نگاهی متفاوت به سخنان فردوسی پور و استان فارس

دوشنبه پیش عادل فردوسی پوردر برنامه نود گزارشی از رنگ کردن چمن زرد ورزشگاه حافظیه پخش کرد و هیات فوتبال فارس را با عبارتی مورد سوال قرارداد که البته زیبنده نبود ، اما جالب اینکه به خاطر این سهو بیانی بسیاری فرصتی یافتند تا فرافکنی هایی عجیب کنند.

فرافکنی ها یی که در نوع خود از توهین به فرهنگ  و ادب و تاریخ و مردم فارس تا اهانت به رزمندگان دفاع مقدس نیز تفسیر شد!  عبارت فردوسی پور که یک مرد از هیات فوتبال فارس پیدا شود و در این باره توضیح دهد. اگر چه می توانست مانند تمام صحبت های لطیف و سنجیده تر وی در طول بیش از یک دهه گذشته به شکل بهتری گفته شود اما مخاطب این عبارت به طور محدود و مشخص شفاف است . و هیچ ارتباطی نمی توان بین آن و توهین به فرهنگ ، شعور ، مردم ، علما و فضلای فارس یافت.

همه ما می دانیم  که عادل فردوسی پور هرگز از مدار ادب و متانت خارج نشده است حق نیست وقتی یک اشتباه بیانی آن هم در یک  برنامه زنده  رخ می دهد بجای حمل آن به احسن بر خلاف اخلاق انسانی و اسلامی آن را دستاویزی برای حمله به فرد و فرافکنی کردن به مفاهیم دیگر قرار دهیم . هیچکس با این لحن و جمله موافق نیست و حتی خود عادل همواره نشان داده که فرهیختگی لازم را دارد که در موارد  سوء تفاهم ، صادقانه عذرخواهی کند و این بار هم این منش انسانی را به خرج داده و بدون اینکه به خرده گیران خرده ای بگیرد از مردم فارس عذر خواسته و بی نیت بودن خود را بیان کرده است .

شاید رفتارکاوی عادل اثبات کند که بخاطرتسلط بیش از حد عادل به زبان انگلیسی و اینکه وقت بسیاری را به خواندن متون انگلیسی می پردازد نوعی ساختار انشایی انگلیسی در ذهنش نقش بسته است و در به کار بردن این عبارت " یک مرد " بار معنایی و طعنه و کنایه ایرانی نهفته نبوده بلکه ساختار جمله a man who … که در ادبیات انگلیسی هیچ وزن منفی ندارد و به مفهوم شخصی که .... و در مقام همان person  به کار برده می شود در ضمیر ناخودآگاه وی نهفته بوده است مشابه استفاده از این کلمه man  (مرد) بدون بار معنایی منفی عبارت (man to man) برای یادگیری نفر به نفر است . بدیهی است نوشتن این یادداشت را عمدا به پس از عذرخواهی عادل موکول کردم که کسی نگوید یادداشت برای توجیه و یا افزایش اختلافات است .

به عنوان یک فارسی اصیل که قدمت مشخص اجدادم به دوران 600 سال قبل بر می گردد ( آل کمونه ) و نیز به عنوان کسی که قرابت خانوادگی با عالی ترین مقام ورزش استان فارس دارد دراین یادداشت صمیمانه عرض می کنم  هیچ کس توهین و بی حرمتی را حتی به یک شخص چه برسد یک خطه نمی پذیرد اما انسانیت و انصاف حکم می کند که نگاه تفسیری بدبینانه و منفی و فرافکنی و گسترش مضامین منفی به گفته ها و رفتار افراد نداشته باشیم و نخواهیم به زور و اجبار تفاسیر موسع و گسترده منفی ذهنی خود را به یک جمله مشخص بار کنیم در محفلی که برای پاس داشت روز خبرنگار در شیراز برپا شده بود و استاندار محترم فارس فردای برنامه نود صحبت می کرد به فاصله پنج متری ایشان حاضر و شنونده بودم به نظرم به ناگاه عادل را موج اتهاماتی این چنین سنگین و حتی تقریبا کم ارتباط قراردادن کار غیرمنصفانه ای بود که البته از جایگاه اخلاق اسلامی نیز بر اساس قاعده فقهی مهم " حمل به صحت " آن را تا حد زیادی غیر ضروری یافتم هر چند عذرخواهی صمیمانه و انسان مدارانه عادل کار را تمام کرده است اما بد نیست برای آنانی که انگار مترصد چنین فضایی بودند احادیث زیر را بیاورم : حضرت علی (ع) در اصول کافی می فرماید " ضغ امر اخیک الا احسنه حتی یاتیک ما یقلبک عنه و لاتظنن بکلمه خرجت من اخیک سوء و انت تحد لها فی الخیر سبیلا  "( ج 2 ص 362 ) یعنی کار برادر هم کیش خود را به بهترین وجه تعبیر کن تا آن زمان که از او رفتاری سر زند که بتواند باورت را دگرگون کند و نیز به گفتار برادرت تا جایی که تفسیر نیک     می توانی بکنی گمان بد نبر .

روایت دیگر از امام صادق (ع) که به محمد بن فضل فرمود " کذب سمعک و بصرک ان اخیک و ان شهد عندک خمسون قسامه انه قال لم اقل و صدقه و کذبهم " یعنی گوش و دیده ات را در مورد  برادر خویش تکذیب کن بگو اگر پنجاه تن بگویند ( قسم خورند ) که وی چنان گفت و او بگوید نگفته ام سخن وی را درست پندار و سخنان دیگران را باور مکن . این در حالی است که عادل یک در صد آن چیزی را که بدان متهم شد را نگفته و حتی عذرخواهی کرده است . مرحوم شیخ انصاری می گوید مومن برادرش را متهم  نمی کند و کسی که متهم کند ایمان در دلش ناپدید می شود چنانکه نمک در آب ناپدید می شود .
به هر روی اصل ماجرای کوتاهی پیمانکار نگهداری چمن که از سوی سید غلام رضا کمانه نیز مورد تایید و توبیخ قرار گرفت را نیز فراموش نکنیم و حساسیت عادل به این بود که چمن و رستنی طبیعی و خدادادی را با رنگ مسموم نکنیم  سخن را به احادیث بردیم بدانیم که آن کوتاهی بسیار نکوهیده ای بود که نباید گم شود، حضرت علی (ع) می فرماید : پیامبر (ص) حتی از ریختن سم در زمین های مشرکین نهی کردند (وسایل الشیعه ج 13 ، 46 ) و نیز ایشان می فرماید : " فانکم مسئولون حتی عن البقاع و البهائم  " انسان حتی در مورد زمین ها و چهارپایان مورد سوال واقع می شود و پیامبر (ص) نیز فرمودند : " ان قامت علی احدکم القیامه و فی یده فسیله فلیغرسها " حتی اگر قیامت برپا شد و در دست شما نهالی بود ابتدا باید نهال را بکارید .

در پایان شک نداریم که فارسیهای مهربان پیرو حضرت حافظ هستند که فرمود :
شیخ ما گفت خطا بر قلم صنع نرفت                               آفرین بر نظر پاک خطا پوشش باد