.png "عصر ایران")
۲۱ آذر ۱۴۰۴
به روز شده در: ۲۱ آذر ۱۴۰۴ - ۲۳:۱۸
کنایه پیمان یوسفی به خداداد عزیزی؛ تفاوت ریا و احترام (فیلم) همه دغدغه های خاتمی
محسن عسکری
تحرکات اخیر سید محمد خاتمی در صحنه سیاسی کشور و سخنان چندی پیش وی درباره انتخابات سال آینده ریاست جمهوری به ویژه دو شرط معروف خاتمی برای حضور در انتخابات این گمان را در اذهان عمومی و سیاسیون پدید آورد که احتمالا رییس جمهور سابق در صدد حضور مجدد در رقابتهای دهمین انتخابات ریاست جمهوری است.
اما هر چه زمان پیشتر می رود و با نشانه ها یی که در سخنان وی ظاهر می شود از یکسو و شرایط به وجود آمده در عرصه اقتصاد داخلی و جهانی از سویی دیگر زمینه های حضور وی در انتخابات کمرنگ تر و تردید های وی محکم تر از قبل می شود.
تردیدهای خاتمی برای آمدن یا نیامدن از یک آبشخور سیراب نمی شود. او با اندوخته های هشت سال ریاست جمهوری دوران اصلاحات و بررسی آنچه در سه سال ریاست جمهوری احمدی نژاد بر کشور رفته است زوایای مختلفی را برای حضور یا عدم حضور می کاود و شاید نتیجه همین واکاوی ها وی را بر آن داشته برای آمدن دو شرط بگذارد.
شروط خاتمی در بدو امر این گمانه را تقویت کرد که او عزم حضور دارد اما چو نیکتر بنگری در میابی اینها بیش از آنکه شروطی برای آمدن باشد دلایل نیامدن او است. تفاهم با مردم بر سر خواسته هایشان قبل از انتخابات امکان پذیر نیست و اساسا قبل از انتخابات هیچ ساز و کاری برای عملی شدن این شرط وجود ندارد.
نکته دیگری که خاتمی بر آن انگشت نهاد امکان عملی کردن برنامه ها با ساز و کار موجود است که "اگر واقعا امکان اجرای این برنامه ها برای رییس جمهور وجود نداشته باشد و موانعی بر سر راه قرار گیرند ارایه بهترین برنامه ها به مردم نیز به منزله فریب مردم است[1]".
چه موانعی بر سر راه است و خاتمی به چه ساز و کار و اختیاراتی نیاز دارد تا بتواند با فراغ بال در انتخابات حضور یابد؟
جواب به این سوال به حدس و گمان و تئوری پردازی نیاز ندارد چرا که خاتمی در مجامع گوناگون و سخنرانی های اخیر خود تلویحا به این سوال پاسخ داده است و چنانچه اظهارات وی به دقت بررسی و تجزیه و تحلیل شود فضای انتخابات سال آینده شفاف تر خواهد شد.
وی در میان مدیران کل سیاسی و فرمانداران دولت اصلاحات به صراحت می گوید " کارشکنی های وسیع و گسترده از سوی رسانه ملی و نهادهایی که می بایست حافظ کشور و انقلاب باشند اما در مقابل دولت قد علم می کردند و وظیفه خود می دانستند که حداقل همراهی را با دولت داشته باشند و حداکثر کارشکنی کنند[2]"
حال سوال اینجاست، آیا تضمینی هست "رسانه ملی" و " نهادهایی که باید حافظ منافع کشور باشند" این بار سیاستی دیگر پیشه کرده، با خاتمی نهایت همراهی و "حداقل کارشکنی" را داشته باشند؟ یا بر عکس، این نهادها به واسطه حضور در قدرت پشتوانه های محکمتری یافته، این بار می توانند با عقبه ، نیرو و توان بیشتری به کارشکنی برخیزند و به جای هر نه روز یک بحران، این بار برای سید اصلاحات هر روز، نه بحران بیافرینند.
حال سوال اینجاست، آیا تضمینی هست "رسانه ملی" و " نهادهایی که باید حافظ منافع کشور باشند" این بار سیاستی دیگر پیشه کرده، با خاتمی نهایت همراهی و "حداقل کارشکنی" را داشته باشند؟ یا بر عکس، این نهادها به واسطه حضور در قدرت پشتوانه های محکمتری یافته، این بار می توانند با عقبه ، نیرو و توان بیشتری به کارشکنی برخیزند و به جای هر نه روز یک بحران، این بار برای سید اصلاحات هر روز، نه بحران بیافرینند.
