند، نه مشارکت رئیس جمهور در نشستی در سطح وزیران بلکه وجود یک وزیر ایرانی کارکشته و قدرتمند است که از چنان کارآمدی و اعتمادی برخوردار باشد که حداقل بیش از دو سال بتواند در راس وزارت نفت ایران فعالیت کند.

 متاسفانه آنچه که از ابتدای سال 84 تاکنون شاهد آن بودیم این است که دولت های نهم و دهم نتوانسته اند وزیری را برای مدت بیش از دو سال در راس وزارت نفت داشته باشند و صندلی وزیر نفت به صورت متوالی شاهد حضور افراد مختلفی بوده است که این روند نه تنها به مجموعه فعالیت صنعت نفت و تحقق برنامه های آتی آن آسیب می زند بلکه با نمایش بی ثباتی در نفت ایران ، وجهه کشورمان را به عنوان یکی از اعضای هیئت موسس اوپک مخدوش می کند.

این در حالی است که اعضای اوپک ، برای وزرای نفت خود ، جایگاه با ثباتی مانند وزیران خارجه قائل اند و کمتر، آن را دستخوش تغییر می کنند؛ به عنوان مثال علی النعیمی ، از 1995 تا کنون وزیر نفت عربستان است و همین با سابقه بودنش اعتباری ویژه به او در اوپک داده است. یا در ونزوئلا ، رافائل رامیز از 2002 تا کنون عهده دار این منصب است . در قطر نیز وزیر نفت قبلی (عبدالله العطیه) پس از 19 سال در سال گذشته جای خود را به محمد صالح الساده داد. همچنین در امارات هم "محمد بن ظاعن الهاملي" از سال 2004 تاکنون در راس وزارت نفت و انرژی این کشور است.

در عراق بحران زده هم ، در تمام طول مدت ریاست جمهوری دور اول نوری المالکی ، وزارت نفت به طور با ثباتی در دست حسین شهرستانی بود و حتی در دوران انتقالی هم که بعد از اشغال عراق آغاز شد ، ابراهیم بحرالعلوم به مدت سه سال وزیر نفت بود تا این که دولت جدید تشکیل شد. در واقع متوسط عمر وزرای نفت ایران در این شش سال ، کمتر از متوسط عمر وزرای نفت عراق اشغالی و بحرانی و جنگ زده است!
 
3- نفس برعهده گرفتن سرپرستی وزارت نفت از سوی شخص رئیس جمهور، نه یک نقطه قوت بلکه یک ضعف به شمار می رود. در ایران و در دیگر کشورهای جهان هنگامی رئیس جمهور شخصا سرپرستی وزارتخانه دیگری را برعهده می گیرد که معمولا بر سرگزینه ای مشخص برای تصدی آن وزارتخانه در میان نیروهای سیاسی موثر - مانند احزاب رقیب- توافق نظری حاصل نباشد.

اما در وضعیت کنونی که احمدی نژاد شخصا در انتخاب و انتصاب وزیران، آزادی عمل دارد چرا فردی به عنوان سرپرست وزارت نفت معرفی نشده است؟  این در حالی است که مجموعه صنعت نفت و نیرو ایران شمار زیادی از مدیران برجسته و مطرح را دارد که شایستگی چنین مسئولیتی را دارند اما گویا اعتمادی به آنها وجود ندارد و این خود یکی از نمودهای میزان فاصله دولت با مجموعه نخبگان و مدیران کلان و تکنوکرات کشور است.

4- اگر رئیس جمهور به دنبال تحقق مصالح ملی و ارتقای جایگاه ایران در اوپک بود؛ با نگاه به اینکه کمتر از 20 روز دیگر نشست اوپک در شهر وین برگزار می شود ، وزیر نفت کشور را برکنار نمی کرد یا فرد دیگری را به عنوان سرپرست یا وزیر معرفی می کرد تا این مقام بتواند در نشست آتی اوپک حضور یابد و ریاست نشست وزیران نفت اوپک توسط یک وزیر ایرانی اداره شود. در شرایط فعلی حتی نمی توان معاون وزیر نفت ایران را برای این نشست اعزام کرد چرا که نشست در سطح وزیران است و رئیس آن می بایست یک وزیر باشد و نه کمتر ؛ درباره ریاست رئیس جمهور بر اجلاس وزیران نیز که در سطور بالا نوشتیم.

5- در سال های قبل، موضوع انتخاب دبیر کل اوپک از ایران بارها و بارها مطرح شد. ایران با وجود اینکه از همه لحاظ این حق را داشت که فردی را برای تصدی دبیرکلی معرفی کند اما از این حق خود محروم شد و تنها دلیل آن نیز این بود که بخش قدرتمندی از اعضای اوپک معتقد بودند ممکن است ایران از دبیرخانه اوپک در تقابل خود با غرب بهره گیری کند. اما با وضعیت فعلی و سرپرستی وزارت نفت توسط رئیس جمهور قطعا واگذاری مسئولیت جدیدی در اوپک به ایران با اما و اگرهای بیشتری از سوی اعضای این سازمان روبه رو خواهد بود.