آقای روحانی، ما میراث‌داران امینی نبوده‌ایم

«شهری که بر پایه گزارش‌های باستان‌شناسی، چندین دوره تاریخی را از دوران اشکانی تا قاجار به خود دیده است، امروز زیر سنگینیِ بار تأسیسات شهری، فاضلاب، مخابرات و حتی استقرار انسانی کمر خم کرده و اگر چاره‌اندیشی درستی برای نجات و مداوای آن صورت نگیرد، همه‌ی ما شرمسار آیندگان خواهیم بود؛ چون میراث‌داران امینی نبوده‌ایم!»

با اینکه بیش از دو هزار محوطه و اثر تاریخی و باستانی در استان همدان شناسایی شده، اما هنوز یک اثر ثبت شده جهانی در بین آنها دیده نمی‌شود و مکان‌ها و محوطه‌هایی که در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند، شرایط مناسبی ندارد.

تپه تاریخی هگمتانه، محوطه گنجنامه، تپه‌ی پیسا، معبد نوشیجان و ده‌ها مورد دیگر به علت نبود بودجه و اعتبار کافی همچنین کم‌توجهی مسئولان روز به روز فرسوده‌تر می‌شود. یکی از این محوطه‌ها شهر زیرزمینی «سامن» است که در نزدیکی شهر ملایر قرار دارد.

شهر زیرزمینی «سامن» به عنوان بزرگترین و مهمترین سازه‌ی دست‌کند کشور با مساحتی بیش از 10 هکتار به دلیل کم‌توجهی مسئولان در حال تخریب است. فعالان مدنی در این نامه با تشریح تخریب‌های صورت گرفته در شهر زیرزمینی «سامن» پرداخته‌اند و درخواست بودجه‌ی اعتبار ملی برای آزادسازی و مرمت این محوطه‌ی بی‌نظیر را از دولت تدبیر و امید کرده‌اند.

در این نامه‌ی سرگشاده، نام افراد صاحب‌نام حوزه‌های مختلف مانند پرویز اذکایی، پرویز پرستویی، احمدرضا درویش، حسین لقمانیان، بهرام توکلی، هانیه توسلی، امیر شهاب رضویان و علیرضا بهرامی به چشم می‌خورد.

به گزارش ایسنا، در نامه‌ی فعالان فرهنگی استان همدان به حسن روحانی، رئیس جمهور ایران آمده است:

«با توجه به اهمیت بحث گردشگری و توسعه‌ی پایدار که بارها در سخنان حضرت‌عالی و مسئولان استانی بر آن تأکید شده است، ما جمعی از فعالان عرصه گردشگری و دوستداران میراث فرهنگی بر آن شدیم تا درخواست خود در مورد برطرف شدن مشکل یکی از آثار باستانی استان را به اطلاع شما برسانیم. باشد که با مساعدت حضرتعالی کاستی‌ها برطرف شده، با پاسداری و صیانت از این آثار گامی در جهت توسعه‌ی گردشگری پایدار که از اصلی‌ترین زیرساخت‌های توسعه استان و کشور به شمار می‌رود؛ برداشته شود.

جناب آقای رئیس جمهور، استان همدان با پیشینه تاریخی - تمدنی دیرینه با داشتن آثار تاریخی مانند «هگمتانه» و «تپه پیسا» در زمینه ثبت، حفظ و احیای آثار باستانی با مشکلات بسیاری روبه‌روست به گونه‌ای که در سراسر استان هنوز یک اثر ثبت شده جهانی وجود ندارد.

آثاری که امکان ثبت جهانی آنها وجود دارد، با دخل و تصرف‌ و بی‌توجهی‌ها این فرصت را از دست داده‌اند. آرزو داریم با تلاش‌های دولت شما، برخلاف دولت‌های پیشین با تدبیر مسئولان، امیدها بار دیگر در دل دوستداران میراث فرهنگی زنده شود.

یکی از آثار بسیار مهم تاریخی استان شهر زیرزمینی «سامن» است که بین ملایر، نهاوند و بروجرد قرار گرفته و مهمترین سازه‌ی دستکند ایران به شمار می‌رود؛ این اثر کم نظیر در سال 1387 به شماره 24622 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

پس از انجام پنج فصل کاوش عرصه و حریم آن مستندسازی و برنامه‌ی پژوهش و کاوش این مجموعه تهیه شده است، اما شوربختانه هنوز بعد از گذشت سال‌ها خطرهای جدی این مجموعه باستانی را تهدید می‌کند. بخش بزرگی از این شهر سنگی 10 هکتاری هنوز در زیر خانه‌های مسکونی مدفون است و همین امر برای این اثر گران‌سنگ تهدید بزرگی به شمار می‌رود.

از سوی دیگر شرکت مخابرات شهر سامن که ساختمان آن دقیقا در مرکز این محوطه تاریخی قرار گرفته و مهم‌ترین عامل تخریب این اثر ملی است، از تخلیه عرصه‌ی این سازه‌ی دیرپای خودداری می‌کند.

این شهر زیر زمینی بی‌شک یک سرمایه ی بشری برای آیندگان است و قابلیت تبدیل شدن به یک اثر جهانی را نیز دارد. از سوی دیگر مدیران ارشد استان توسعه همدان را همواره در گرو توسعه گردشگری دانسته‌اند باتوجه به اینکه حفظ میراث فرهنگی از مهمترین بارزه‌های پیشرفت این صنعت نوپا به شمار می‌رود، بنابراین از دولت تدبیر و امید انتظار می‌رود با مدیریت کارآمد خود و تخصیص یک اعتبار ملی برای آزادسازی حریم این مجموعه کم‌نظیر در حفظ و ماندگاری آن مساعدت کنند.

شهری که بر پایه گزارش‌های باستان‌شناسی چندین دوره تاریخی از دوران اشکانی تا قاجار به خود دیده است امروز زیر سنگینی بار تأسیسات شهری، فاضلاب، مخابرات و حتی استقرار انسانی کمر خم کرده و اگر چاره‌اندیشی درستی برای نجات و مداوای آن صورت نگیرد همه ما شرمسار آیندگان خواهیم بود چون میراث‌داران امینی نبوده‌ایم!

بدون شک سرمایه‌گذاری کنونی در بحث گردشگری و حفظ آثار تاریخی پس‌اندازی برای نسل‌های آینده خواهد بود و دیگر زمانی برای عقب ماندن از قافله کشورهای منطقه که مقصد گردشگران شده‌اند، نمانده است. امیدواریم با توجه ویژه جنابعالی مسائلی از این دست هر چه سریعتر حل شود.»