احمد پورنجاتی در مقاله ای در هفته نامه شهروند به این نکته اشاره دارد آنجا که می گوید" از همه اینها مهمتر و موثر تر قدرت نهادهای نظامی و امنیتی به ویژه در شرایط ضروری میدان عمل تعیین کننده ای در قلمرو قدرت مجریه داشته اند خواه در شرایط همسویی سیاسی مانند دولت احمدی نژاد و خواه در شرایط نا همسویی سیاسی مانند دولت خاتمی[3]."
البته با حضور احمدی نژاد در راس قوه مجریه قدرت این نهادها و حتی حلقه مخالفان دو آتشه خاتمی در قم – حلقه مصباح و مدرسه حقانی - دو چندان شده است و خاتمی حداقل در این یک زمینه خیالی ناآرام خواهد داشت.
حال چرا فردی به ذکاوت و تجربه خاتمی باید تصور کند تمام این نهادهای قدرت نظامی و غیر نظامی تغییر رویه داده، با وی همدلی کنند و چرا ما باید فکر کنیم خاتمی باید چنین تصوری کند؟ یا ممکن است کسانی هستند که گمان می کنند شرایط به گو نه ای رقم خورده است که خاتمی قدرت و اختیاراتی افزون تر از قبل یافته، توان مبارزه و مقابله با نهادهای بحران ساز را دارد؟
حدود اختیارات و قدرت ریس جمهور هنوز هم از دغدغه های اصلی محمد خاتمی است.
وی در دیداری با نمایندگان انجمن های اسلامی دانشجویان آزاد به تشریح این دغدغه خود پرداخته، می گوید: "رییس جمهور باید به عنوان ناظر اجرای قانون ضمانت اجرایی لازم را داشته باشد. من در دوره قبل هم این تذکر را دادم... اگر کسی می تواند با اختیارات موجود به عنوان رییس جمهوری در اجرای کامل قانون اساسی موفق باشد باید وارد صحنه شود و گرنه صلاح نیست که بیاید. شاید کسانی باشند که در حد پایینتری بتوانند کار کنند، بسم الله، ما هم برای تغییر و بهبود اوضاع پشت سر آنها خواهیم بود[4]."
این اظهارات به روشنی ثابت می کند آنچه هنوز پس ذهن خاتمی را می آزارد و تردیدهای او را تقویت می کند محدوده اختیارات ریس جمهور است. همه می دانیم خاتمی به لحاظ شخصیتی هرگز نمی خواهد و بلکه نمی تواند قولی و وعده ای به مردم بدهد که نتواند به آن جامه عمل بپوشاند لذاست که تا در این باره به نتیجه قطعی نرسد و برای اجرای برنامه هایش اختیارات لازم را کسب نکند هرگز پا به عرصه انتخابات نخواهد گذاشت.
این نکته به روشنی در دومین شرط وی مشهود است. حال اگر به این فرضیه قایل باشیم که خاتمی برای حضور مجدد در عرصه قدرت خود را واقعا مقید به تحقق این دو شرط کرده است می توانیم از خود بپرسیم چقدر احتمال دارد این دو شرط محقق گردد؟
این نکته به روشنی در دومین شرط وی مشهود است. حال اگر به این فرضیه قایل باشیم که خاتمی برای حضور مجدد در عرصه قدرت خود را واقعا مقید به تحقق این دو شرط کرده است می توانیم از خود بپرسیم چقدر احتمال دارد این دو شرط محقق گردد؟
عباس عبدی درباره محقق شدن شروط خاتمی آن را به توهم و خیال تشبیه کرده، می گوید :" تحقق چنین شرایطی در درجه اول محصول مبارزه سیاسی است و باید به دنبال مبارزات سیاسی محقق شود [در حال حاضر چنین مبارزه سیاسی برای نیل به آن اهداف وجود ندارد]... از آنجا که اعلان این شرایط به معنی فقدان آن در جامعه است و عواملی که باعث فقدان آن در جامعه است کماکان وجود دارد و امیدی به رفع آنها در آینده ای نزدیک نمی رود در نتیجه امکان تحقق این شرایط بدون مبارزه سیاسی توهم و خیال محسوب می شود[5]."
