3 جلسه مهم در حضور رهبری درباره "آسیب های اجتماعی" / افزایش نرخ رشد قربانیان زن در آسیب های اجتماعی/ لزوم اصلاحات در بخش های رویکردی نظام

عصر ایران ؛ دکتر رضا محبوبي* - بررسي وضعيت آسيب هاي اجتماعي بخصوص در زمينه «اعتياد» نشان مي دهد كه روند تغييرات آسيب هاي اجتماعي در سال هاي اخير به سمت زنانه تر شدن درحركت است، بدين معنا كه نرخ رشد قربانيان زن دراين آسيب ها در سال هاي اخير شتاب به مراتب بيشتري از نرخ رشد مردان آسيب ديده اجتماعي داشته است؛ يعني هرساله تعداد بيشتري ازبانوان اين كشور درگير مسائل و آسيبهاي اجتماعي مثل اعتياد و طلاق و .. مي شوند ( هرچند كه كماكان ميزان مطلق آسيب ديدگان اجتماعي مرد بيشتر از زنانِ آسيب ديده است ولي نرخ رشد زنان در سالهاي اخير به مراتب بيشتر از نرخ رشد مردان بوده است) .

آگاهي از اين واقعيت آماري اين سوال را پيش مي كِشد كه "چه اتفاقي در فضاي عمومي كشور رخ داده است كه چنين وضعيتي پيش آمده ؟"

شايد يكي از پاسخ هايي كه به اين سوال مي توان داد اين است كه "محدوديتهاي اعمال شده براي دختران و زنان در فضاي عمومي كشور در عرصه هاي مختلف ، موجب سوق يافتن تعداد بيشتري ازبانوان به سمت نارهجاريها، بزهكاريها و آسيبهاي اجتماعي شده است."

تدبير وزارت ورزش و جوانان و وزارت كشور در زمينه سازي براي حضور بانوان در ورزشگاه و همراهي نيروي انتظامي در عدم ممانعت از اين موضوع و حضور برنامه ريزي شده تعدادي از بانوان - هرچند محدود - در ورزشگاه 12 هزارنفري آزادي براي تماشاي مسابقات واليبال يك اقدام سنجيده در راستاي گشايش فضاي عمومي به نفع جامعه زنان ايران تلقي مي شود.

واقعيت اين است كه دختران و زنان ايراني به چنان بلوغ اجتماعي و فرهنگي و سياسي دست يافته اند كه روشهاي سنتي مبتني بر نگاه جنسيتي صرف در برخورد با آنان به هيچ وجه متناسب با شرايط امروزين جامعه ايران نيست و ناديده گرفتن اين واقعيت مي تواند زمينه ساز رشد آسيبهاي اجتماعي دربين زنان ايران بشود.

  از آبان ماه سال گذشته تا كنون سه جلسه مهم با حضور روساي قوا و تعدادي از وزرا و مسؤولين دستگاههاي اجرايي دولتي و غيردولتي در حضور رهبر معظم انقلاب اسلامي پيرامون موضوع آسيب هاي اجتماعي برگزار شده و با اينكه هيچ خبر رسمي ازاين نشست ها منتشر نشده اما به گواهي بخشهايي از بيانات و مواضع مقام معظم رهبري در اين جلسات كه در تعدادي از سايت هاي كشور منعكس شده ، معلوم است كه رهبري انقلاب نيز نسبت به وضعيت آسيبهاي اجتماعي دغدغه خاطر جدي دارند و مسئولين كشور را موظف كرده اند كه با جديت و با تمام ظرفيت خود درراستاي مقابله و كنترل و كاهش آسيبهاي اجتماعي اقدام نمايند و گويا به طور مرتب نيز از طريق شوراي اجتماعي كشور ( با مسئوليت وزارت كشور) پيگير اقدامات دستگاهها هستند.

شنيده ها نيز حاكي است كه قرار است در كمتر از 4 ماه ديگر ( يعني 6 ماه بعد از آخرين جلسه سران قوا و ايشان در ارديبهشت ماه) اين جلسه تكرار و آخرين اقدامات دستكاهها در اين زمينه مجدداً بررسي شود.

اين خيلي ساده انگارانه است كه فكر كنيم پديد آمدن اين وضعيت در حوزه آسيبهاي اجتماعي – كه دغدغه رهبري نظام را برانگيخته است- صرفاً به دليل ناكارآمدي بدنه اجرايي و كارشناسي دستگاه هاي اجرايي كشور بوده است (هرچند كه ضعف كاركردي ساختارهاي رسمي و اداري كشور در زمينه ايجاد شغل و رفع فقر و نابرابري ،‌ مشكلات نظام آموزشي و ضعف نظام مشاوره و پايين بودن مهارتهاي زندگي و ناكارآمدي دستگاههاي مسئول در مديريت بحرانهاي زندگي و ... در پديد آمدن آسيب اجتماعي تأثيرگذار است ولي تمام دليل مسئله را نمي تواند توضيح دهد) بلكه در بخشهاي كلان و رويكردي نظام نيز بايد به دنبال برخي دلايل و ريشه ها گشت.

به عنوان مثال، وجود رويكردهايي كه به سبب آن با برهم زنندگان كنسرتهاي قانوني موسيقي مقابله نمي شود، مصداق اين دست از دلايل رشد آسيب هاي اجتماعي هستند كه بايد براي برطرف كردن اين نوع دلايل هم چاره اي انديشيد.

واقعيت اين است كه بسياري از آسيب هاي اجتماعي ريشه در تغيير سبك و الگوي زندگي ايرانيان دارد و براي مقابله هوشمندانه با اين نوع از دلايل آسيب هاي اجتماعي بايد دائماً به بازتعريف هنجارها و ارزشهاي متناسب با آموزه هاي ديني در جامعه مدرن پرداخت و متناسب با اين هنجارها و ارزشهاي نوين  -كه برگرفته از واقعيتهاي جامعه و هماهنگ با ضوابط شرعي و ديني هستند- بايد رفتار و عمل كرد.

از این رو، به نظر من ،‌ ورود بانوان در روزهاي اخير به ورزشگاه 12 هزارنفري آزادي كه با موافقت مراجع ذيربط حكومتي انجام شد نشان مي دهد كه  امروز اين ضرورت ( يعني ضرورت بازنگري در رفتار با جامعه زنان ايران به نحوي كه نه معيارهاي ديني و ارزشهاي معنوي و عُرفي جامعه مخدوش شود و نه خواسته ها و انتظارات به حق زنان رشديافته ايران زمين مورد بي اعتنايي قرار گيرد) به خوبي توسط بخشهاي حاكميتي نظام مورد توجه قرار گرفته است.
البته در مورد كم و كيف حضور بانوان در ورزشگاه و نحوه برخورد با آنان در ورزشگاه در جريان مسابقه و تشويق تيم ملي و ... هنوز حرف و حديثهايي وجود دارد ولي بايد به عنوان یک گام اولیه، اين اتفاق را به فال نيك گرفت و سعي كرد با برطرف كردن نقاط ضعف اين اقدام خوب ، فضا را براي حضور با نشاط زنان در عرصه هاي اجتماعي بيش از پيش فراهم كرد تا انشاءالله به تدريج شاهد كاهش نرخ رشد آسيبهاي اجتماعي در بين زنان و دختران جامعه خود باشيم ؛‌ بانواني كه پرورش دهندگان نسلهاي بعدي اين سرزمين خواهند بود .


*دكتراي جامعه شناسي ، گرايش رفاه اجتماعي