محمد حنیفه که بود؟

پخش سريال مختارنامه در سيماي جمهوري اسلامي، سوالات متعددي را در اذهان مخاطبان اين مجموعه در خصوص محمد حنفيه به عنوان فرزند حضرت علي ‌(ع) به وجود آورده است.

 پايگاه اطلاع‌رساني دفتر آيت‌الله العظمي مکارم شيرازي در پاسخ به اين سوال که «محمد حنفيه کيست؟»، شمه‌اي از ابعاد شخصيتي فرزند حضرت امير ‌(ع) را تبيين كرد كه در پي مي‌آيد:

«او يکى از فرزندان رشيد اميرمومنان على (ع) است و «حنفيه» لقب مادر اوست و اسمش «خوله» دختر يکى از مردان با شخصيت طايفه «بنى‌حنيفه» است که در يکى از جنگ‌هاى اسلامى اسير شد و مى‌خواستند او را بفروشند. على (ع) او را آزاد کرد و به همسرى خود درآورد. محمد حنفيه شجاعت را از على (ع) به ارث برده بود و مى‌گويند گاهى زره‌هاى محکم را با دست پاره مى‌کرد و به همين دليل امام (ع) در جنگ «جمل» پرچم را به دست او سپرد و در جنگ «صفين» جناح چپ سپاه على (ع) به دست او و «محمدبن ابى‌بکر» و «هاشم مرقال» بود.

او نسبت به امام حسن (ع) و امام حسين (ع) بسيار متواضع بود و فرزندان علي(ع) از حضرت فاطمه (س) را بسيار احترام مي‌گذارد. روزي به او گفتند علي (ع) تو را به ميدان‌هاي خطرناک مي‌فرستد ولي از فرستادن حسن (ع) و حسين (ع) خودداري مي‌کند، در حالي که آنها هم برادر تواند! او در جواب مي‌گويد: حسن (ع) و حسين (ع) همچون چشمان او هستند و من همچون بازوان او و انسان به‌وسيله بازوانش از چشمش دفاع مي‌کند.

بعضى «محمدبن‌حنفيه» را متهم مى‌کنند که او بعد از امام حسين (ع) دعوى امامت داشت و يا حتى دعوى مهدويت! ولى مرحوم «شيخ مفيد» در اين زمينه سخن روشنى دارد. مى‌گويد: «محمد حنفيه» هرگز ادعاى امامت نکرد و کسى را به سوى خود فرا نخواند بلکه ديگران چنين نسبت‌هايى به او داده‌اند و مدعى امامت و يا مهدويت او بوده‌اند و طايفه «کيسانيه» جزو چنين مدعيانى محسوب مى‌شوند.

«محمد حنفيه» در سال 81 هجرى در سن 65 سالگى دارفانى را وداع گفت. درباره محل دفن او اختلاف است، بعضى مى‌گويند در «طائف» بدرود حيات گفت و در همان‌جا دفن شد و بعضى مى‌گويند در «بقيع» به خاک سپرده شد و گاه محل وفات او را کوه «رَضْوى» در نزديکى مدينه دانسته اند.[1]

يکى از نشانه‌هاى جلالت مقام او اين است که امام حسين (ع) هنگامى که مى‌خواست از مدينه به سوى مکه حرکت کند او را وصى و نماينده خود در مدينه قرار داد تا اخبار آن‌جا را به او برساند و وصيتنامه معروف خود را که در مقاتل آمده، به او سپرد. [2]

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. رجال «مامقانى»، «سفينه‌البحار» و «مفتاح‌السعاده» و «شرح ابن ابى‌الحديد».

2. پيام امام علي (ع)، جلد1، ص 493.