اما همه نگرانی های سید محمد خاتمی به این مسایل خلاصه نمی شود. می توان تصور کرد تمام زمینه هایی که تردیدهای خاتمی را قوت می بخشد از بین رفته، وی در یک انتخابات سالم و بدون هیچ نگرانی از سلامت انتخابات و پس از گذر از راهروهای تنگ شورای نگهبان به کاخ ریاست جمهوری رسیده است اما آیا شرایط اقتصادی جامعه به گونه ای هست تا سید اصلاح طلب بتواند لااقل وضع معیشتی مردم را بهبود ببخشد؟
شرایط اقتصادی ایران در شرایط کنونی نمی تواند آتش انگیزه و اشتیاق را در هیچ یک از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری شعله ور کند.
سقوط آزاد قیمت نفت که به گفته بهمنی رییس بانک مرکزی تا کنون بیش از 54 میلیارد دلار کسر بودجه بر کشور تحمیل کرده است در حالیکه با رشد نرخ واردات در کشور که به پیش بینی اکونومیست تا پایان سال 1387 از مرز 68 میلیارد خواهد گذشت کمبود ارز به شدت گریبان دولت بعدی را خواهد گرفت و بر آتش تورم افسار گسیخته خواهد افزود، موج بیکاران تحصیلکرده، عدم سرمایه گذاری مناسب در صنایع مادر و بالا دستی و وضع وخیم تولید کشور که به گفته بسیاری از متخصصین در تاریخ پس از انقلاب بی سابقه بوده است، بالا رفتن نرخ سر به سری هر بشکه نفت از 15 دلار در سال 1382 به 70 دلار در سال جاری، پایان ماه عسل نفتی و بی سر انجامی کشتی بی قطب نمای اقتصاد دولت فعلی[6] تصویر دل انگیزی در برابر چشمان هیچ یک از نامزدهای احتمالی ریاست جمهوری و به ویژه خاتمی محتاط و متعهد به وفا ترسیم نمی کند.
شاید اگر قیمت نفت در همان روزهای رویایی خرداد 1387 باقی می ماند؛ خاتمی حداقل به قصد بهبود وضع معیشتی مردم پا به عرصه می گذاشت. اما اوضاع اقتصادی چنان در نگاه خاتمی آشفته است که او به صراحت از وضع موجود انتقاد می کند - کاری که کمتر از خاتمی دیده ایم - و در جایی آشکارا می گوید " با هیچ معجزه ای هم نمی توان وضعیت کشور را به چهار سال قبل باز گرداند." حتی اگر سیاستمدار کهنه کاری مانند هاشمی رفسنجانی وی را به آمدن تشویق کرده باشد.
سقوط آزاد قیمت نفت که به گفته بهمنی رییس بانک مرکزی تا کنون بیش از 54 میلیارد دلار کسر بودجه بر کشور تحمیل کرده است در حالیکه با رشد نرخ واردات در کشور که به پیش بینی اکونومیست تا پایان سال 1387 از مرز 68 میلیارد خواهد گذشت کمبود ارز به شدت گریبان دولت بعدی را خواهد گرفت و بر آتش تورم افسار گسیخته خواهد افزود، موج بیکاران تحصیلکرده، عدم سرمایه گذاری مناسب در صنایع مادر و بالا دستی و وضع وخیم تولید کشور که به گفته بسیاری از متخصصین در تاریخ پس از انقلاب بی سابقه بوده است، بالا رفتن نرخ سر به سری هر بشکه نفت از 15 دلار در سال 1382 به 70 دلار در سال جاری، پایان ماه عسل نفتی و بی سر انجامی کشتی بی قطب نمای اقتصاد دولت فعلی[6] تصویر دل انگیزی در برابر چشمان هیچ یک از نامزدهای احتمالی ریاست جمهوری و به ویژه خاتمی محتاط و متعهد به وفا ترسیم نمی کند.
شاید اگر قیمت نفت در همان روزهای رویایی خرداد 1387 باقی می ماند؛ خاتمی حداقل به قصد بهبود وضع معیشتی مردم پا به عرصه می گذاشت. اما اوضاع اقتصادی چنان در نگاه خاتمی آشفته است که او به صراحت از وضع موجود انتقاد می کند - کاری که کمتر از خاتمی دیده ایم - و در جایی آشکارا می گوید " با هیچ معجزه ای هم نمی توان وضعیت کشور را به چهار سال قبل باز گرداند." حتی اگر سیاستمدار کهنه کاری مانند هاشمی رفسنجانی وی را به آمدن تشویق کرده باشد.
