سینمای «اصغر فرهادی» در یک کتاب

 اسماعیل میهن‌دوست از انتشار کتابی درباره اصغر فرهادی خبر داد.
 
این کارگردان سینما و تلویزیون و نویسنده کتاب‌های سینمایی در گفت‌وگو با ایسنا، گفت: چهار - پنج سالی است که مشغول آماده‌سازی کتابی درباره اصغر فرهادی هستم.
 
او با بیان این‌که نام این کتاب «رودررو با اصغر فرهادی» خواهد بود، افزود: این کتاب علاوه بر بیوگرافی و دوره قبل از ورود به سینمای اصغر فرهادی، نقد و تحلیلی درباره تک تک فیلم‌های ایشان دارد و با سبک و سیاق کتاب‌ دوجلدی قبلی من «جهان نو، سینمای نو» (منتشرشده توسط نشر چشمه) نوشته شده است.
 
این منتقد اظهار کرد: 10 سال پیش وقتی فیلم «شهر زیبا» را دیدم و شاهد گام‌های بلندی که اصغر فرهادی فیلم به فیلم برمی‌داشت، بودم، مسیر کاری‌شان را به دقت دنبال می‌کردم و به درآوردن کتابی درباره ایشان فکر می‌کردم. هنگام اکران «چهارشنبه‌سوری» به خود ایشان گفتم علی‌رغم این‌که هنوز فیلم‌های زیادی نساخته‌اید، ولی پتانسیل آن را دارید که با همین چند فیلم، کتابی درباره شما چاپ شود. همان موقع ایده نگارش کتاب مطرح شد، ایشان استقبال کردند و بخشی از کار انجام شد. البته آن زمان اصغر فرهادی هنوز به چهره جهانی فعلی بدل نشده بود و روند کاری ایشان بعدا نشان داد که پیش‌بینی من بی‌راه نبوده است. بعد از «چهارشنبه‌سوری» به دلیل مشغله‌های ایشان و خود من وقفه‌ای برای آماده‌سازی کتاب افتاد، تا این‌که ایشان «درباره الی» و «جدایی نادر از سیمین» را نیز ساختند.
 
او ادامه داد: هنگام اکران «جدایی نادر از سیمین» که برای گفت‌وگو درباره آن فیلم ملاقاتی با هم داشتیم، موضوع پی‌گیری کار کتاب مطرح شد و من عزمم را برای ادامه و اتمام کتاب جزم کردم.
 
میهن‌دوست خاطرنشان کرد: در حال حاضر، مراحل آماده‌سازی کتاب به اتمام رسیده است و ان‌شاءالله مقارن با جشنواره فجر و برگزاری مراسم اسکار، کتاب در ایران منتشر خواهد شد. این در حالی است که هم‌اکنون نیز مشغول مذاکره برای ترجمه انگلیسی این کتاب برای چاپ آن در خارج از کشور هستم.
 
این منتقد سینمایی یادآور شد: اول قصد داشتم این کتاب علاوه بر گفت‌وگوی مفصل با خود ایشان، شامل مقالاتی از نویسندگان و صاحب‌نظران مختلف سینمایی و غیرسینمایی درباره افکار و آرای اصغر فرهادی در فیلم‌هایش نیز باشد، اما از آن‌جا که حجم کتاب خیلی زیاد می‌شد، مورد استقبال ناشر قرار نگرفت و قرار شد فعلا فقط بخش گفت‌وئگوی من با ایشان که خود بالای 400 صفخه شده است، چاپ شود.
 
او افزود: این کتاب قرار بود سال قبل منتشر شود، اما با توجه به این‌که ایشان در حال ساخت فیلم «گذشته» بودند و جلسه نهایی گفت‌وگوی ما نیز مرتب به تعویق می‌افتاد و از جمله آخرین قرار مصاحبه در پاریس نیز انجام نشد، صبر کردم تا این فیلم ساخته و اکران شود تا کتاب شامل فیلم «گذشته» هم بشود.
 
میهن‌دوست ادامه داد: ساختار این کتاب بر اساس گفت‌وگو و نقد و تحلیل شفاهی تک تک فیلم‌های فیلم‌ساز استوار است. گفت‌وگو فقط منحصر به مضامین و محتوای آثار نیست و ساختار، فرم، مباحث فنی و تخصصی فیلم‌نامه و کارگردانی را هم شامل می‌شود. از این جهت علاوه بر سینماگران و مخاطبان جدی سینمایی کتاب برای دانشجویان سینما هم مفید خواهد بود و به نوعی جنبه کارگاهی و آموزشی دارد.
 
او با بیان این‌که این کتاب مشابه گفت‌وگو‌های کلیشه‌یی که به تعارفات و تحسین و ستایش اغراق‌آمیز فیلم‌ساز می‌پردازند، نیست و یک گفت‌وگوی روشنگرانه و چالشی است، اضافه کرد: به تجربه، من گفت‌وگوی رودررو و چالشی با فیلم‌سازان را مفیدتر و کارسازتر از نوشتن نقد یک‌طرفه دیدم. این کار موجب می‌شود که نه تنها هر دو نفر در آن واحد تریبون داشته باشند و هم‌اندیشی صورت بگیرد، بلکه نفس گفت‌وگوی رودررو یک فضای زنده و بده بستانی را سامان می‌دهد که لاجرم هم سطح مباحث‌ ارتقا پیدا می‌کند و هم بحثی پویا شکل می‌گیرد.
 
اسماعیل میهن‌دوست همچنین گفت، عکس‌هایی از فضای جلسات گفت‌وگو، صحنه و پشت صحنه فیلم‌های فرهادی و همچنین یادداشت‌ها و برگه‌ دکوپاژ برخی از فیلم‌های او در این کتاب قرار خواهد گرفت.
 
این نویسنده خاطرنشان کرد: ویژگی و برجستگی آثار فرهادی این است که فیلم‌ساز توانسته تعادلی در جلب نظر مخاطبان خاص و عام، چه در سطح ملی و چه در سطح بین‌المللی، برقرار کند و به عنوان الگویی مناسب از جنبه اقتصادی و هنری سینما نیز مطرح باشد. از سینماگران ایرانی بودند و هستند افراد معتبر دیگری که در سطح جهان اعتباری برای سینمای ایران کسب کرده‌اند، از جمله عباس کیارستمی. اما سینمای ایشان چه در داخل و چه در خارج مخاطب خاص‌ و محدود‌تری دارد.
 
نویسنده و کارگردان فیلم «برخورد خیلی نزدیک» با اشاره به دوره‌ای که تب کیارستمی برخی از فیلم‌سازان جوان را فرا گرفته بود، گفت: در یک دوره شاهد عارضه دنباله‌روان سینمای کیارستمی بودیم و فیلم‌سازان جوان بدون این‌که آن عمق سینمای ایشان را درک کنند، تلاش می‌کردند کورکورانه و سطحی نوع فیلم‌سازی ایشان را تقلید کنند. در حال حاضر هم به نظر می‌رسد عده‌ای سعی می‌کنند درباره فرهادی هم به چنین کاری مبادرت کنند که اغلب فیلم‌های‌شان عُمق آثار فرهادی را ندارد.