تجربه هاشمی رفسنحانی برای بازگشت به قدرت که دوبار با شکست انجامید نیز دور از ذهن خاتمی نیست و همان احساساتی که توانست هاشمی را از کرسی ریاست جمهوری دور نگاه دارد شاید بتواند در فضایی شبیه سازی شده دست رد بر سینه خاتمی بزند و این چیزی نیست که خاتمی بتواند به راحتی با آن کنار بیاید.
لذاست که با علم به این نکات و احتمالا موارد عمیقتری که او از آنها آگاه است و نمی خواهد بر زبان آورد[7] به این تصمیم می رسد که " قصد ندارم به هر قیمتی به قدرت برسم" از این روست که درسالن شهید جمران دانشگاه تهران، محمد خاتمی که به مناسبت روز دانشجو در میان دانشجویان سخن می گفت و با اصرار دانشجویان بر حضور در انتخابات روبرو شد جمله ای بر زبان راند که نقطه اوج دلنگرانی های وی را آشکار می ساخت. "شاید بهتر باشد کسانی بیایند که حساسیت روی آنها کمتر است." [8]
بنابراین دور از ذهن نیست انتخابات دهم فضایی بدون محمد خاتمی را تجربه کند.
بنابراین دور از ذهن نیست انتخابات دهم فضایی بدون محمد خاتمی را تجربه کند.
پی نوشت ها:
1) از شروط خاتمی برای حضور
2 ) وب سایت محمد خاتمی – 27 مهر ماه
3) هفته نامه شهروند سال سوم شماره 68 مهر ماه 1387 - صفحه 39.
4 ) سخنرانی خاتمی در میان دانشجویان دانشگاه آزاد -
5 ) عباس عبدی – هفته نامه شهروند – شماره 67 – مهر ماه 1387
6( سخنرانی تاج زاده در میان دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران 24 مهر 1387
6) نقل قولها تمام از سخنان مسئولین و فعالین سیاسی اقتصادی است و چون شهرت دارد از ذکر نام تک تک آنها خودداری میکنم.
7 ) خاتمی: به زبان آوردن بعضی چیزها به صلاح کشور نیست و بر مشکلات می افزاید. سخنرانی خاتمی در میان فرمانداران دوران اصلاحات
8) سخنرانی خاتمی در دانشگاه تهران 25 آذر ماه 1387
لینک کوتاه: کپی لینک
محققان: ماسکها ورود میکروپلاستیکهای محیطی را بهطور چشمگیری کاهش میدهند سازمان ملل اسرائیل را ملزم به اجرای حکم دیوان بین المللی دادگستری کرد احمد علیزاده، عضو پیشین شورای نگهبان درگذشت قطع غیرمجاز درختان در بابل/ تشکیل پرونده قضایی برای متخلفان ترکیه: کشتی باری ما در جریان حملهای به بندر چورنومورسک در اوکراین دچار آسیب شده 8 نکته درباره توهمات اینترنتی یک معمم: وقتی در چیزی تخصص ندارید، حرف نزنید/ خسته نشدید از این همه مزخرف گویی؟! کوروش یغمایی، خداحافظی با گل یخ (+صدا) سیل بی سابقه در ایالت واشنگتن / ده ها هزار نفر خانه های خود را ترک کردند یک مقام پیشین لبنان: عراقچی به همتای لبنانی خود الفبای دیپلماسی را میآموزد آمریکا تایید کرد: احتمال صادر نشدن ویزا برای برخی بازیکنان تیم ملی ایران آخرین وضعیت رضا امیرخانی از زبان دوستش: از نقطه اوج التهاب مغزی بدون آسیب ثانویه جدی عبور کرده ایم/ همچنان سیستم ایمنی در حال فعالیت است و به هم ریختگی به آرامش کامل نرسیده گیلان/ دختر ۱۴ ساله مفقود شده صحیح و سالم پیدا شد مسمومیت ۵ نفر بر اثر گازگرفتگی در جاده بانه – مریوان التهاب قلب پس از واکسنهای mRNA کووید: چرا مردان جوان بیشتر در معرض خطرند؟ / نتایج علیه فایزر و مدرنا وزیر امور خارجه لبنان: با ایران مشکل داریم؛ نقش ایران در لبنان و منطقه بسیار منفی است